Ф р 042 02. 2015-01 «25» ақпан 2015 ж басылым №1

Екi моменттi теңестiргенде сақина жаңа теңдiкте орналсады:

Дефомациялық манометрлер

Олардың жұмыс iстеуi әр түрлi қатты элементтер серiппе,сильфон,мембраналардың деформациялық көлемiн өлшеуге негiзделген. Серпiмдi элементтiң деформациясы құрал шкаласы және басқа құрылғылар бойынша көрсеткiштiң бұрыштық немесе сызықтық ауысыуымен берiлiс механимдерiмен түрлендiредi.

Серпiмдi элементтердiң қолданылуы бойынша деформациялық құралдар бiр орамды құбырлық серiппелi, көп орамды құбырлық серiппелi, серпiмдi гармоникалық (сильфон) мембраналы және мембраналы болып бөлiнедi.

Құралдардың артықшылығы: сенiмдi, құрлысының қарапайымдылығы, өлшеу шегiнiң үлкендiгi, дистанционды берудi қолдану мүмкiндiгi, көрсетулердi жазу мүмкiндiгi.

Құбырлы - серiппелi монометрдiң жұмыс iстеу принципi бiрормды және көпорамды монометрлi құбырлы серiппенiң иiлу деформация күшiнiң өлшенетiн қысыммен теңестiрiлуiне негiзделген.Серiппе бұрылу бұрышының өзгеруiн анықтайтын формула:

Құбыр ағынның бұрылу бұрышындағы аралысуын анықтайтын мына теңдеумен сипаттауға болады:

Көпорамды құбырлы серiппелi монометрлер (сур. 4) 6, 9 орамды жазық құбырдан дайындалған цилиндр тәрiздес серiппеден тұратындығымен ерекшеленедi. Мұндай сезгiш элемент конструкциясын тiзбектей қосылған бiрорамды серiппе қатары деп қарастыруға болады. Бұл құбырдың соңына -15мм дейiн қозғалуын және автоматты тiркеу, дистанционды берiлiс шартын жақсартуға мүмкiндiк бередi. Сондықтан да мұндай манометрлер негiзiнен көрсеткiшiн алыс арақашықтыққа беру үшiн өзi жазатын болып шығарылады.

Сурет 4. Сурет 5.

Сильфонды аспаптар дифференциалды манометрлер ретiнде де қолданылады. Жоғарғы статикалық қысымдарда құламаны өлшеуге арналған дифференциалды манометрлерде. Жоғарғы шектi диференциалдының өсуiне деформацияның өсуi өзара клапанмен қатысты болады. Олардың iшiнде кремний-органикалық сұйықпен толтырылған, жүктi ауыр басып кетпеу үшiн екi қабатты (қосарланған) сильфон қолданылады. Жоғарғы статикалық қысымдарда құламаны өлшеу үшiн деформациясы әрi қарай болмайды, өйткенi сильфонды толтыратын сұйықтық қысылмайды. Мембраналық манометрлерде сезiмтал элемент ретiнде жұмсақ және қатты мембраналар қолданылады. .

Қатты мембраналар - болат пен бронзының арнайы сорттарынан пластина түрiнде жасалған иiлгiш сезiмтал элемент.

Мембраналық манометрлер сұйық, газтәрiздес және тұтқыр ортаның кiшiгiрiм артық қысымды (0,04 МПа) өлшеу үшiн қолданылады.

Электрлi манометрлер

Электрлi монометрлерге қысым тiкелей немесе жанамалай кез-келгенқысыммен функционалды байланысқан электрлi шамаға түрленетiн кезде жұмыс iстеу принципi әр түрлi физикалық құбылыстарға негiзделген аспаптарды жатқызады. Мысалға сыртқы артық қысымның әсерiнен өткiзгiштiң электр кедергiсiнiң өзгерiсi,индуктивтiлiктiң немесе электр сиымдылықтың өзгерiсi.

Сурет 6.
Екiншi топқа : жұмыс iстеу принципi сыртқы артық қысым әсерiнен электр кедергiсiнiң өзгерiсiне негiзделген кедергi манометрлерi жатады. Сезгiш элемент ретiнде диаметрi 0,05 мм бiрқабатты манганин өткiзгiш оралған катушка қолданылады. Теңдеуге сәйкес, электр кедергiсi сызықты болып өзгередi:

Манганиннiң пьезокоэффициентiнiң кiшiгiрiм шамасында манометрлер жоғарғы қысымды өлшеуге қолданылады. Кедергiнi өлшеу үшiн электр кедергiсiн өлшегiш, мысалға электронды көпiрдi қолдануға болады.

Кемшiлiгi: сезiмталдығы аз және температураға тәуелдiлiгi.

Жүкпоршеньдi манометрлер

Жоғарғы дәлдiгiмен және өлшеу диапазонының кеңдiгiмен ( 0,098-ден 980 Мпа-ға) ерекшеленедi. Олар негiзiнен лабораториялық жағдайларда техникалық,бақылаушы және үлгiлi серiппелi манометрлердi тексеруде қолданылады.Өлшенетiн қысым поршеньге түсетiн салмақтың шамасына байланысты калибрлi жүктердiң көмегiмен анықталады. Құралдардың негiзгi техникалық сипаттамаларына өлшеу, дәлдiк класы, сезiмталдылық, вариация жатады. Қателiк деп өлшеу нәтижелерiнiң нақты мәнiнен ауытқуын айтамыз. Қателiктi абсалюттi және салыстырмалы қателiк деп бөледi.

Вариация дегенiмiз - бiрдей сыртқы жағдайларда бiр шаманы бiрнеше рет қайталап өлшегендегi процентпен көрсетiлген көрсеткiштердiң арасындағы ең үлкен айырмашылық. Монометрлердi қолданғанда және монтаждағанда бiрқатар талаптарды орындау қажет.

Эксперименталды бөлiм

Зертханалық қондырғы, жалпы көрiнiсi 7 суретте көрсетiлген. Қысым өлшейтiн аспаптардың жұмыс iстеу принципiмен және құрлысымен,үлгiлердiң көмегiмен техникалық аспаптарды тексеруде тәжiрибе алуға мүмкiндiк бередi.
Экспериментті өткізу тәртібі:

1. 
   Экспериментті өткізу алдында пневматикалық датчиктер маховигінің дұрыс жағдайда тұруына көз жеткізу керек..
   
2. 
   Аспаптар бұзылып қалмауы үшін эксперименттің сатылы орындалуын қатаң сақтау қажет
   
3. 
   1 және 2 эксперименттің өткізу барысында пневмосиымдылықтағы қысымды үнемі қадағалап тұру керек.
   
4. 
   Экспериментті жүргізуге тек оқытушының рұқсатымен кірісу керек.
   

Сурет 7
1 – кернеу берілудің дабыл лампасы, 2 – автоматы ажыратқыш, 3 – жерлендіру үзігі дабылының тексеру түймесі, 4 – «жерлендіру үзігі» жарық таблосы, 5 – өзіжазатын манометр, 6 – ОБМ типтi манометр, 7 – Бiрорамды құбырлы серiппелi манометр 8- үлгi манометр, 9 – ЭКМ типтi электрожанаспалы манометр, 10 –НМ-111 типтi арынөлшеуiш, 11 – U-тәрiздi сұйықты манометр, 12 – КСД типтi екiншiлiк дифференциалды - трансформаторлы аспап 13 – қысым құламасының сигнализациясы, 14 – МЭД типтi электрлi дистанционды манометр, 15 – Кама сорабы

Эксперимент 1. ОБМ-1-160 типтi техникалық манометрдi үлгi манометрi бойынша тексеру.

1. 
   Аспаптың паспорттық мәлiметтерiн 1 кестеге толтыру
   
2. 
   Кама сорабының маховигiн айналдыра отырып пневмосиымдылықты қысылған ауамен толтырыңыздар және пневмолсиымдылықтағы қысымды мнемосхемада орнатылған манометрмен бақылаңыздар. Қысым 0,9-1,0 кгс/см² шегiнде болу қажет.
   
3. 
   М3 пневмодатчигiнiң маховигiн сағат стрелкасы бағыты бойынша ақырын айналдыра отырып техникалық манометрге қысымның мына мәндерiн 0.2, 0.3, 0.4, 0.5, 0.6, 0.7, 0.8 кгс/см² қойып ,үлгi манометрiнiң көрсеткiшiн жазып алыңыздар.Мәлiметтердi 2-шi кестедегi "тура жол " графасына жазыңыз.
   
4. 
   М3 пневмодатчигiнiң маховигiн сағат стрелкасы бағытына қарама-қарсы айнлдыра отырып,аспаптарға сығылған ауаның берiлуiн тоқтатыңыздар. Аспап линиясындағы қысымды ПТ3 түймешесi арқылы шығарыңыздар.
   
5. 
   Абсолюттi және салыстырмалы қателiктi анықтаңыздар. Максималды келтiрiлген қателiктi аспаптың дәлдiк класымен салыстырып,аспаптың дайындығы туралы қортынды жасаңыздар.
   

Эксперимент 2. ЭКМ типтi электрожанаспалы манометрдiң қолданылуымен қысымның шектi мәндерiнiң дабыл беру сұлбасын оқу

1. 
   Аспаптың паспорттық мәлiметтерiн 1 кестеге толтыру
   
2. 
   Пневмосиымдылықтағы қысым 0,8-1кгс/см² екендiгiне көз жеткiзiңiздер. Егер толмаса Кама сорабымен сығылған ауа толтырыңыздар.
   
3. 
   Т1 тумблерiн қосыңыз, қысымның төменгi шегiнiң жасыл лампасы және дабыл беру сұлбасына қорек беру лампасы жану керек. М4 пневмотаратқыш маховигiн сағат стрелкасы бағытымен айналдырып аспапқа қысым берiңiздер. Жасыл лампа өшкен кезде аспаптың көрсеткiшiн жазып алыңыздар. Қсымды көтерудi қызыл лампа жанғанша көтерiңiздер сонда дыбысты сигнал берiледi. КН2 түймешесiн басу арқылы дыбысты сигналды өшiрiп ,аспаптың көрсеткiшiн жазып алыңыздар. Аспапқа қысым берiлуiн тоқтатыңыздар.
   

Эксперимент 3. Мембранды арынөлшеуiштi U -тәрiздi сұйық манометр бойынша тексеру

1. 
   Аспаптың паспорттық мәлiметтерiн 1 кестеге толтыру
   
2. 
   Пневмосиымдылықта қысым жоқ екендiгiне көз жеткiзiңiз. Кама сорабының маховигiн ақырын бұраңыз. ПТ5 Пневмотумблерiн жоғарғы жағдайға келтiрiңiз. Арын өлшеуiштiң срелкасы оңға қарай ауыса бастайды. Бағыттағыш стрелка 30 кгс/см² жеткеннен кейiн ПТ5 тумблерiн төменгi жағдайға келiтiрiңiз де, сұйық манометрдiң көрсеткiщiн жазып алып 2-шi кестеге толтырыңыз.
   
3. 
   ПТ6 түймешесiн басу арқылы арынөлшеуiш бойынша қысым мәнән берiп, сұйық манометрдiң көрсеткiшiн жазып алыңыз.
   
4. 
   2 және 3 пунктiн қайтала
   
5. 
   Берiлген қысым диапазонында абсолюттi және салыстырмалы қателiктi анықтаңыз. Салыстырмалы қателiктiң фактiлi қысымға тәуелдiлiк графигiн тұрғызыңыз. Максималды келтiрiлген қателiктi аспаптың дәлдiк класымен салыстырыңыз және аспаптың дәлдiгi туралы қортынды жасаңыз.
   

Есеп беру мазмұны:

Есеп беру кезiнде мыналар болу керек:

-Жұмыстың аталуы және мақсаты

1-шi эксперимент бойынша:

• 
  Пневмосиымдылыққа манометрдiң қосылу сұлбасын:
  
• 
  1және 2-шi кестелердi,
  
• 
  Қателiктер графигi ,аспаптардың дайындығы туралы қортынды.
  

2-шi эксперимент бойынша

-дабыл беру сұлбасын,

-1-шi кесте

-дабыл беру жұмысының түсiндiрмесi.

1-шi кесте

аспаптың аталуы Аспаптың аталуы
аспаптың түрi
дәлдiк класы
өлшеу шегi
жұмыс жағдайы
аспап жүйесi
бөлiк құны

2-шi кесте

№	Тексерiлетiн аспап көрсеткiшi	Үлгi аспабының көрсеткiшi	Абсолюттi қателiк	Келтiрiлген қателiк

жүктеу 1,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: