Зертханалық сабақ 3. Қысым өлшейтiн аспаптардың құрлысын және жұмыс iстеу принципiмен оқып танысу

Зертханалық сабақ 3.

Қысым өлшейтiн аспаптардың құрлысын және жұмыс iстеу принципiмен оқып танысу.

Сабақтың мақсаты. Қысым өлшеуге арналған құралдардың жұмыс iстеу принципiмен танысып, тексерудi практика жүзiнде меңгеру.

Р қысым деп-кез келген жазықтықтағы ауданға әсер ететiн F күштi айтамыз

Абсолюттir қысым деп - сұйықтың, газдың не будың қысымын айтады. Мына формуламен анықталады:

Сұйықтық, бұл өлшенетiн қысым мен сұйық бағанының гидростатикалық қысымын теңгеру принципiне негiзделедi;

Деформациялық (серпiмдi сезгiш элементтерi),мұнда қысымды серпiмдi сезгiш элемент деформациясының шамасы бойынша немесе сезгiш элемент тудыратын күш бойынша өлшейдi.

Ал қысым түрiне қарай: Барометрлер - атмосфералық қысымды өлшеу үшiн; Манометрлер - артық қысымды өлшеу үшiн; Вакуумметрлер-сиретiлудi өлшеу үшiн; Мановакуумметрлер - артық және вакуумметрлiк қысымды өлшеу үшiн; Арын өлшеуiш (напоромер) - шамалы артық қысымды өлшеу үшiн; Тартым (тягомер) өлшеуiш - шамалы сиретiлудi өлшеу үшiн; Дифференциал манометрлер немесе дифманометрлер - қысым құламасын (перепад) өлшеу үшiн.

U-тәрiздi,сақиналы және қоңыраулы болып бөлiнедi .Ол 1 және 2 шынылы өлшегiш құбырдан тұрады, төменгi жағынан жалғасып 4 вертикальды тақтайда жабысып қатты орналасқан, 3 милиметрлiк шкаласы орналасқан, ортасында нөльдiк белгiсi бар, сол белгiсiне дейiн өлшегiш құралдар жұмысшы сұйықпен толтырылады. Егер 2 үлкен, орта қысыммен, ал 1 құбыр кiшi орта қысыммен қосылса, онда сұйықтың бiрiншi көлемi төмендейдi, ал екiншiсiнде көтерiледi. Нәтижесiнде есептеудiң жалпы биiктiгi әр құбырдың көлемiнiң қосындысына тең болады.

Сурет1
Қоңыраулы манометрлер сур.2. келтірілген.

Олар көбiнесе қысымның түсудегi зарядсыздануын өлшеуге қолданылады. Бұл аспапта (2-сурет) қоңырау (1) әр уақытта созылып тұратын серiппеде iлiнiп тұрады, (3) трансформаторлы май (4) түтiкке құйылған (р₁-р₂) құрал қоңырауы тең болып тұрады. Егер қысым әр түрлi болған жағдайда күштiң теңдiгi бұзылады да көтерiлiп күш пайда болады. Сол кезде қоңырау қозғалады. Қоңырау қозғалғанда серiппе жиналып қысылады.Көтеру күшi серiппенiң керi қозғалуынатең болғанда қоңырау тең болып (H) биiктiгiне қозғалып жаңа орын алады.

Қоңыраудың iшкi көлемiмен серiппенiң қатты болып өзгеруiнен, құралдың өлшеу шегiн және сезiмталдлығын өлшеуге болады.

L

Сурет 2. Сурет3.

Сақиналы монометрлер зарядсыздықтың аз қысымды оның әртүрлiлiгiн өлшеуге арналған. Сақиналы жартылай және толық жабылған сақинадан тұратын жоғары жағындағы ортасынан қоршаған 2 сақинасы тiреуде iлiнгн 3 геометриялық центрiнiң екi жағындағы сақинаға кiрiп тұрады 4, 5 сақинаның төменгi жағына жүк тiрелген 6. Сақинаның iшi жартысына дейiн сұйықпен толтырылған. Әр түрлi қысыммен р₁ және р₂, кеңiстiкпен сақинаның ортасы қосылғанда сұйықтықтың деңгейi сақинаның бiр жағында төмендейдi,ал екiншi жағында төмендейдi.

Осы қозғалыстың әсерiнен сағат тiлiмен сақина нүктесiн айналып тұрады. Сақинаның керi қозғалатын момент тудырады.