110 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013
Электрондық микроскопта зерттеу жүргізу үшін үлгілер агат ұнтақтағышында буталон
астында үгіліп, аморфтық тесікті қабықпен жабылған мыс торына жағылып түсірілді.
(а) (б)
1-сурет. BiCaMn
2
O
5,5
-50 есе 2-сурет. BiCaMn
2
O
5,5
-100 есе үлкейтілген
үлкейтілген кӛрінісі кӛрінісі
1,2,3-суреттерден байқағанымыздай поликристалды түзілімдердің түзілуін, олардың
жалпы кӛрінісі пластинкалы жалпақ түрдегі шашыранды ақ-қара дақтар байқалады.
3-сурет. BiCaMn
2
O
5,5
поликристалл фазаның микроструктуралық кӛрінісі
4- сурет. BiCaMn
2
O
5,5
қосылысының құрамдық ерекшеліктері
Микро фотосуретте кристаллда кӛрсетілген бӛлігінде қабаттардың ӛсуі бір біріне
паралельді латеральді мӛлшері 10 мкм дейін. Рентгендік спектрлердің 4-сурет анықтауы
бойынша кӛрсетілген бӛліктегі [001] қабаттардағы беттік электрондарда кӛрші
атомдардың арасындағы электрондық орбитальдардың ішкі жағдайы мен нәтиженің
ӛлшемдері
кӛрсетілген.
Түсірілу
нәтижесінде
қосылыстардың
кӛлемді
кристалданатындығы байқалады.
1-кесте
Элементтер
кэв
массасы
қателік
атом
С
0,277
5,49
0,08
23,58
О
0,525
6,47
0,10
20,87
Ca
3,690
9,37
0,16
12,06
Mn
5,894
34,77
0,40
32,65
Bi
2,419
43,90
0,36
10,84
1- кестеде мӛлшерлік нәтижелері кӛрсетілген. Есептелген және тәжірибелік (кесте
1,2) құрамдық мәндері жуық шамада бір-бірімен сәйкес келеді, ауытқу қателіктері бір
пайыздан аспайды. 2-кестеде манганиттер үшін химиялық анализдің нәтижелері берілген.
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
111
2-кесте
Position [°2Theta] (Copper (Cu))
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
Counts
0
1000
2000
N
o
.
1
N
o
.
2
N
o
.
3
N
o
.
4
N
o
.
5
N
o
.
6
N
o
.
7
N
o
.
8
N
o
.
9
N
o
.
1
0
N
o
.
1
1
N
o
.
1
2
N
o
.
1
3
N
o
.
1
4
N
o
.
1
5
N
o
.
1
6
N
o
.
1
7
N
o
.
1
8
N
o
.
1
9
N
o
.
2
0
N
o
.
2
1
N
o
.
2
2
N
o
.
2
3
N
o
.
2
4
N
o
.
2
5
N
o
.
2
6
N
o
.
2
7
N
o
.
2
8
N
o
.
2
9
N
o
.
3
0
N
o
.
3
1
N
o
.
3
2
N
o
.
3
3
N
o
.
3
4
N
o
.
3
5
N
o
.
3
6
N
o
.
3
7
N
o
.
3
8
N
o
.
3
9
N
o
.
4
0
N
o
.
4
1
N
o
.
4
2
N
o
.
4
3
N
o
.
4
4
N
o
.
4
5
N
o
.
4
6
N
o
.
4
7
N
o
.
4
8
N
o
.
4
9
N
o
.
5
0
N
o
.
5
1
N
o
.
5
2
N
o
.
5
3
N
o
.
5
4
N
o
.
5
5
Program 2 (04.06.09)_2983
5- сурет. BiCaMn
2
O
5,5
фазасының рентгенограммасы
5-суреттегі рентгенограммалардан байқағанымыздай BiCaMn
2
O
5,5
қосылысы қара
түсті зат екенін дәлелдейді.
Рентгенографиялық зерттеулердің нәтижелері бойынша кристалл торларының
параметрлері мен тығыздықтарының, қосылыс құрамына кіретін катиондардың
ӛлшемдеріне (размеріне) байланысты нақты тәуелділікті байқау қиын, себебі сілтілі-жер
металл қосылыстарының кристалл торларында әртүрлі формулалық бірліктердің мӛлшері
кездеседі, осыған байланысты қорытындылай келе қатты фазалы әдіс арқылы алғаш рет
құрамы BіСаMn
2
O
5,5
түрінде болатын қосылыс синтезделініп алынды және олардың
құрылыстарына рентгенографиялық және электронограммалық зерттеу жұмыстары
жүргізілді.
Алынған нәтижелер манганиттердің термодинамикалық, бағытталған синтез,
электрофизикалық
қасиеттерін
зерттеуге
қызығушылық
тудыра
отырып,
рентгенографикалық сипаттамалары бойынша ақпарат банкінде қолдануға мүмкіндік
береді. BіСаMn2O5,5 фазасының құрылысы бұрмаланған перовскиттің, тетрагональды
сингонияда кристалданған поликристалы.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. G.Gattow, W.Klippe // Z. Anorg. Allgem.Chem.- 1980. - B.470. - S.25.
2. L.G.Sillen X-ray Studies of Bismuth trioxide//Arkif kemi. Miner. Geolog.–1937.- 12A.-
hf.4-1
3. G. Malmros The Crystal Structure of monoclinic α-Bi
2
O
3
// Acta Chem.Scand. - 1970. -
v.24, №2 - P.284-396.
4. М.М.Матаев, А.Т.Байбосынова, А.Б.Нурушова М.К.Алдабергенов «Синтез
ирентгенография сложных оксидов типа RSrBiO
4
(R – La, Nd, Gd)» // Вестник
Евразийского университета. –2001. -№3. -С.180-183.
5. М.М.Матаев «Сложные висмутиты РЗЭ и стронция» // Вестник КазНУ им.Аль-
Фараби. –2002. -№2. –С.143-146.
Қосылыс
Қосылыс құрамы
СаО %, MgO %
Bі
2
О
3
, %
Мn
2
О
3
, %
Тәжір.
Теор.
Тәжір.
Теор.
Тәжір.
Теор.
BіCaMn
2
O
5,5
12,65
12,55
51,87
52,13
35,00
35,32
Достарыңызбен бөлісу: |
