Тема: Пайдалану кезінде сенімділікті қамтамасыз ету. Цель

Машинаның сенімділігін жоғарлату мәселелері:

-машинаның өндірімділігі өседі (автокөлік, ауылшаруашылық техникасы);

-өндірістің ырғақталануы;

-тұрып қалудан шығындардың өсуі.

Сенімділік аясындағы қалып – оң, барлық көрсеткіштер өсуде. Сенімді машинаның мысалы өте көп. Сенімді машиналар – техниканың прогресстің негізгі машинаның сенімділігінің және олардың құраушы бірліктерінің сараптамасы. Олардың көрсеткіштерінің нәтижелері бойынша жүргізіледі. Сараптама кезінде орнатылады:

1. Сенімділік көрсеткіштерінің НТД талаптарына сәйкесітігі;

2. Машина сенімділігін шектейтінқұраушы біліктердің тізімі (бөлшектердің, байламдардың, агрегаттардың);

5. 
   Істен шығудың себептері;
   
6. 
   Сенімділікті жоғарлату үшін қажет іс-шаралар.
   

7. 
   Қиыстырма элементтерінің ресурстарының жоғарлауы (бөлшек материалы, термоөңдеу, жабын, кернеуді төмендету, үйкелу мен массаны төмендету, соққылы кернеуді жоғарлату, ұнтақты металлургия);
   
8. 
   Майлауды жетілдіру (қорғанысты жоғарлату, жақсы сүзбе);
   
9. 
   Жұмыс режимдерін тиімділеу, қайта жүктелулерді жою;
   
10. 
    Машинаның жайғастыруын, қолжетімділігін, жеңіл шешілуін жақсарту;
    
11. 
    СМК , жасауға, пайдалануға, қолдануға бақылауды енгізу;
    
12. 
    ТБ және Ж-ң тиімді кезеңділігін орнату.
    

Үлкен тозу есебімен жанасудың толық ресурсын анықтауға үйрену.

1. 
   Вайнберг А.А. Эксплутационные надежность оборудования перерабатывающих производств – М, 1980, 301с.
   
2. 
   Надежность с.х. техники, Учебное пособие, Алма-Ата, 1990, 278с.
   

Машиналардың жөндеуі – өзіндік мақсат емес, ол машина –трактор паркін жұмысқақабілетті жағдайда ұстаудың ортақ жүйесінде маңызды рөлге ие. Машиналарды жөндеу кезінде бір уақытта оның модернизациясы және ұзақмерзімділікті жоғарлату бойынша іс-шараларды жүргізу мүмкін. Осы тапсырманы шешудің негізгі жолдары келесі.

Жөндеу кәсіпорындарына түсетін жөндеу қорынығ сақтанғышын қамтамасыз ету. \ол түрлі сандал және астарларды, коррозияға қарсы майлар мен басқа құралдарды қоланумен сәйкес қоймалар мен аудандарды ұйымдастырумен жүзеге асырылады. Қанағаттандырлықсыз сақтау кезінде метал сынықтарына айнала алатын қалпына келуге түсетін машина бөлшектерінің жқндеу қорын коррозиядан сақтауға аса көңіл бөлу керек.

Бөлшектердің бұзцлуын болдырмайтын шарттарда бөлшектеу жұмыстарын жүргізу. Бөлшектеу жұмыстары кезінде бөлшектердің әсіресе тербелу айгөлегі үшін бұзылуының үлкен емес пайызын қамтамасыз ететін механизация құралдарын әсіресе гидравликалық станциялар, пресстер және т.б. қолдануға және байлам және агрегаттардың сәйкес бөлшек жинақтарын сақтау үшін түрлі контейнерлерге аса көңіл аудару керек. Цилиндрдің блоктерін, иінді біліктің айгөлегінің қақпасын, бұлғақ және оның қақпасын, соңғы және басқа берілістердің тегершік жұптарын бөлшектеуге болмайды.

Жөндеу кәсіпорындарына тиімді жууды және түрлі ластанудан бөлшектерді тазартуды енгізу – машинанаың жөндеуден кейінгі жоғары ресурсын қаматамсыз ететін шешуші шарт болып табылады. Күйікті, шәйір шөгінділерін, тотты және басқа да ластарды жою- спецификалық жөндеу процессі, ол белгілі бір қиындылықтармен ерекшеленеді және көп көңілді және де заманауи жуу машиналар мен құрылғыларды беткейлі – белсенді компьютері бар. Жаңа кешенді жуу заттарын қолдануды және жуудың тапсырылған режимдерін әсіресе жуу ванналарының температурасын (75…90°С) қалыпта ұстауды қаматамасыз етуді талап етеді.

Еі тиімді жуу құралдары – кешенді препараттар МЛ-51 (бөлшекті жуу үшін), МЛ-52, АМ-15 және «Эмульсин» (шәйір шөгінділерін жою үшін) және де жаңа синтетикалық препараттарМС-5, МС-6, МС-8.

Машиналардың тозған бөлшектерін бақылау және ақаулығы машиналдардың қызмет ету мерзімін аяқтайды. Трактор бөлшектерінің 80% -ы 0,2 мм дейін тозуға шалдыққанын ескере және де автотракторлы бөлшектерді (1, 2, 3 классты) жасаудың жоғары дәлдігін және жоғарылатылған ресурспен машиналарды жөндеуге жаңа (қатаңдатылған) техниканың шарттарды ескере жөндеу кәсіпорындарында жаппай бақылауға шалдығатын бөлшектердің номенклатурасын, өлшемдердің (геометрия) өлшеу дәлдігін 0,01…0,001мм-ге жоғарлауын қамтамасыз ететін пневматикалық бақылау құралдарын, шекті (тұрықтар, калибрлер, қапсырмалар), әмбебап (индикаторлар, микрометрлер, миниметрлер). өлшеуіш құралдарды қолдануды кеңейту керек. Иінді білік, бұлғақтар, иінді остер және бұрылмалы сұғанақтар, цилиндрдің блоктері мен гилзі және т.б. сияқты машинаның бөлшектері, жқнделген машиналардың сенімділігін жоғарылату мақсатында алдыңғы қатарлы жөндеу кәсіпорындарында магнитті, люминисцентті, ультрадыбысты және рентген деффектоскопия, гидравликалық пресстеу және т.б. кеңінен қолданылатын әдістермен жасырын ақаулардың (әсіресе жырықтар) жоқтығына тексерулі тиіс.

Жөндеуге түсетін машиналардың базалық бөлшектерінің жұмыс беткейінің және олардың өзара орналасуының өлшемдерінің және геометриясының жаппай бақылауы. Машиналарда пайдалану уақытында материалдардың қартаюы, тозуы және де түрлі кернеулердің және ішкі кернеулердің қайта үйлестірілуі нәтижесінде бұл бөлшектерде өлшемдердің геометрияның және жұмыс беткейлердің өзара орналасуының өзгеруі болады, олар жойылуы тиіс. Бұл тек қана базалық бөлшектің ғана емес, сонымен қатар тұтас агрегаттың жоғары жұмысқақабілеттілігін қамтамасыз етеді. Базалық бөлшектің қалпына келтіру мен тұрақтандырумен, жөндеу кәсіпорындар бөлшектері жасанды қартаюға шалдықпаған жаңа машиналарға қарағанда жөнделген машиналардың ресурсын жоғарлатуға мүмкіндік бар.

Иінді және карданді біліктерінің, сермердің, ілінісу муфталарының және басқа байлам мен бөлшектердің динамикалық теңгеруі. Бөлшектердің динамикалық теңгеруі үшін жөндеу кәсіпорындары арнайы БМ-У4 машиналармен жабдықталады.

Жекеше тапсырмаға сәйкес жанасу ресурсы және бөлшектің рұқсат етілген өлшемдері.

1. 
   Артемьев Ю.Н. Качество ремонта и надежность машин – М, 1981, 238с.
   
2. 
   Кряжков В.М. Надежность и качество СХТ – М, 1989, 335с.
   

1. Сенімділікті сипаттайтын қасиеттерді көрсет:

ұзақмерзімділік

сапа

тоқтап қалу

технологиялық

экономикалық

2.< question> Кескіш саймандар қандай тозу түріне түседі?

абразивті

электрэрозиясы

кавитационды

сутекті

питтинг

3. Таратудың теориялық заңын дұрыс таңдалуын қалай дәлелдеуге болады:

сәйкестік критериін қолдана

машина ресурсын пайдаланып

қызмет ету мерзімін анықтап

тоқтап қалмай жұмыс істеуінің мүмкіншілігін есептеп

еркіндік дәрежесінің саны бойынша

4. Қандай істен шығу машинаны пайдалану ережелерін бұзумен байланысты:

эксплуатациялық

деградациялық

өндірістік

құрылымдық

кенеттен

5. Қай жағдайда егер t_ср – сенімділік көрсеткішінің орташа мәні, S – орташа квадраттық ауытқу, ығысу көлемі нөлге тең екендігі белгілі болса, вариация коэффициенті бірге тең болады:

t_ср = S

t_ср < S

t_ср >S

S = a

S = b

6. Вариация коэффициенті 0,6 тең. Таралудың қай заңын таңдайсыздар:

қалыпты

гамма-таралу

Пуассон

Вейбулл

Логарифмдік

7. Істен шықпау көрсеткіштеріне не жатады:

әстен шығуға орташа жұмыс істеу;

орташа ресурс

істен шығу мүмкіншілігі

дайындық коэффициенті

гамма-пайыздық ресурс

8. Ұзақ мерзімділік көрсеткіштеріне не жатады:

орташа ресурс

тоқтамай жұмыс істеу мүмкіншілігі

қайта қалпына келудің орташа уақыты

істен шығу ағымының параметрлері

дайындық коэффициенті

9. Машинаның барлық құжат талаптарына сай болғандығы күйін көрсет:

қалыпты жағдай

шекті жағдай

жұмыс істеу жағдайы

экономикалық жағдай

қанағаттанарлық жағдай

10. Вариациялық коэффициент 0,3-ке тең. Қандай таралу заңын таңдайсыз?

қалыпты

гамма-таралу

Пуассон

Вейбулл

логарифмдік

11. Қандай жағдайда вариация коэффициенті бірліктен үлкен болады: Белгілі: сенімділік көрсеткішінің орташа мәні (t_c), орташа квадраттың ауытқу (S), ығысуының мәні нөлге тең:

t_с < S

t_с >S

t_с = S

S = a

S = b

12. Қандай жағдайда вариация коэффициенті бірліктен кем болады: Белгілі: сенімділік көрсеткішінің орташа мәні (t_c), орташа квадраттың ауытқу (S), ығысуының мәні нөлге тең:

t_ср > S

t_ср < S

t_ср = S

S = a

S = b

13. Сенімділік көрсеткішінің шашырауының сену шекаралары қандай мақсатпен анықталады:

сенімділік көрсеткіштерінің дәлдігін бағалау үшін

белгісіз математикалық күтуге баға беру

сенімділіктің кешенді көрсеткіштерін анықтау

үлестіру полигонын құру

үлестірудің теориялық заңын таңдау

14. Тоқтаусыз жұмыс істеу көрсеткіштеріне не жатады:

тоқтаусыз жұмыс істеу ықтималдылығы, тоқтап қалуға орташа атқарым

гамма-пайыздық ресурс

дайындық коэффициенті

қалпына келудің орташа уақыты

сақтанғыштың орташа мерзімі

15. Ұзақмерзімділік көрсеткіштеріне не жатады:

орташа ресурс, гамма-пайыздық ресурс

тоқтаусыз жұмыс істеу ықтималдылығы, тоқтап қалуға орташа атқарым

дайындық коэффициенті

қалпына келудің орташа уақыты

жарамсыздық ағымының параметрлері

16. Алдағы қолданылуына рұқсат етілмейді немесе мақсатқа сай емес машиналардың жағдайын белгілеңдер:

жарамсыз жағдай

шекті жағдай

ақаусыздық жағдай

экономды жағдай

жұмысқа қабілетті жағдай

17. Деформацияға қарсыласу қабілетін қалай атайды:

беріктік

пластикалық

тозуға төзімділік

соққылы тұтқырлық

қаттылық

18. Жүктеудің контакты әсер етуі кезінде бөлшектің пластикалық деформацияға қарсыласу қабілеті:

қаттылық

төзімділік

соққылы тұтқырлық

тозуға төзімділік

морттық

19. Материалдығ бұзылусыз қалған деформацияны алу қабілеті:

пластикалық

беріктік

қаттылық

төзімділік

тозуға төзімділік

20. Бөлшектің тозуға қарсыласу қабілеті

тозуға төзімділік

қаттылық

пластикалық

төзімділік

беріктілік

21.Бөлшектің сызбасында НВ=90⁰ деп жазылған. Ол нені білдіреді:

Бринелд бойынша қаттылық

соққылы тұтқырлық

қатысты ұзару

болат шаригі бар Роквел бойынша қаттылық

Виккерс бойынша қаттылық

22. Бөлшектің сынығының тұтқырлы сипаты ненің нәтижесінде пайда болады:

пластикалық деформацияның дамуы

күрт өзгеретін кернеулер

пластикалық деформацияның дамуы

соққы

күрт шектен тыс жүктеу

23. Шыңдалған болат бөлшектердің қаттылығын қандай әдіспен өлшеуге болады:

алмазды конусы бар Роквелл бойынша

Бринелль бойынша

доңғалақпен Роквелл бойынша

Виккерс бойынша

аталған әдістерінің кез келгенімен

24.Әлсіз материалдан жасалған бөлшекте соғудан кейін қандай сыну түрі болады:

ірікристалды

ірі емес кристалды бөліктері бар тегіс

ұсақкристалды

тегіс

келтірілгендердің кез келгені

25. Бөлшектегі жыралардың ұсақ уақыт дамуы неге апарып соғады:

шаршатпалы сығу

үгілгіш сығу

тұтқырлы сыну

тегіс сыну

кез келген сыну түрі

26.Толық шыңдаудан кейін болат 50 қаттылығы қандай болады:

30 HRC

60 HRC

250 HB

90 HRB

100 HB

27.Тойтарма деген не:

деформация көмегімен бөлшектің беткейлік қабатын қатайту

жылулық өңдеумен бөлшек қабатын тығыздау

бөлшек беткейіне бедерлерді салу

шегемен бөлшектерді қосу үрдісі

беткі қабатты азотпен байыту үрдісі

28.Жоғары жиілікті тоқпен (ЖЖТ) қыздырған кезде бөлшектің беткі қабатында көміртегі мөлшері өзгере ме:

өзгермейді

үлкейеді, себебі қыздыру кезінде ауа көміртегімен байытылады

азаяды, ұзақ қыздырғанда көміртегі жанады

бөлшек пішіні мен қалыңдығына тәуелді

қолданатын жабдыққа байланысты

29. Шыңдау мен босатудан кейін болат қаттылығының жеткіліксіз болуының себебі неде:

суытудың өте аз жалдамдығы

қыздырудың жоғары температурасы

босатудың аз температурасы

босатудың аса көп температурасы

шыңдау кезінде суытудың тым жоғары температурасы

30.Аталғанбөлшектердің қайсысы қажыған сынуға әкелетін жағдайда істейді, тізелік білік, жартылай ось, торсин тербелудің айгөлегінің тұрағы:

аталғандардың барлығы

тізелік білік қана

жартылай ось қана

торсин ғана

тербелудің айгөлегінің тұрығы

31. Машинанаың жұмыс істелуінің негізгі себептерін атаңдар:

бөлшек беткейінің тозуы

бөлшектердің қызуы

жұмысшының жеткіліксіз біліктілігі

моральді тозу

кавитация

32. Жол машинасының жұмыс органының тозуы қандай сипаттарға ие:

абразивті

сутекті

тотықтырғыш

шаршаушылық

фреттинг-коррозиялық

33. Бөлшектің қандай ақауы үйкелумен байланысты

коррозия

беткейдің тозуы

гидроабразивті тозу

электр эрозиялық тозу

тотықтыратын тозу

34. Сенімділік көрсеткішін анықтау қандай әдіске жатады:

пареметриялық

таңдаушылық

бақылау

статистикалық

нормалау

35. Факторлардың қайсысы едәуір дәрежеде тозу жылдамдығына әсер етеді:

бөлшек беткейінің қаттылығы

өтілген жол

температуралық режим

материалдардың химиялық құрамы

механизатордың классификациясы

36. Цилиндр гильзасының тозуы қандай сипатқа ие:

тотықтырғыш

қажалған кезде тозу

қызметтік қасиеттерді жоғалту

күйік

фреттинг-коррозия

37. Бұйымның кавитационды тозуының мысалын көрсет:

сулы сорғы

бұранда

піспек саусағы

беріліс қорабының тұрығы

таратушы байланысы

38. Питтинг дегеніміз не:

шаршаушылық бояу

деформация

беткейді балқыту

фреттинг-үрдіс

тозу қарқындылығы

39.Нәтижесін жою еңбексыйымдылығы бойынша істен шығуларбөлінеді:

3 қиындық тобына

4 қиындық тобына

5 қиындық тобына

6 қиындық тобына

2 қиындық тобына

40. Ресурс қызмет мерзімінен немен ерекшеленеді:

объекттің атқарылған жұмыс көлемімен

сақталатындылығымен

ауысым санымен

шекті күй критериясымен

объект күйімен

41. Машина ресурсының вариациялық қатары дегеніміз не:

өсу ретінде машина ресурсының орналасуы

заңдылық параметрлерін анықтау

бөлшектердің ауысымдылық коэффициенті

теориялық заңдылыққа сәйкестігін тексеру

тәжірибелі мүмкіншілік интервалының жиілігі

42.Интервал санын қалай анықтайды:

К=





К = n / 4

K = n / 2

43.Бөлшек ресурсының таралу заңын таңдау қалай орындалады:

вариация коэффициенті бойынша

жұмыс істеу көлемінің ығысуы бойынша

интервал негізі бойынша

форма параметрі бойынша

экономикалық критерий бойынша

44. Күйіктің пайда болу себептері

көміртегінің толық емес жануы

қышқылды орта

жану камерасындағы жоғары температура

бай қоспа

жанармайды жаман араластыру

45, Істен шығарулардың бас себебі неде:

бөлшектің жұмыс беткейінің тозуы

коррозия

материал тежелуі

агрегаттарды қате жинау

жұмысшылардың жеткіліксіз біліктілігі

46.Бөлшектердің пластикалық деформациясының туындауының себептері:

шамадан тыс жүктеудің әрекеттері

сапасыз ьехникалық қызмет көрсету

галтельдің радиусын қате таңдау

беткейдегі жоғары байланысты кернеулер

толық емес майлау

47.Бекітілген тозу заңдыллықтары қалай қолданылады:

шекті және жіберілетін тозуды тағайындау үшін

біртіндеп істен шығуларды жою үшін

беріктілік пен иілгішті төмендету үшін

қалдықты кернеулерді көрсету үшін

машиналарды сынауды орындау үшін

48. Микрогеометрия бөлшек тозу үрдісне қалай әсер етеді?