105
бойынша өлкелік білім мен дағдылардың қалыптасып, біршама артқандығы
байқалды.
Екінші бөлім бойынша тұжырым
«Педагогикалық жоғары оқу орындарында биолог мамандарды
дайындауда өлкелік компонентті пайдаланудың әдістері және педагогикалық
эксперимент нәтижесі» атты екінші тарауда болашақ биолог мұғалімдердің
өлкелік (жыландардың) биоэкологиялық ерекшеліктерін зерттеудің және оның
нәтижесін оқу үдерісіне ендірудің әдістемелік міндеттері анықталды:
- «Омыртқалылар зоологиясы» пәнінің мазмұнына арнайы зерттеу
нәтижесін әрбір сабақта пайдаланудың жолдары және студенттердің
зерттеушілік дағдыларын дамытудың мүмкіндіктері айқындалды. Эксперимент
барысында түрлі деңгейдегі тапсырмаларды орындау арқылы болашақ биолог
мамандардың зерттеушілік іс - әрекетін қалыптастырудың жолдары мен
әдістері ұсынылды. Болашақ маманның кәсіптік білімін тереңдету мақсатымен
жыландар туралы нақты материалдар ұсынылды. Жыландардың
биоэкологиялық ерекшеліктерін зерттеу нәтижелерімен қатар теориялық
ұғымдар және қажетті ақпараттар ұсынылды.
- Дала практикасы кезінде жүргізілген зерттеу жұмысының нәтижесінде
тек Қазақстан аймағына тән жыланның екі түрі анықталды. Бұл жыландар
туралы физика-географиялық, биологиялық, экологиялық ақпараттар берілді.
Сонымен қатар, осы тарауда Қазақстан жыландарын зерттеудің әдіс-тәсілдері,
зерттеуге қажетті құрал-жабдықтар, сырттағы зерттеу нәтижелерінің
материалдарын аудиториялық сабақтарда пайдалану жолдары айқын көрсетілді.
Педагогикалық эксперимент бірнеше кезеңдерден тұрды, атап айтсақ:
анықтаушы, бақылау және қалыптастырушы. Эксперимент қорытындысы
бойынша талдау жұмыстары жүргізіліп, нәтижесі қорытындыланды.
Қазақстанның жыландарының биоэкологиялық ерекшеліктерінің өлкелік
материал ретінде оқу үдерісінде жүргізілуі өзінің оң нәтижесін беріп,
эксперименттік топтың көрсеткіштері бақылау тобымен салыстырғанда
біршама көтерілгендігін байқадық.
106
ҚОРЫТЫНДЫ
Жаңа дәуірге жаңа дәрежедегі жан-жақты дамыған, өз ісіне
шығармашылықпен қарайтын, кәсіптік құзыреттілігі қалыптасқан педагог
дайындау қазіргі таңдағы көкейкесті мәселеге айналып отыр.
Болашақ биолог мамандарды өлкелік компонент арқылы пәндік және
әдістемелік дайындау мазмұны білім берудің құрылымын жергілікті
материалдармен толықтырып, құнарландыра түсу қажеттілігін аңғартады.
Зерттеу
барысында
қол
жеткізген
нәтижелер
төмендегідей
қорытындылар жасауға мүмкіндік берді:
1. Болашақ мамандарды пәндік даярлаудың құрылымдық теориялық
негіздері анықталды. Биолог бакалаврларын пәндік даярлау Қазақстанда
тіршілік ететін жыландардың (Ophidia) биологиялық және экологиялық
ерекшеліктерін анықтау нәтижелері материалдары мысалында оқыту үдерісінде
пайдалану мүмкіндіктерінің ғылыми педагогикалық – психологиялық негіздері
анықталды.
2. Биолог мамандарын даярлау мазмұнындағы өлкелік материалды зерттеу
әдістері сараланды.
3. Биолог мұғалімдерді пәндік дайындауда олардың мектеп қабырғасында
оқушылармен өлкелік материалдар арқылы ақпараттық, процедуралық және
рефлексивті білімдерді қалыптастыру мақсатында педагогикалық ЖОО оқу
үдерісіне «Қазақстан жыландарының биологиясы және экологиясы» элективті
пәні ендірілді. Сонымен қатар, жыландардың биологиясы мен экологиясы
туралы білімді қамтитын элективті курсқа «Омыртқалылар зоологиясы», «Адам
және жануарлар физиологиясы», «Өсімдіктер мен жануарлар экологиясы»,
«Қазақстандағы биогеоценоздар» «Эволюциялық ілім», «Цитология және
гистология», «Қазақстан биоресурстары» пәндерінің мазмұны кіріктіріліп,
сәйкестендіріліп, өлкелік компонентті қамтитын тақырыптармен толықтыру
принциптері анықталып, ұсынылды.
4. Cтуденттерді кәсіби даярлау құрылымында білім беру жүйесін
жаңартуда элективті курстың бағдарламасы дайындалып, өлкелік білім мен
білікті қалыптастыру бойынша мақсат-міндеттері айқындалды. Элективті
курсты биологиялық пәндер мазмұнымен кіріктіре отырып оқытудың
әдістемелік
нұсқауы
әзірленді.
Биолог
мұғалімдердің
ақпараттық,
процедуралық, бағалаушылық және рефлексивті білім мен білікті
қалыптастырудың құрылымдық – мазмұндық ұсынылып, оның оқу-әдістемелік
шарттары анықталды.
5. Элективті курс мазмұнын биолог бакалаврларын әдістемелік даярлауды
жүзеге асыру үшін «Биологияны оқытуда оқушыларды зерттеушілік іс әрекетті
дамыту» әдістемелік нұсқауы әзірленіп, оны таңдау пәнінен білім беру
барысында қолдану жүзеге асырылды.
6. «Қазақстан жыландарының биологиясы және экологиясы» атты таңдау
пәні педагогикалық ЖОО-да биолог студенттерді пәндік және әдістемелік
даяулар мақсатымен педагогикалық эксперимент арқылы дәлелденді.
107
Зepттeудe қoйылғaн мiндeттepдiң шeшiлуi, coндaй-aқ қoмaқты қopдaлaнғaн
тeopиялық, әдістемелік-пeдaгoгикaлық жәнe ғылыми-биологиялық мaтepиaлдap
бiз ұcынғaн зepттeу бoлжaмымыздың дәйeктiлiгiн aйғaқтaйды.
Зepттeудiң нәтижeci бoйыншa мынaдaй ұcыныcтap жacaуғa бoлaды:
- болашақ биолог мамандарын даярлауда өлкелік компонент (Қазақстанда
тіршілік ететін жыландар) арқылы зерттеушілік іс - әрекетін қалыптастырудың
құрылымы мен мазмұнын студенттердің биологиялық және әдістемелік,
зерттеушілік іс - әрекет түрлерін дамыту мақсатымен және бiлiмді саналы
меңгеруді қамтамасыз ету үшін пәнаралық байланысты жүзеге асыра отырып
ЖОО-да биологиядан білім беруде қолдануға болады;
- биологиядан білім беруде өлкелік материалдарды пайдалануды
зерттеушілік іс-әрекетке негіздей отырып орта мектептің жоғарғы
сыныптарында, арнаулы орта білім беретін мекемелерде және мұғалімдер
біліктілігін арттыру курстарында пайдалануға болады.
Өлкелік нысандарды зерттеу өте күpдeлi және терең териялық
дайындықты қажет ететін мәceлe болғандықтан, оның сан- caлaлapын бір
тақырыпта түбeгeйлi тaлдaп, қaмтып шығу мүмкiн eмec. Сондықтан, келешекте
бұл тақырып төңірегінде мынaдaй маңызды мәселелерді зepттeуге болады дeп
caнaймыз: болашақ биолог мамандарды өлкелік компонент негізінде
дайындауда студенттердің оқу-дала практикаларында зерттеушілік іс -әрекетті
дамытудың әдістемесі; оқу үдерісінде студенттердің өздігінен бiлiм aлуын
ұйымдастыруда зерттеушілік іс - әрекетті дамытудың қолданбалы әдicтeмeлiк
нeгiзiн қалыптастыру; өлкелік нысандарды зерттеуді студенттердің өзіндік
жұмыстары негізінде жүзеге асырудың әдістемесі.
Достарыңызбен бөлісу: |
