Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

35
ЭА нəтижелері қажетті басқару шешімін қабылдау үшін кəсіпорын менеджментін 
дəйекті ақпаратпен қамтамасыз етуі тиіс.
ЭА өткізудің негізгі міндеттері келесі түрде ерекшеленеді:
џ
таңдалған  ОЭР  тұтынатын  объектінің  жағдайын,  оның  негізгі  элементтерін 
жəне ОЭР тұтынушылары ретінде технологиялық үдерістерді анықтау;
џ
əр түр бойынша жеке-жеке ОЭР тұтыну теңгерімдерін талдау;
џ
ЭА объектілерінде ОЭР шығынын талдау;
џ
өнімнің өзіндік құнында ОЭР-ге қаражат құнын талдау;
џ
ЭА объектілерінің энергия үнемдеу əлеуетін бағалау;
џ
ОЭР пайдалану тиімділігі деңгейін бағалау;
џ
өнімнің энергия сыйымдылығын талдау;
џ
ОЭР  үлестік  тұтынуды  талдау  жəне  қолданыстағы  нормалар  жəне 
нормативтермен салыстыру, оны азайту бойынша ұсыныстар дайындау;
џ
ЭнМЖ қызмет тиімділігін бағалау;
џ
техникалық-экономикалық бағалаумен бірге энергия үнемдейтін іс-шараларды 
ендіру жөнінде ұсынымдар əзірлеу.
ЭА өткізу кезіндегі негізгі талаптар:
џ
энергиялық  аудиторлық  қызметті  орындау  кезінде  ЭА  орындаушылардың 
құзыреттілігі мен объективтілігі;
џ
энергиялық  аудиторлық  ақпараттың  дəйектілігі,  толыққандылығы  мен 
құпиялығы;
џ
ғылыми-техникалық  ілгерілеу  жетістіктерін,  техникалық  жəне  экологиялық 
қауіпсіздік нормалары мен ережелерін, регламент талаптарын, стадарттар мен 
халықаралық талаптардың есебі;
џ
энергиялық  аудиторлық  қызметті  орындау  кезінде  энергия  аудиторларының 
тəуелсіздігі;
џ
ЭА  ұйымдастыру,  өткізу  жəне  сапа  үшін  орындаушылардың  жауапкершілігі 
болып табылады.
Энергия  аудиті  келесі  түрлерге  бөлінеді:  бастапқы,  экспрес-энергия  аудиті, 
мерзімдік, кезектен тыс, жергілікті жəне мамандандырылған.
Келесілер ЭА объекті бола алады:
џ
ОЭР тұтынатын объектілер;
џ
ОЭР тұтынатын объектінің жеке элементтері;
џ
негізгі жəне қосымша өндірістердің технологиялық үдерістері;
џ
ОЭР энергиялық сыйымды тұтынушылары;
џ
іске қосу алдындағы немесе пайдалану алдындағы сатыда тұрған объектілер;
џ
энергиямен қамту жүйелері;
џ
ғимараттар мен имараттар;
џ
ОЭР пайдалануды есепке алу мен бақылау жүйелері;
џ
энергетикалық менеджмент жүйесі;
џ
инвестициялық  жəне  жекешелендіру  ұсыныстары,  бағдарламалар,  жобалар, 
кредит келісімдері жəне т.б.
ЭА  субъектілері:  Тапсырыс  беруші  –  өнеркəсіптік  кəсіпорын  жəне  энергиялық 
аудиттің орындаушысы – ЦПЭ [68].
ЭА құқықтық негізі «Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру туралы» 
ҚР  Заңы,  Энергия  аудитін  өткізу  ережелері,  сондай-ақ  осы  қызмет  саласындағы  басқа 
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

36
нормативтік актілер болуы мүмкін.
Өткізу нысаны бойынша ЭА тек қана ерікті болуы мүмкін.
ЭА  мүдделі  субъектінің  тапсырысымен,  басшының  немесе  ЭА  объектінің 
меншік иесінің келісімімен кез келген ЭА объектіне қатысты іске асырылады.
ЭА мүдделі субъектілердің қаражаты есебінен іске асырылады.
ЭА өткізу мерзімдері оның түріне жəне ОЭР тұтынатын объектіге, объектінің 
өлшемдеріне  жəне  ОЭР  тұтыну  шамасына  байланысты.  Өткізу  мерзімдері  энергия 
аудиторларының  санын  ұлғайту  немесе  жұмыс  көлемін  азайту  есебінен  Тапсырыс 
берушінің келісіммен түзетілуі мүмкін.
ЭА жөніндегі есеп Тапсырыс берушінің анықтаған тілінде ұсынылуы тиіс. ЭА 
бойынша жұмыс жүргізген кезде, энергия аудиторының қарым-қатынас тілі Тапсырыс 
берушінің өкілдеріне түсінікті болуы тиіс.
ЭА негізгі кезеңдері:
џ
  –  ЦПЭ  өкілдерінің  Тапсырыс  берушімен  кездесуін, 
шарт  алдындағы
өкілдің  ЭА  объектімен  алдын  ала  танысуын,  ОЭР  тұтынатын  объектіні 
энергия аудиторларының аралауын, бастапқы ақпарат алуды, оны талдауды 
жəне ЭА жоспарын əзірлеуді қарастыруы тиіс;
џ
 – Тапсырыс берушімен ЭА өткізу жоспарын келісуді, 
ұйымдық-дайындық
ЭА өткізу үшін шарт (келісім, меморандум) жасауды, ЭА өткізуге қатысу 
үшін  Тапсырыс  беруші  тарапынан  адамдарды  анықтауды,  энергиялық 
аудиторлық топтың ЦПЭ дайындауды, объект бойынша бұйрық шығаруды 
қарастыруы тиіс; 
џ
  -  энергиялық  аудиторлық  топты  құжаттық  ақпаратпен 
ақпарат  жинау
таныстыруды,  қажет  болған  жағдайда,  ЭА  объектіде  өлшеу  жүргізуді 
қарастыруы тиіс;
џ
 – алынған нəтижелердің талдануын, энергия 
ақпаратты өңдеу мен талдау
үнемдеу  əлеуетін  жəне  ОЭР  пайдалану  тиімділігінің  негізгі  техникалық-
экономикалық  көрсеткіштерін  бағалауды,  ЭнМЖ  қызметінің  тиімділігін 
талдауды қарастыруы тиіс;
џ
  –  энергия  үнемдейтін  іс-
энергия  үнемдеу  жөнінде  ұсынымдар  əзірлеу
шаралардың  басым  тізбесінің  тиімділігін  əзірлеу  мен  техникалық-
экономикалық бағалауды қарастыруы тиіс;
џ
– ЭА өткізу нəтижелері бойынша есеп пен 
есеп жəне қорытынды жасау 
энергиялық аудиторлық қорытынды жасауды қарастыруы тиіс;
џ
  –  Тапсырыс  берушіге  есеп  пен  энергиялық 
нəтижелерді  таныстыру
аудиторлық  қорытындының  берілуін,  сондай-ақ  Тапсырыс  берушіге  ЭА 
негізгі нəтижелерін таныстыруды қарастырады.
џ
 – энергия 
Ұсынылған іс-шараларды ендіру нəтижелерінің мониторингі
тиімділігі  жөнінде  ұсынымдардың  орындалуын  консультациялық 
сүйемелдеуді,  мониторинг  жəне  қойылған  нəтижелердің  жетістіктерін 
бағалауды жəне күтілетін экономикалық əсерді қарастырады.
ЦПЭ  командасының  əрбір  мүшесі  үшін  міндеттерді  анықтау  мен  қою  əр 
кезеңде жəне қажет болған жағдайда іске асырылуы жəне түзетілуі тиіс.
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі