Әлеуметтену және бірегейлік теориялары (Т.Парсонс, Г.Х.Мид)

Әлеуметтену — жеке адамдарға қоғам мен оның құрылымдары тарапынан үнемі әсер ету процесі . Соның нәтижесінде адамдар белгілі бір білімдерді , құндылықтар мен нормаларды игеріп , нақты қоғамда , әлеуметтік топтар мен ұйымдарда өмір сүру тәжірибесін жинақтайды әрі тұлғаға , сол қоғамның тең құқылы мүшесіне айналады . Әрбір жеке адам ( индивид ) , әр жаңа ұрпақ өздері туып , өмір сүріп жатқан әлеуметтік жүйенің мәдени мұрасын игерудің өзіне тән ерекше жолынан жүрiп етедi . Осынау маңызды процесті ғылымда " жеке адамның әлеуметтенуі ” деп атайды . Әлеуметтену және бірегейлік теориялары Социологияда әлеуметтену мен сәйкестендіру процестерiн түсiндiретiн екi теория бар . Бұл құрылымдық функционализм ( Талькотт Парсонс ) және символикалық интеракционизм ( Джой Герберт Мид ) ұсынатын рөлдік теория . Релдiк теорияға сәйкес қоғам - бұл тұтастай алғанда қоғамның тұрақтылығын сақтау үшін жұмыс iстейтiн әр турлi функционалды бөліктердің күрделі жүйесі . Әлеуметтік рөлдердің қоғамның ойдағыдай жұмыс жасауына мүмкіндік беретін мақсаттары бар Символдық интеракционизм - бұл қажеттілікті ғана емес , сонымен қатар жеке тұлғаның әлеуметтену механизмiн түсіндіру әрекеттi , яғни әлеуметтік нормаларды игеру . Бұл теорияға сәйкес әлеуметтік өзара әрекеттесудiң маңызды аспектісі - вербалды және вербалды емес белгiлердiң ( сөздер , мимика ) алмасуы . Бұл айырбас кезінде адамдар өз әсерінің басқа адамдарға әсерін елестете алады . Басқа адамдармен өзара әрекеттесу барысында олардың реакциясын болжай отырып , бiзге мінез - құлқымызды саналы түрде бақылау мүмкіндігіне ие боламыз . Басқалардың реакциясын күтуіміз керек болады . Басқалардың нәтижесiнде адам өзінше әлеуметтік немесе « айнадағы өзін » дамытады ( К. Кулидің терминологиясында ) . Бөліну және өзіне басқа адамдардың көзімен қарау қабілеті адамның бойында ерте балалық шақта пайда болады . Релдер Символдық теориясы интеракционизм Әлеуметтенудің мақсаттарын Әлеуметтенудің құралдары мен сипаттайды механизмін сипаттайды Әлеуметтенудің қайнар көзі - Әлеуметтенудің қайнар көзі - әлеуметтік нормалардың адамдардың басқа бiреудiң интернализациясы рөлін қабылдау қабілеті Жеке адамды толығымен жеке тұлға ешқашан толықтай қоғам қалыптастырады және қоғамға жатпайды , әрдайым адамдардың көпшілігі конформды емес , қоғамның « ойын ережелерін ойластырылмаған әрекеттерге қабылдайды орын болады.