Электротехникалық материалтану

жүктеу 1,45 Mb.

Pdf просмотр

бет	23/41
Дата	31.01.2023
өлшемі	1,45 Mb.
	#41077

1 ... 19 20 21 22 23 24 25 26 ... 41

Электротехникалы материалтану

4.2 Металл материалдар

Электр өткізгіштері жоғары ең көп тараған материалдарға мыс пен
алюминий жатады.
Мыс -
Өткізгіш зат ретінде кең қолданылуын қамтамасыз ететін мыстың
артықшылықтары мыналар:
1)
меншікті кедергісінің беріктігі;
2)
жеткілікті жоғары механикалық беріктігінің;
3)
тотығуға төзімділігі (тотығу жоғары температура кезінде ғана
басталады);
4) өзгеруге икемділігі (мыс жұқа таспаға жайылады және өте жіңішке
сымға тартылады);
5) салыстырмалы алғанда балқытылып біріктіріледі және дәнекерленеді.
Мыстың маркалары. Өткізгіш материалдар ретінде М
1
және М
2
мыс
қолданылады. М
1
маркалы мыста 99,9 % Cu, ал 0,1% қоспалардың ішіндегі
оттегі 0,08% - ден аспауы тиіс. Оттегі мыстың механикалық сипаттамалары
жоғарылау болады ( қоспалардың мөлшері 0,05 %, ал оттегі 0,02 % - тен
жоғары болмайды). Сұйықтай тарап жағу кезінде қатты мыс (МҚ) алынады, ал
егер де мысты алдымен бірнеше жүз градусқа дейін қыздырып, содан кейін
суытса, онда жұмсақ мыс (МЖ) шығады.

Үлгілік мыстың меншікті өткізгіштігі 58 мСм/м, яғни меншікті
кедергісі
Жұмсақ және қатты мыстың (олармен салыстыру
үшін алюминий сымдардың) сипаты 4.1 – кестеде берілген.
Қатты мысты жоғары механикалық беріктілік, қаттылық және
үйкелістен мұжылуға төтеп беру қажет болған жағдайларда (түйіспелік
сымдар, тарату құрылғыларының шиналары, электр машиналарының
коллекторлық жалпақ тіліктері) қолданылады.
Жұмсақ мысты негізінде көлденең қимасы дөңгелек немесе төртбұрыш
түрінде кабельдің тоқ өткізгіш талсымдары және орамалық сымдар ретінде
қолданылады (мұнда мыстың иілгіштік және созымдылық қасиеттерінің
маңызы зор).
4.1 К е с т е - Мыс және алюминий сымдарының сипаттамалары
Параметр
Созу кезіндегі
беріктік шегі, МПа
Үзілу алдындағы
салыстырмалы
ұзару

1/1,%
Меншікті
кедергісі

, Мк
Омм
Мыс
Алюминий
МҚ
МЖ
АҚ
АЖ
360 - 390
0,5 – 2,5
0,0179 –
0,0182
260 – 290
18 - 35
0,01754
160 - 170
1,5 – 2,0
0,0295
80
10 – 18
0,029
Мыс салыстырмалы алғанда қымбат тұрады және тапшы материал болып
табылады, сол себептен оны үнемді пайдалану қажет. Қазіргі уақытта оны
өткізгіш зат ретінде басқа металдармен, әсіресе алюминиймен алмастырады.

жүктеу 1,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 19 20 21 22 23 24 25 26 ... 41