Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
«Алматы энергетика және байланыс университеті»
коммерциялық емес АҚ
Электрэнергетикалық факультеті
«Электр станциялары, тораптары және жүйелері» кафедрасы
«Бекітемін»
ЭЭФ деканы__________В.И. Денисенко
«_____»___________20__ ж.
МЭЭ 10; МКЕЕО 2212 Мамандыққа кіріспе:
Электрэнергияны өндіру, жеткізу және тарату
пәнінің Syllabus
5В071800 – Электр энергетикасы мамандығы
Курс 2
Семестр 3
Кредиттердің барлығы 2
ECTS кредиттерінің барлығы 3
Сағаттардың жалпы саны 90
Оның ішінде:
Лекциялар 30
СӨЖ 60
Оның ішінде ОСӨЖ 30
ЕГЖ 2
Емтихан
Алматы 2016
2
05071800 – Электр энергетикасы мамандығының жұмыс оқу
бағдарламасының негізінде Syllabus құрастырғандар: т.ғ.к, доцент Матаев
Ө.М., аға оқытушы Көрпенов Б.Қ.
Syllabus «Электр станциялары, тораптары және жүйелері»
кафедрасының отырысында қарастырылды және мақұлданды № 12 хаттама
22 маусым 2016 ж.
Кафедра меңгерушісі _____________Е.К.Умбеткулов
Syllabus электрэнергетикалық факультетінің оқу – әдістемелік
комиссиясының отырысында қарастырылды және бекітілді № 4 хаттама 24
маусым 2015 ж.
3
1. Оқытушылар:
Матаев Ө.М. - т.ғ.к, доцент, Б – 231.
Байланыс: 8(727) 2606713, esss@aipet.kz.
Көрпенов Б.Қ. – аға оқытушы, Б – 231, Б – 217.
Байланыс: 8(727) 2606713, esss@aipet.kz.
2 Курстың дәрісханалық сабақтарын өткізетін мерізімі мен орны
сабақтардың кестесінде көрсетілген, СОӨЖ консультациялар кестесі электр
энергетикасы факультеті деканатының (С 209) және кафедраның (ЭСТжЖ, Б
– 231) хабарландырулар тақтасында орналасқан.
3 Оқу пәнінің сипаттамасы
3.1 Пәннің мақсаты – Қазақстан Республикасының табиғи отын ресурстары
және электр энергетикасының жағдайымен танысу. Әртүрлі энергияларды
электр энергиясына түрлендірудің және электрэнергия алудың осы кездегі
тәсілдерімен танысу. Электр станцияларының жіктеуімен танысу және
жүктеме графиктерін тұрғызудың негізгі қағидаларын меңгеру. Электр
энергиясын жеткізу және тарату аймағындағы негізгі мәселелермен, электр
тораптарының
қиыстырмалық
жасалынуымен,
электр
тораптары
элементтерінің сипаттамалары және параметрлерімен, электрэнергияны
жеткізудің жаңа әдістері және электрмен жабдықтаудың жүйелерімен
танысу.
3.2 Пәннің мәселелері – электр энергиясын өндіру, жеткізу және таратумен
байланысты негізгі мәселелерді зерттеу.
3.3 Пәнді
сипаттау
:
Пән «05071800 – Электр энергетикасы» мамандығының студенттеріне
арналған және студенттердің келесі мәселелер бойынша білімді меңгеру
мақсатын меңгзейді: электр дамуының қысқа тарихы, энергетикалық
ресурстардың түрлері және ҚР энергия ресурстары; электр жүктемелерінің
және олардың басқа түрлерінің графиктері туралы ұғым; электр станцияларын
жіктеу және олардың жұмыс қағидасы; электр станцияларының негізгі
жабдығы; энергетикалық және электрэнергетикалық жүйелер туралы ұғым;
электрэнергетикалық жүйенің жұмысы туралы жалпы мәліметтер; ҚР
электрэнергетикалық жүйесі; электр торабы жұмысының қалыпты және
апаттық режимдері; электр энергияны жеткізу және тарату жүйелерінің
жалпы сипаттамасы; электр тораптарын жіктеу; ауа және кабель желілері
туралы жалпы мәліметтер және олардың қиыстырмалық элементтері;
электрэнергияны қашыққа жеткізу, электр энергияны жеткізудің жаңа
әдістері; энергия жүйелерін басқару; электрмен жабдықтау жүйелері туралы
негізгі мәліметтер.
«Мамандыққа кіріспе: электрэнергиясын өндіру, жеткізу және тарату»
курсы аяқталғасын студенттің
түсінігі болу керек:
4
- электр станциялары және қосалқы станциялар туралы жалпы
мәліметтер;
- ҚР энергетикалық жүйесі туралы;
- энергетикалық ресурстар туралы;
- электрэнергиясын жеткізу және тарату жүйелері туралы;
- электр тораптарының жіктелуі туралы;
- ауа және кабель ЭБЖ қиыстырмалары туралы;
- электрэнергияны қашыққа жеткізу және электр энергияны жеткізудің
жаңа әдістері туралы;
ол білу керек:
- әртүрлі электр станцияларының жұмыс қағидасын;
- энергия ресурстарының, оның ішінде ҚР, жіктелуін және түрлерін;
- электрқондырғылардың жұмыс режимдерін;
- электр жүктемелер графиктерінің жігін;
- электр станциялары және қосалқы станциялардың негізгі жабдығының
түрлері және арналымы;
- Қазақстан энергия жүйесіне не кіретінін;
- Релелік қорғаныс және автоматиканың негіздерін.
қабілеті болу керек:
- жүктеме графиктерін айыруға, тәуліктік негізінде ұзақтық бойынша
жылдық графикті құрастыруға, жүктеменің типтік графигін аталған
бірліктердегі тұтынушының жүктеме графигіне айналдыруға, жүктеме
графигінен анықталатын техникалық – экономикалық көрсеткіштерін
есептеуге. Орын ауыстыру сұлбасын құрастырып, итерация әдісімен
торап айланын есептеуге.
Пререквизиттер: Математика 1,2, Физика.
Постреквизиттер: Электртехникалық материалдармен бүйымдары,
Электртехникалық материалтану, Электртехникалық негіздері, Қайта
жаңғыртылатын энергия көздері және энергияны ұнемдеу, Альтернативті
энергетика және энергияны ұнемдейтін технология.
4 Пәннің құрылымы және мазмұны
4.1 Теориялық сұрақтар
Лек/
апта
Тақырып
Көз нөмірі
1 БӨЛІМ
1/1
Электр тарихы. Электр энергетикасының дамуы және
жағдайы. (2 сағат)
Б.1.Ә.
1,2,3,6
2/2
Жердің
отын
-
энергетикалық
ресурстары.
Жаңғыртылмайтын, жаңғыртылатын және дәстүрлі емес
энергетикалық
ресурстар.
Қазақстанның
отын
–
энергетикалық ресурстары. (2 сағат)
Ә. 2,3,6
3/3
Электр жүктемелерінің графиктері. Жалпы баптар, Б.1. Ә.2, 4,
5
жіктеулер. Жүктеменің тәуліктік графиктері. Ұзақтық
бойынша жылдық графиктерді тұрғызу. Тәуліктік
максимумдердің графигі. Жүктеменің тұтынушылық,
қосалқы станциялық және станциялық графиктері.
Жүктеме графиктері бойынша анықталатын техникалық –
экономикалық көрсеткіштер.
(2 сағат)
6
4/4
Электр станциялары. Электр станцияларын жіктеу.
Дәстүрлі электрстанцияларда электрэнергиясын өндірудің
технологиялық процесі туралы жалпы мәліметтер (жылу,
атом, су, газтурбиналы). Жел электрстанциялары. Күн
станциялары және басқалары.
(2 сағат)
Б.1. Ә.1,2,
3, 4, 6, 7
5/5
Электр станцияларының және қосалқы станциялардың
негізгі жабдығы. Синхронды генераторлар. Күштік
трансформаторлар және автотрансформаторлар.
(2 сағат)
Б.1.Ә.2,4,6,
7
6/6
Энергетикалық және электрэнергетикалық жүйелер туралы
ұғым. Электрэнергетикалық жүйенің жұмысы туралы
жалпы мәліметтер. Электрэнергетикалық жүйедегі әртүрлі
типті электрстанциялардың орны және ролі. Қазақстан
Республикасының электрэнергетикалық жүйесі.
(2 сағат)
Б.1.
Ә.1,2,3,5,6,
7
7/7
Электр торабы жұмысының қалыпты және апатты
режимдері туралы ұғым. Коммутациялық жабдық. Релелік
қорғаныс және автоматика. Басқару.
(2 сағат)
Б.1.Ә.
1,2,4,6,7
2 БӨЛІМ
8/8
Электрэнергияны жеткізу және тарату жүйелерінің жалпы
сипаттамасы. Электрэнергияны жеткізу және тарату
жүйесінің
номиналды
кернеулері.
Электрберіліс
желілерінің негізгі сипаттамалары.
(2 сағат)
Б.2
Ә. 8,9,11
9/9
Электр тораптарын жіктеу. Жүйе құраушы, қоректендіруші
және таратушы тораптар. Олардың ерекшеліктері және
оларға қойылатын талаптар. Электр тораптары және
жүйелерінің жұмысын сипаттайтын негізгі көрсеткіштер.
Электрэнергияның сапасы туралы ұғым. (2 сағат)
Б.2
Ә.
8,9,11,13,
14
10/1
1
Электрберіліс ауа желілерінің негізгі элементтерінің
қиыстырмалары. Ауа желілерінің тіректері. Типтері және
ерекшеліктері. Ауа желілерінің сымдары және тростары.
Оқшаулағыштар және желілік арматура. Сымдар мен
тіректердің жаңа қиыстырмалары.
(2 сағат)
Б.2
Ә.
8,9,11,13,
14
11/1
1
Кабель желілерінің қиыстырмалары туралы жалпы
мәліметтер. Арналымы және жіктелуі. Төменгівольттік
және жоғарывольттік кабельдер. Асқынөткізгіш кабельдер.
Төсеу тәсілдері және зақымдарды іздеу.
(2 сағат)
Б.2
Ә.
8,9,11,13,
14
12/1
2
Қашықтыққа
электрэнергиясын
жеткізу.
Үлкен
қашықтыққа
айнымалы
токпен
электрэнергияны
жеткізудің
негізгі
проблемалары.
Желілердің
Б.2
Ә. 9,11,14
6
орнықтылығы және өткізу қабілеті туралы ұғым.
(2 сағат)
13/1
3
Электрэнергетикалық жүйелерді басқару. Басқару және
диспетчерлеу туралы ұғым. Апатқа қарсы автоматика және
қуаттың шектеулі ағындары туралы ұғым. Режимдерді
басқарудың жалпы құрылымы.
(2 сағат)
Б.2
Ә. 9,11
14/1
4
Электрэнергияны жеткізудің жаңа тәсілдері. Өтемделген
желілер, икемді желілер. Ықшам желілер. Статикалық
өтемдеуші құрылғылар.
(2 сағат)
Б.2
Ә. 9,11,13,
14
15/1
5
Электрмен жабдықтау жүйелері туралы негізгі мәліметтер.
Өндірістік
кәсіпорындарды
электрмен
жабдықтау
сұлбаларының ерекшеліктері. Электрмен жабдықтаудың
негізгі
проблемалары.
Электрэнергияның
сапасы,
энергиямен қамтылу. Энергияны үнемдеу.
(2 сағат)
Б.2
Ә. 10,11,14
4.2 Есептік – графикалық жұмыстар (ЕГЖ)
Есептік-графикалық жұмыс №1. Жүктемелердің тәуліктік графигін тұрғызу
[1, 2, 3 ]. Тапсырма бірінші аптада беріледі, қорғау оқудың жетінші
аптасында жүргізіледі.
Есептік-графикалық жұмыс №2. Кернеуі 35 кВ тұйықталмаған торапты
есептеу, тораптың айландарында қуаттың және жүктеме түйіндерінде
кернеудің таралуы. [1, 2, 3]. Тапсырма жетінші аптада беріледі, қорғау
оқудың онтөртінші аптасында жүргізіледі.
4.3 ОӨЖ тақырыптары
1 Қазақстанның біріктірілген энергетикалық жүйесі.
2 Дәстүрлі емес энергия көздері.
3 Дәстүрлі емес электр станциялары
4 Электрэнергияны алудың технологиялық процесі
5 Электрэнергияны алудың осы кездегі тәсілдері
6 Электр сұлбаларындағы шартты белгілер.
5 Электр қуатының тепе – теңдігі туралы жалпы мәліметтер.
6 Электр жүктемелері графиктерін жіктеу.
7 Электр қуатының теңгерімі туралы жалпы мәліметтер
8 Электр жүктемелерінің графиктерін жіктеу
9 Энергияны үнемдеу
10 Электрэнергетикалық жүйелердің релелік қорғанысы және автоматикасы
11 Қазақстанның таратушы тораптары туралы жалпы мәліметтер
12 Электрстанцияларының электржабдығы
13 Қысқа тұйықтау. Процес туралы жалпы ұғым.
14 Электрэнергияны жеткізу және тарату
15 Сымдар мен кабельдер
16 Тораптар мен жүйелердің электржабдығы
7
17 Электрберілістің ауа және кабель желілерінің қиыстырмасы
18 Электрэнергияны жеткізудің жаңа әдістері
19 Электрэнергияны тұрақты токпен жеткізудің ерекшеліктері
5 Аралық және қорытынды бақылау сұрақтарының тізімі
1Электрдің даму тарихы.
2 Электр тогының түрлері. Айнымалы токтың артықшылықтары.
3 Электр энергетикасы. Жалпы баптар.
4 Қазақстанның электр энергетикасы.
5 Қазақстанның біріктірілген энергетикалық жүйесі.
6 Энергияның табиғи көздері.
7 Электр станциялардың түрлері.
8 Жылу конденсациялық электр станциялары. Жалпы мәліметтер.
9 Жылу электр станциялары. Жалпы мәліметтер.
10 Су электр станциялары. Жалпы мәліметтер.
11 Газтурбиналы электр станциялары. Жалпы мәліметтер.
12 Атом электр станциялары. Жалпы мәліметтер.
13 Жел электр станциялары. Жалпы мәліметтер.
14 Күн электр станциялары. Жалпы мәліметтер.
15 Электр жүктемелерінің графиктері. Жалпы мәліметтер.
16 Тұтынушылар жүктемелерінің тәуліктік графиктері.
17 Аудандық қосалқы станцияларының тәуліктік графиктері.
18 Электр станциялар жүктемесінің тәуліктік графиктері .
19 Жүктемелердің ұзақтығы бойынша жылдық график.
20 Жүктеме графиктерінен анықталатын техникалық – экономикалық
көрсеткіштер.
21 Жылу конденсациялық электр станциясының технологиялық
процесі. Жалпы мәліметтер.
22 Генераторлар. Жалпы мәліметтер.
23 Трансформаторлар. Жалпы мәліметтер.
24 Қысқа тұйцықтаулар. Жалпы мәліметтер.
25 Коммутациялық аппараттар. Жалпы мәліметтер.
26 Ажыратқыштар. Арналымы. Жалпы мәліметтер.
27 Айырғыштар. Арналымы. Жалпы мәліметтер.
28 Шиналар және кабельдер. Жалпы мәліметтер.
29 Сақтандырғыштар. Арналымы. Жалпы мәліметтер.
30 Оқшаулағыштар. Арналымы. Жалпы мәліметтер.
31 Өлшеуіш трансформаторлар. Арналымы. Жалпы мәліметтер.
32 Разрядтауыштар және асқын кернеулерді шектеушілер. Жалпы
мәліметтер.
33 Электрэнергияны жеткізу және тарату жүйелерінің жалпы
сипаттамасы.
34 Электр тораптарын жіктеу.
35 Электр тораптарына қойылатын талаптар.
8
36 Сымдар мен найзағайдан қорғайтын тростардың қиыстырмалары.
37 Ауа желілерінің тіректері.
38 Оқшаулағыштар және желілік арматура.
39 Кабель желілерінің қиыстырмалары.
40 Тігілген полиэтиленнен жасалған кабель желілері.
41 Энергияны айнымалы токпен жеткізу.
42 Энергияны тұрақты токпен жеткізу.
43 Электрэнергетикалық жүйелердің сипаттамалық қасиеттері.
44 ЭЭЖ басқарудың осы кездегі жүйелері.
45 Электрэнергияны жеткізудің жаңа тәсілдері.
46 Электрэнергия тұтынушыларының негізгі топтары.
47 Электрмен жабдықтау жүйелеріне қойылатын негізгі талаптар.
6 Студенттердің жетістіктерін бағалау туралы ақпарат:
6.1 Бағалау жүйесі
Сіздің білім деңгейіңіз оқудың кредиттік технологиясында
қабылданған курс бағдарламасы бойынша қорытынды бағалар
шкаласына сәйкес бағаланады (1 – кесте).
1 – кесте
Баға
Балдың сандық
эквиваленті
Пайыздық
мазмұны
Бағаның бұрынғы түрі
А
4,0
95-100
Үздік
А-
3,67
90-94
В+
3,33
85-89
Жақсы
В
3,0
80-84
В-
2,67
75-79
С+
2,33
70-74
Қанағат
С
2,0
65-69
С-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,0
50-54
F
0
0-49
Қанағаттанарлықсызсыз
Рұқсат рейтингісінің бағасы семестр бойына жинақталады.
Жұмыстардың әр түрі 100 баллдық шкаламен бағаланады және 2 –
кестеге сәйкес коэфиициенттік деңгей рұқсаты ағымдағы бақылаудың
орташа бағасына қосылады.
2 – кесте. Әр жұмыс түрінің маңыздылығы.
Параметрлер
Коэффициент салмағы
Зертханалық жұмыстардың орындалуы
-
Есептік – графикалық жұмыстар (ЕГЖ)
0.6
9
Дәріс сабақтарына қатысуы
0.4
Ағымдағы бақылаудың орташа бағасы (Ор)
1,0
Аралық бақылау(АБ) академиялық күнтізбеге сәйкессеместрдеекі
ретөткізіледі. Әр АБ (А1 және А2) 100-баллдық шкаласымен бағаланады,
ақпараттық жүйемен АБ бағасының орташа мәні есептеледі
Б
ор
=(Б
1
+Б
2
)/2
және0,2салмақкоэффициентпенқабылдаубақылауынақосылады:
БР = 0,2Бор+0,8Ор.
Пән бойынша қорытынды баға шығарылады
Қ=0,6БР+0,4Е,
Е – емтихандық бағасының сандық баламасы.
6.2.Балдарды қою саясаты:
2, 3 кестелердегі барлық көрсетілген бағалайтын балдар максималды.
Олар жұмысты уақытылы және жоғары сапалы орындағанда қойылады.
Тестілеудің және лекция сабақтарына қатысудың бағаланатын балдары
дұрыс жауаптардың және жіберілген лекциялардың сандарынан тәуелді
қойылады.
6.3 Университет оқушыларының академиялық мобильдігін
ұйымдастырғанда бағаларды аудару
ECTS (трансферттің (аударудың) және кредиттерді жинаудың еуропалық
жүйесі) бойынша бағаларды ҚР оқитындардың оқу жетістіктерін бағалауды
бал-рейтингтік әріптік жүйесіне және кері аудару 4 және 5 кестелеріне сәйкес
жүргізіледі.
4 кесте - ECTS бойынша бағаларды ҚР оқитындардың оқу жетістіктерін
бағалауды бал-рейтингтік әріптік жүйесіне аудару
ECTS
бойынша
бағалау
Әріптік
жүйесі
бойынша
бағалау
Балдардың
санды
эквиваленті
%-дық
мазмұны
Дәстүрлі жүйе
бойынша бағалау
А
А
4,0
100
Өте жақсы
В
В+
3,33
85
Жақсы
С
В
3,0
80
D
С
2,0
65
Қанағаттанарлық
E
D
1,0
50
FX, F
F
0
0
Қанағаттанарлықсыз
5 кесте – ҚР бал-рейтингтік әріптік жүйесінің бағаларын ECTS бойынша
бағаларға аудару
10
Әріптік
жүйесі
бойынша
бағалау
Балдардың
санды
эквиваленті
%-дық
мазмұны
Дәстүрлі жүйе
бойынша бағалау
ECTS
бойынша
бағалау
А
4,0
95-100
Өте жақсы
А
А-
3,67
90-94
В+
3,33
85-89
Жақсы
В
В
3,0
80-84
Жақсы
С
В-
2,67
75-79
С+
2,33
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69
Қанағаттанарлық
D
С-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,0
50-54
Қанағаттанарлық
E
F
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
FX, F
7 Курстың саясаты:
- сабаққа кешікпеу және одан қалмау;
- сабаққа белсене қатысып, оның оқытушы ұсынған сценарийін
ұқыпты бақылау;
-
белгілі
себептермен
жіберілген
(деканаттың
рұқсатымен)
лабораториялық сабақтарды жасау;
- есептік-графикалық жұмыстарды қорғауға ЕГЖ қабылдау графигіне
сәйкес өткізу:
- кітапханада және үйде өздігінен жұмыс істеу.
8 Академиялық этиканың нормалары:
- тәртіп сақтау;
- тәрбиелілік;
- мейрімділік;
- адалдық;
- жауапгершілік;
- аудиторияда ағытылған ұялы телефонмен жұмыс істеу.
Шиеленіскен жағдайлар оқу топтарында оқытушымен, эдвайзермен
ашық талқылану керек, ал жанжал шешілмесе деканаттың қызметкерлеріне
жеткізілу керек.
9 ӘДЕБИЕТТІҢ ТІЗІМІ
1 БӨЛІМ
Оқулықтар негізгі:
1 Балаков Ю.Н. и др. Проектирование схем электроустановок: Учебное
пособие.- М.: Издательский дом МЭИ, 2006.
11
2 Рожкова Л.Д., и др. Электрооборудование электрических станций и
подстанций: учебник для вузов. - М.: 2006.
3 Дукенбаев К.Энергетика Казахстана. Условия и механизмы ее
устойчивого развития. Алматы. 2004.
4 Кузембаева Р.М. Соколов С. К., Хожин Г.Х. Электрические станции
и подстанции: Учебное пособие. – Алматы, 2006.
5 Михалкова
Е.Г., Соколова И.С..Введение в специальность:
Производство, передача и распределение электрической энергии.
Конспект леуций. Алматы: АУЭС 2013.
6 Михалкова
Е.Г., Соколова И.С..Введение в специальность:
Производство, передача и распределение электрической энергии.
Методические указания к расчетно-графическим работам. Алматы:
АУЭС 2015.
Оқулықтар қосымша
7 Хожин Г,Х. Соколов С.Е., Кузембаева Р.М. Электроэнергетика; Оқу
құралы. – Алматы, ҚазККА 2007. – 140 бет.
8 Соколов С.Е, Кузембаеыва Р.М. Хожин Г.Х. Электоэнергетика (
электрические станции и подстанции). Учебное пособие. АИЭС. Алматы,
2008 .
9 Хожин Г.Х Электрические станции и подстанции Учебник на
казахском языке. Алматы. «Гылым», 2002.
2 БӨЛІМ
Оқулықтар негізгі:
10 Соколов С.Е. и др. Электрические сети и системы. Учебное
пособие.-А.,2010
11 Лыкин А.В. Электрические системы и сети.-М.,2007
12 Электроснабжение промышленных предприятий: Учебник для
студентов высших учебных заведений /Кудрин Б.И. - М.: Интермет
Инжиниринг, 2005.
13 Герасименко А.А. Передача и распеделение электрической
энергии.-Ростов-на/Д. ,2012.
Оқулықтар қосымша:
14 Электрические системы и сети в примерах и иллюстрациях: Учеб.
пособие для электроэнергетич. спец./ Под ред. В.А. Строева.- М.: Высш. шк.,
1999.
15 Идельчик В.И. Электрические системы и сети: Учебник для вузов.-
М.: Энергоатомиздат, 1989.
12
16 Электрические системы: Электрические сети / Под ред. В.А.
Веникова.- М.: Высшая школа, 1997.
Достарыңызбен бөлісу: |