Экономика жəне басқару факультеті

- 

Мақсатты  бағыттылық  мəліметтерді  нақты  мақсаттар  мен  міндертерге 

бағыттайды. 

- 

Келісімділік  жəне  ақпараттық  бірлік  теріс  қортындылардың 

мүмкіндігін болдырмайтын ақпараттар жүйесін жасауды талап етеді. 

Ақпарат  жарнаманы  басқаруды  қамтамасыз  ету  үшін  қажут,  ол  келесі 

түрлерге бөлінеді: 

- 

Ішкі фирмалық; 

- 

Сыртқы; 

- 

Бастапқы. 

Ішкі фирмалық ағымдағы ақпарат,туристік кəсіпорын,оның бөлімшелері мен 

қызметкерлері  негізгі  көзі  болатын  мəліметтерді  біріктіреді,оны  кейде  ішкі 

есеп беру жүйесі деп аталады. 

Ішкі фирмалық ақпарат көздерінің ішінде бухгалтерлік  жəне статистикалық 

есептерді  бөліп  көрсету  қажет:  ағымдағы  өткізу  көрсеткіштері  туралы 

мəліметтері,  шығындар  көлемі  мен  алынатын  табыстар  туралы  мəліметтер, 

бұрын өткізген зерттеулер материалдары. 

Мұндай  ақпарат  оперативті  сипатқа  ие  бола  отырып,  жетекшілер  мен 

мамандарға жарнаманы басқару бойынша шешім қабылдауды жеңілдетеді. 

Сыртқы  ағымдағы  ақпарат  туристік  кəсіпорынның  сыртқы  маркетингтік 

ортада  болып  жатырған  жағдайлар  туралы  ақпарат  алуға  мүмкіндік  беретін 

көздердің  кешенін  білдіреді  .Мұндай  ақпараттардың  негізгі  көздеріне 

жататындар: 

- 

Статистикалық баспа; - заңды жəне нормативті актілер; 

- 

Анықтамалар; - кітаптар, оқу құралдары ; 

- 

Бұқаралық  ақпараттық  құралдары;  -  бəсекелестердің  жарнамалық 

қызметі; 

- 

Мамандандырылған көрмелер  мен жəрмеңкелер; 

- 

Жеке  каммуникация  каналдары:  -  коммерциялық  банктер  мен 

мəліметтер базасы. 

Ақпараттардың  сыртқы  көздері  өте  көп,сондықтан  кəсіпорын  мүддесіне 

қажет барлық мəліметтерді жинау мүмкін емес.Мүндай жағдайда ақпараттық  

мəліметтерді  тарату  Парето  эффектісіне  бағынады,  яғни  ақпараттың  80%  , 

20% ақы көздерінде болады. Сəйкесінше ақы көздерінің ішінен ең бағалысын 

таңдау керек. Ал бұл өз кезегінде екі  рет бағалауды талап етеді – яғни ақы 

көздері мен ондағы мəліметтерді бағалауды қажет етеді. 

Фирмаішілік  жəне  ағымдағы  ақпараттардың  сипаты  мен  көлемі  тиімді 

жарнамалық қызметті ұйымдастыру үшін жеткіліксіз б.т. Осыған байланысты 

жарнамалық  қызметтің  нақты  проблемаларын  шешуге  бағытталған, 

маркетингтік  зерттеу    процесінде  қалыптасатын  бастапқы  ақпараттарды 

жинау фирма үшін маңызды.   

 

2-сұрақ  Туристік  кəсіпорынның  жарнамалық  қызметінің  бірінші  кезеңінде 

болатын  жарнамалық  зерттеулер  маркетингтік  зерттеудің  бір  түрі  б.т. 

Coндай-ақ осы бағыттағы зерттеулер  жалпы жүйе паралелді жүзеге асады. 

Жарнамалық зерттеудің 5 міндетті кезеңі болады: 

1-ші. Жарнамалық  зерттеудің мақсаты мен міндетін анықтау; 

2-ші. Ақпарат көздерін іріктеу. 

3-ші. Ақпарат жинау; 

4-ші. Жиналған ақпараттарды талдау. 

5-ші. Зерттеу нəтижелерін анықтау. 

Жарнамалық  зерттеудің  негізгі      _______    маңызды  кезеңі  мақсаттар  мен 

міндеттерді  анықтау  б.т.  Олар  туристік  кəсіпорынның  жарнамалық  қызметі 

үшін өзекті проблеманың ерекшелігіне байланысты анықталады. 

Белгіленген  мақсаттар  мен  міндеттер  негізінде  ақпарат  көздерін  іріктеу 

жүзеге асырылады. Ақпарат көздерін іріктеудің негізгі принципі қажетті ішкі 

фирмалық  ,  Сыртқы  жəне  бастапқы  ақпараттарды  тез  жəне  тиімді  жеткізу  

б.т. 

Ақпараттарды жинау келесі бағыттар бойынша жүреді: 

- 

алдыңғы жарнамалық қызмет нəтижелері; 

- 

туристік қызмет тұтынушылары; 

- 

туристік өнім; 

- 

туристік нарық; 

- 

жарнамалық қызмет көрсету нарығы: 

Жиналған  ақпараттарды  талдау  əртүрлі  тəсілдер  мен  əдістер  көмегімен 

оларды зерттеу, өңдеуді үйғарады. 

Зерттеу  нəтижелерін  ұсыну  ұсыныстар  мен  қортындыларды  жасауды 

ұйғарады.Олар  туристік  кəсіпорынның  жарнамалық  қызметінің  қойған 

мақсаттарын  шешуге  бағытталған,  талдау  нəтижесінен  шығатын  болуы 

керек. 

 

3) Жарнамалық зерттеудің негізгі бағыттары келесідей. 

 

 

   Жарнамалық зерттеулер 

 

Алдынғы 

жар 

– 

намалық 

қыз  –  мет 

нəтижесін 

талдау. 

Туристік 

қызм. 

Көрсету 

тұтыну 

шыларын 

зерттеу. 

  Туристік 

өнімді 

зерттеу. 

  Туристік 

нарықты 

талдау. 

 

Жарнамалық 

қыз.көрсету 

нарығын 

бағалау. 

 

Туристік кəсіпорынның алдыңғы жарнамалық қызмет нəтижелерін талдау. 

Жарнаманның  күшті  жəне  əлсіз  жақтарын  анықтауға  мүмкіндік  береді. 

Тұтынушығы  тиетін  жарнаманның  ықпалының  тиімділігі  бағаланады; 

сонымен  бірге  оның  негізгі  параметрлері  мен  сипаттамалары  бағаланады: 

мерзімі,түрі,мазмұны,таратылу  құралдары  жəне  т.б.  Бұл  қателіктерді 

қайталамай, оң тəжірибиені бекітуге мүмкіндік береді. 

Туристік  қызмет  көрсетудің  тұтынушыларын  зерттеу  негізгі  мақсаты  

туристердің  экономикалық,  əлеуметтік  жəне  психологиялық  сипаттарын 

ескере  отырып  жарнаманы  бағыттаған  потенциалды  топтарын  анықта.  Бұл 

үндеудің  оңтайлы  құралы  мен  уақытын  таңдауға  мүмкіндік  бере  отырып, 

жарнама шығынын төмендетеді жəне жарнаманың тиімділігін көтереді. 

Туристік  өнімді  зерттеу    өнімнің  потенциалды  клиентердің  көңілін 

аудартатын ерекшеліктері мен қасиеттерін анықтауға  бағытталған. Басқа да 

тұтынушылық  тауарлар  мен  экскурсияларға  деген  мода  да  өзгеріп 

отыратындығын  ескерген  жөн.  Сондықтан  туристік  өнімнің  тұтынушылық 

қасиетін зерттегенде оның тартымды жақтарын іздеу керек. 

Позициялау  əдісін  пайдалану  арқылы  қол  жеткізуге  болады.Яғни 

бəсекелестерөнімінен  ерекшелейтін,тұтынушылардың  алдында  маңызды 

орын  алатын  өнім  имиджін  қалыптастыруға  бағытталады.  Позициялау 

«Клиент үшін өнімнің құндылығы қандай?» деген сұрақа жауап беру керек. 

Позициялауға бірнеше альтернативті бағыты болады: 

- 

ерекше қасиеті бойынша позициялау. 

- 

баға, сапа қатынасы бойынша; 

- 

бəсекелес бойынша; 

- 

фирма имиджі бойынша: 

Туристік нарықты талдау. Туристік қызмет көрсетуді өткізудің потенциалды 

көлемін бағалауды ұйғарады. Көбіне бұл мақсат үшін өткен жылдардағы сату 

туралы  есепті  мəліметтер  қолданылады.  Мұндай  талдау  туристік  қызметті 

пайдаланатын  потенциалды  тұтынушылар  қайда  екендігін  анықтауға  жəне 

əртүрлі нарық пен нарық сигменттері бойынша жарнаманы тарату мəселесін 

шешуге мүмкіндік береді. 

Жарнамалық 

қызмет 

көрсету 

нарығын 

бағалау 

 

жарнамалық 

ақпараттар,жарнамалық  қызмет  бағасы  туралы    мəліметтерді  жинау  жəне 

жүйелендіруді  ұйғарады.Бұл  ақпарат  туристік  кəсіпорынның  жарнамалық  

қызметінің  тиімділігін  қамтамасыз  ететін,  жарнаманы  тарату  құралын, 

жаранма агенттігін таңдауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.  

 

4)  Жарнама  мақсаттары  туристік  кəсіпорындағы  маркетингтің  жалпы 

стратегиясы мен оның  каммуникациялы стратегиясымен анықталады.  

Мүмкін болар мақсаттарды екі үлкен топқа бөлуге болады: 

1- 

ші.  Туристік  қызметті  тұтынатын  тұтынушыны    syталандыратын 

немесе сату көлемінің өсуыне əкелетін өнімді өткізу саласындағы мақсаттар. 

2- 

ші.  Ұзақ  мерзімді  кезеңде  сату  көлемінің  өсуыне  мүмкіндік  беретін 

кəсіпорынның имиджін қалыптастыруға, белгілі бір идея беруге бағытталған 

каммуникация саласындағы мақсаттар. 

Жарнаманың мақсаттары жарнамалық үндеудің  сипаты мен ерекшеленетінін 

анықтайды.  Ақпараттандыру  жарнамасының  мақсаты  фирманың  имиджін 

өнім имиджін қалыптастыру 

өнім туралы ақпарат беру. 

Сендіру  жарнамасының  мақсаты:  өнімге  деген  көзкарасты  өзгерту,  өнімді 

сатып  алуға  syталандыру,сатудың  көлемін  көтеру,  бəсекелестерге  қарсы 

тұру.