Ээф деканы Денисенко В. И. 2012 ж. «Өндірістік желдету»

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 

 

Коммерциялық емес АҚ «АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС 

УНИВЕРСИТЕТІ» 

Электр энергетика факультеті 

«Еңбек пен қоршаған ортаны қорғау» кафедрасы 

 

 

 

 

 

«БЕКІТЕМІН» 

  

    ЭЭФ деканы                   Денисенко В.И.  

                                                               «_____» _____________ 2012 ж. 

 

 

 

 

«Өндірістік желдету»  

пәні бойынша оқу программасы  (syllabus)  

5В073100 - «Қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі» 

мамандығының студенттері үшін 

 

 

 

 

 

 

 

Курс- 2 

Семестр- 4 

Барлығы - 3 кредит 

Сағаттардың жалпы саны -135 

Дәрістер -1кредит  

Зертханалық сабақтар – 1 кредит 

Практикалық сабақтар – 1,5 кредит 

СӨЖ- 45 часов 

СМӨЖ- 45 часов  

Курстық жұмыс – 1 

Емтихан – 4 семестр 

 

 

 

Алматы- 2012 

 

2 

Оқу бағдарламасын (Syllabus)   – профессор, т.ғ.д. Дюсебаев М.К. іс 

жүзіндегі оқыту жобаларының негізінде  құрастырған. 

Бағдарлама  кафедраның  отырысында    ___________  2012  ж,  хаттама 

№ ____  қарастырылды және құпталды. 

 

 

 

Кафедра меңгерушісі                         

 

 Приходько Н.Г. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 

Оқытушы  –  Дюсебаев  Марат  Канафиевич,  техн.ғыл.  докт.  проф., 

каб.115,117. 

Консультация уақыты – Сабақ кестесіне бойынша 

Аудиториялық  сабақтардың  өту  уақыты  және  орны:  Сабақ  кестесіне 

байланысты 

Пререквизиттар.  Курс  студенттердің  математика,  физика,  химия, 

информатика, және де т.б. пәндердің негізінде қаланған. 

Постреквизиттар.  Студенттер  теориялық  және  практикалық  сұрақтарды 

оқу  нәтижелерін  дипломдық  жұмысты  жобалағандағы  «Өмір-тіршілік 

қауіпсіздігі» бөлімінде қолданады. 

Пәнді сипаттау. Курс атмосфералық жағдайларды және жұмыс орнындағы 

ауаның қажетті дәрежесін құру және ұстап тұру бойынша міндетті түрдегі 

пән болып есептеледі. 

Пәннің мақсаты   -  Студенттерді өндірістік  желдетудің негізгі бағыттары, 

есептеуге  үйрену,  желдету  тәсілдерінің  жүйелері  және  басқару  бойынша 

теориялық және практикалық дайындау. 

 

  Сабақтар графигі 

Оқыту ұзақтығы - 16 апта.  

 

Оқу  кезінде  дәрістік,  практикалық  және  лабораториялық  сабақтар 

университеттің  диспетчерлігінде  құрастырылған  және  деканаттың 

стендінде ілінген кестесіне байланысты өткізіледі. 

Дәрістерге және  лабораториялық жұмыстарға дайындықты, есептеу-

графикалық  жұмыспен  және  СМӨЖ-пен  өзіндік  жұмысты, кеңестер  және 

есептеу-графикалық  жұмысты  тапсыруды  өзіне  қосатын    СӨЖ,  кафедра 

меңгерушісі құптаған және деканаттың және кафедраның стендінде ілінген 

кесте бойынша анықталады.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 

Дәріс сабағы – сағат кестесі 

 

Дәріс 

Тақырып 

Мәлімет 

беру 

көзінің нөмірі  

1.  

Кіріспе.  Желдету  туралы  жалпы  мәліметтер, 

мақсаттар және пәннің міндеті. 

2,3,5 

2. 

Өндірістік кәсіпорындардың атмосферасы: ауа 

құрамы және оның қасиеттері. Зиянды заттардың 

ПДК Жұмыс аймағына жылу келуі. Жылу 

артықшылығы және зияндылық бойыншаауа 

алмасуды есептеу – 2 сағат  

4 

3. 

Желдету ағынының автодинамикасы. 

Аэродинамиканың негізгі түсініктері және 

заңдары. Бернулли теңдеуі. Желдету ағынының 

аэродинамикалық моделдеуі – 2 сағат   

 

4. 

Ауаөткізгіштердің аэродинамикалық кедергісі. 

Ауа ағынының типтері. Желдету жүйесінің жалпы 

кедергісі. Ауаөткізгіштердің сипаттамалары. – 2 

сағат  

 

5. 

Тарту күшінің көздері. Табиғи тарту күші, қолдану 

аймағы және есептеу әдістері. Желдеткіштердің 

сипаттамалары және оның қолдану аймағы. – 2 

сағат 

 

6.  

Желдету тораптары. Желдету тораптарының 

заңдары. Есептік моделдері және олардың 

түрленуі – 2 сағат     

 

7.  

Желдету торабындағы ауа таралуын басқару. Ауа 

шығынының таралуын реттеу (әдістері және 

құралдары). Желдету торабындағы ауа ағынының 

байланысы – 2 сағат  

 

8. 

Жергілікті сорып шығару желдету. Санитарлы-

гигиеналық және конструктивтік талаптар. 

Жергілікті сему классификациясы және қолдану 

аймағы.  

Жергілікті ағылып келу желдетуі.  

Ауа душтары және шымылдықтары (есептеу және 

қолдану аймағы). Конструктивтік ерекшеліктері – 

2 сағат   

 

9.  

Желдету жүйелерінің техникалық сынақтары және 

пайдалану. Шу және дірілмен күресу. Өртке қарсы 

және жарылыс қауіпті шаралар. Шығындарды 

тазалау. Желдету жүйесі жұмысының тиімділігін 

бағалау және бақылау – 2 сағат    

 

 

5 

 Зертханалық сабақтар – сағат кестесі 

 

Зертханалық 

сабақтар 

Тақырып 

Мәлімет беру көзінің 

нөмірі 

1 

2 

3 

1. 

Ауа қозғалысының 

жылдамдығын өлшеу  

1,3,4,7 

2. 

Ауа өткізгіштердің 

кедергісін өлшеу 

1,3,4,7,8,9 

3. 

Жергілікті кедергі 

коэффициентін өлшеу 

1,3,4,7,8,9 

4. 

Меншікті салмақ, 

ылғалдылық, қысымды 

өлшеу 

1,3,4,5,8,9,10 

5. 

Табиғи тарту күшінің 

депрессиясын өлшеу 

3,4,5,8,9 

 

 

 Практикалық сабақтар – сағат кестесі 

 

Практикалық 

сабақтар 

Тақырып 

1 

2 

1. 

Зиянды заттардың валдық түсімдерін және 

желдету шығарылымдарындағы олардың 

концентрациясын есептеу – 4 сағат 

1.1. Ұстаханалық термиялық пештің жұмыстық 

саңылауындағы М (г/сағ) массасын және С (мг/м

3

) 

СО және SO

2

 концентрациясын анықтау. 

1.2. Борттық сорып алу кезіндегі ауадағы 

хромдық ангидридтің концентрациясын есептеу. 

 1.3. Бояу жаққышпен бояу кезіндегі ацетон 

буларының мөлшерін анықтау.    

2. 

Желдету жүйелерінің қырлық шығарылымдарды 

есептеу – 2 сағат 

3. 

Газдарды шаңнан тазартуға арналған көбікті 

аппаратты есептеу – 2 сағат    

4. 

Электр станцияларының жылулық қазандарынан 

ластаушы заттардың шығарылуын есептеу – 2 

сағат 

4.1. Қатты бөлшектер  

4.2. Азот оксиді  

5. 

Машина құратын және метал өңдейтін 

өнеркәсіптерден ластаушы заттардың 

 

6 

шығарылуын есептеу – 4 сағат 

5.1. Құю цехтары 

5.2. Термиялық цехтары  

6. 

Мұнай өнімдерін өндірген кездегі ластаушы 

заттардың шығарылуын есептеу – 4 сағат 

6.1. Ұйымдастырылған көздер  

6.2. Ұйымдастырылмаған көздер 

7. 

Құрылыс материалдарын өндірген кездегі 

ластаушы заттардың шығарылуын есептеу – 4 

сағат 

7.1. Цемент  

7.2. Темір-бетондық бұйымдар   

8. 

Асфальт-бетондық өндірістер өндірген кездегі 

ластаушы заттардың шығарылуын есептеу – 4 

сағат 

 

 

Студенттің өзіндік жұмыстар графигі 

 

№ 

п/п 

Сабақ түрі 

СӨЖ тақырыптары  СӨЖ, ЕГЖ және 

т.б. 

тапсыру 

мерзімі 

Мәлімет  беру 

көзінің  нөмірі 

мен тарауы 

1.  

Дәрістер 

Осының 

алдындағы 

дәрістердің 

материалдарымен 

жұмыс істеу  

Әр апта 

Конспект 

оқулық 

2.  

Зертханалық 

сабақтар  

Келешек 

өткізілетін 

лабораториялық 

сабақтар 

материалдарына 

дайындалу 

және 

танысу 

Сабақ 

басталғанан 

1 аптадан кейін  

Метод.  

Нұсқаулар 

 (8-18) 

3. 

Есептеу-

графикалық жұмыс 

Есептеу-

графикалық 

жұмыстың 

бөлімдерінің 

орындау 

әдістемелерін  және 

теориясын 

оқып 

білу. 

3-7 апталар 

11 

 

 

 

7 

ТИПТІК ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

1.  Кіріспе – 1 сағат 

 

 «Өнеркәсіптік  желдету,  желдету  туралы  жалпы  мәліметтер  және 

оның  қауіпсіз  және  сау  еңбекті  қамтамасыз  етудегі  оның  мақсаттары» 

пәнінің  мағынасы.  Басқа  ғылымдармен  байланысы,  методология.  Негізгі 

терминдер, анықтамалар.  

 

2. Өнеркәсіптік кәсіпорын атмосферасы -  2 сағат 

 

Өнеркәсіптік  кәсіпорын  атмосферасы.  Ауаның  құрамы  және  оның 

сипаттары.  Жұмыс  аймағы  микроклиматының  сипаттамасы.  Жылу 

артықшылығы.  Ылғалдың  артықшылығы.  Улы  газдар  және  булар,  булар 

және  шаң.  Адамдардан,  күн  радиациясы,  жарықтандырылу,  электр 

қозғалтқыштар  және  басқа  технологиялық  көздерден  жылу  түсуі.  Зиянды 

ошақ  көзінің  бірлігіне  ауаалмасудың  нормативті  еселі  және  нормалар 

бойынша есептеу. 

 

3.  Вентиляциялық ағымдар аэродинамикасы – 2 сағат 

  Аэродинамиканың  негізгі  түсініктері  және  заңдары.  Масса  және 

энергия  сақтау  заңдары.  Бернулли  теңдеуі.  Вентиляциялық  ағымдардың 

аэродинамикалық моделденуі. Ұқсастық критерийі.  

 

 

4.  Ауа құбырының аэродинамикалық кедергісі – 2 сағат 

 

Кедергі  заңы.  Ауа  ағымының  типтері.  Кедергі  коэффициенттері. 

Аэродинамикалық кедергінің табиғаты және түрлері. Ауа өткізгіштеріндегі 

үйкелістеріне  қысымның  шығындары.  Вентиляциялық  жүйенің  жалпы 

кедергісі. Ауа құбырының сипаттамалары.  

 

5.  Тарту күшінің көздері 

 

Табиғи  тарту  күші  (аэрация,  инфильтрация)  және  оның 

сипаттамалары.  Оны  қолдану  аймағы.  Табиғи  тарту  күші  есептеу  және 

өлшеу  әдістері.  Желдеткіштердің  вентиляциялық  торапқа  жұмысы. 

Желдеткіштердің сипаттамалары. Жұмыстың тұрақтылығы және тиімділігі. 

Желдеткіштердің  бірлесіп  вентиляциялық  торапқа  жұмыс  істеуі. 

Желдеткіштерді қолданудың өнеркәсіптік аймағы.  

 

6.  Желдету торабы – 2 сағат 

 

Желдету 

жалғануларының 

классификациясы. 

Вентиляциялық 

тораптардың  заңдары.  Ауа  өткізгіштерінің  тізбектей,  параллель  және 

құрамдастырылып  жалғануларын  есептеу.  Негізгі  магистральді  бағыт 

таңдаудың  негізінде  жасалатын  вентиляциялық  торапты  есептеу. 

Вентиляциялық желілердің есептік моделі және оларды түрлендіру.  

 

 

 

8 

7. Желдету торабындағы ауаның таралуын басқару – 2 сағат 

 

Желдеткіштің  жұмыс  режимін  өзгерту,  тармақтардың  кедергісін 

үлкейту  немесе  төмендету,  осы  әдістере  қосарлау  арқылы  желдету 

торабындағы  ауа  шығындарын  реттеу.  Ауа  шығындарының  таралуын 

реттеудің  техникалық  әдістері  және  оның  сипаттамалары.  Желдеткішті 

таңдау үшін қысым көлемін анықтау. Желдету торабындағы ауа ағынының 

байланысы.   

 

8.  Жергілікті желдету – 2 сағат 

 

Санитарлы  –  гигиеналық  және  конструктивтік  талаптар.  Жергілікті 

сему  классификациясы.  Оларды  қолдану  аймағы.  Жергілікті  семудің  әр-

түрлі  типтерінен  шығып  кететін  ауаның  көлемін  анықтау.  Жергілікті 

семудің тиімділігін бағалау.  

 

Жергілікті ағылып келу желдетуі. Ауа душтары және  шымылдықта-

ры. Қолдану аймағы. Ауа душтары және шымылдықтарын есептеу.  

 

9.  Техникалық сынақтар және желдету жүйесінің пайдаланылуы – 1 

сағат 

 

Шу  және  дірілмен  күрес.  Өртке  қарсы  және  жарылыс  қауіпсіз 

шаралар. Қоқыстар шығынын тазалау. Вентиляциялық жүйе жұмысының 

нәтижелілігін бағалауды бақылау.  

 

 

 

Әдебиеттер тізімі  

 

Негізгі 

 

1.  Калинушкин М.П. Вентиляторные установки. – Москва: Высшая 

школа, 1979.-223с.  

2.  Дроздов В.Ф. Отопление и вентиляция: Учебное пособие. – М: Высш. 

Шк, 1984.-263с.  

3.  Левицкий Ж.Г. Промышленная вентиляция: Учебное пособие- 

Караганда: КарГТУ, 205-128с.  

4.  Безопасность жизнедеятельности в легкой промышленности: Учебник 

для студ. Высш. Учеб. заседаний/ В.А. Кравец, Г.А. Свицев, А.А. 

Меркулов и др. – М: Издательский центр «Академия», 2006. – 432 с.  

5.  Анализ и оценка риска производственной деятельности: Учеб. 

пособие /П.П. Кукин, В.Н. Шлыков, Н.Л.Понамарев и др.- М: Высш. 

Шк. , 2007,-328 с.  

 

Қосымша   

 

1.  Меклер В.Я., Овчинников П.А. Промышленная вентиляция и 

кондиционирование воздуха, Учебник М., Стройиздат, 1978. 

 

9 

2.  Хакон Скистал, Элизабет Мундт, Питер Нильсен и др. Вытесняющая 

вентиляция в непроизводственных зданиях. Пер. с анг. – М: Авок – 

ПРЕСС, 206. – 104 с.  

3.  Отопление и вентиляция / Богославский В.Н. и др. – Москва: 

Стройиздат, 1976. – 258с. 

4.  Справочник проектировщика / Ч.2. Вентиляция и кондиционирование 

воздуха. – Москва: Стройиздат, 1976. – 456.  

  

 

Бағалау жөніндегі мәліметтер 

Курс программасы бойынша Сіздің жетістіктердің деңгейі АЭжБУ-де 

қабылданған  бағалар  жиынтығының  жалпы  жүйесі  негізінде  есептеледі, 

Кесте - 1.    

 

Кесте - 1. Оқу жетістіктерін бағалау жүйесі 

 

Әріптік  жүйе 

бойынша 

бағалар 

Баллдар  Дұрыс  жауаптардың 

пайыздық 

(%) 

маңызы 

Дәстүрлі жүйе бойынша 

бағалау 

        А 

   9 

95- 100 

Өте жақсы 

        А- 

   8 

90-94 

        В+ 

   7 

85-89 

 

Жақсы  

        В 

   6 

80-84 

        В- 

   5 

75-79 

        С+ 

   4 

70-74 

 

 

Қанағаттанарлық 

 

        С 

   3 

65-69 

        С- 

   2 

60-64 

        Д+ 

   1 

55-59 

         Д- 

   0 

50-54 

          F 

   0 

0-49 

Қанағаттанарлықсыз 

 

 

 

Контрольные вопросы 

1.  «Өндірістік желдету» пәнінің мақсаты және мазмұны 

2.  Атмосфералық ауа және оның құрамы.  

3.  Жұмыс аймағының микроклиматы және оның параметрлері. 

4.  Жұмыс аймағына жылу келудің түрлері. 

5.  Аэродинамиканың негізгі түсініктері. 

6.  Аэродинамиканың негізгі заңдары. 

7.  Аэродинамикалық кедергі заңы.  

8.  Аэродинамикалық кедергінің табиғаты және түрлері. 

9.  Ауа өткізгіштерде ауалы ағынның түрлері. 

10. «Аэрация» түсінігі. 

 

10 

11. «Инфильтрация» түсінігі. 

12. Желдеткіштердің тағайындалуы. 

13.  Желдету әдістері. 

14. Жалпы ауыстырылатын желдету. 

15. Жергілікті желдету. 

16. Ауа аспирациясы және оны қолдану аймағы. 

17. Аэрация және оның сипаттамалары. 

18. Ауа шымылдықтары және душтары. 

19. Желдеткіштердің классификациясы және сипаттамалары. 

20. Желдеткіштер жұмысының тұрақтылығы және тиімділігі. 

21. Желдету тораптарының классификациясы және заңдары. 

22. Ауа құбырының тізбектей жалғануын есептеу.  

23. Ауа құбырының параллель жалғануын есептеу.  

24. Ауа құбырының құрамдастырылып жалғануын есептеу.  

25. Желдету тораптарында ауа таралуының техникалық тәсілдері. 

26. Желдеткіштерді өндірістік қолдану аймақтары. 

27. Жергілікті желдетуге қойылатын санитарлы-гигиеналық талаптар. 

28. Жергілікті  тартып  алатын  желдетуге  қойылатын  конструктивті 

талаптар. 

29. Ауа шымылдықтарын қолдану аймақтары. 

30. Ауа душтарын қолдану аймақтары. 

31. Желденетін бөлмедегі ауа қозғалысы.  

32. Табиғи желденудің құрылымы және әрекеті.  

33. Механикалық желденудің құрылымы және әрекеті. 

34. Өндірістік  бөлменің  ауалық  ортасына  қойылатын  нормативті 

талаптар. 

35. Электржабдықтаудан жылу бөліну. 

36. Жасанды жарықтандырылудан жылу бөліну. 

37. Қыздырылған беттерден жылу бөліну. 

38. Күн радияциясының салдарынан жылудың келуі.  

39. Адамдардан жылу бөліну.  

40. Адамдардан ылғал бөліну. 

41. Бөлмедегі жылудың шығындалуы. 

42. Бөлмедегі ылғалдың жұтылуы. 

43. Құйылу ауасын шаңнан тазалауға арналған жабдық.  

44. Калориферлер, оның түрлері және конструкциялары. 

45. Атмосфераға кететін ауаға қойылатын нормативті талаптар. 

46. Ауаны кондициялаудың гигиеналық негіздері. 

47. Ауаны кондициялаудың технологиялық негіздері. 

48. Автономдық агрегатты кондиционерлер. 

49. Автономдық емес агрегатты кондиционерлер. 

50. Ауаны кондициялау жүйелерінің классификациясы. 

51. Желдеткіш шуын басу әдістері. 

52. Желдеткіштерді қолдану кезіндегі шу бәсеңдеткіштерді қолдану.   

53. Желдеткіштердің діріл және дыбыс оқшауламалары.  

 

11 

54. Желдеткіштердің жарылыс және өрт қауіпсіздігін ұйымдастыру. 

55. Апатты желдену. 

  

 

Глоссарий 

Аэрация  -  өндірістік  ғимараттардың  сыртқы  қоршауларындағы  ашық 

ойықтардан  өтетін  өндірістік  бөлмелердегі  табиғи  ұйымдастырылған 

ауа алмасу.  

Желдету  –  гигиеналық  талаптарды  қанағаттандыратын  ауаның 

химиялық құрамы және физикалық күйі, яғни ауа  ортасының және ауа 

тазалығының керекті метеорологиялық параметрлерін ұстап тұру. 

Желдеткіш  –  бөлмеде  адам  өзін  жақсы  сезініп  және  бөлме 

микроклиматы оның денсаулығына қатерлі әсер етпейтін ауа ортасының 

күйін қамтамасыз ететін құрылғы. 

Ауалық  жаңбырлату  –  зиянды  бөлінулер  байқалатын,  орнықталған 

жұмыс  орындарындағы  микроклиматтың  керекті  параметрлерімен 

қамтамасыз ету. 

Ауалық  шымылдық  –  сыртқы  және  ішкі  ауа  сияқты  екі  ортаның 

шекарасында болатын жазық изотермиялық емес ағыс. 

Ауа алмасудың еселік – келетін ауа көлемінің бөлме көлеміне қатынасы.  

Жергілікті  сорғыштар    –  бөлмедегі  зиянды  заттардың  таралуының 

алдын  алады  және  негізгі  міндетті  шешуге  мүмкіншілік  береді  – 

санитарлы-гигиеналық. 

Ауа  берілудің  жылдамдығы  –  ауатаратушыдан  шығатын  құйылу 

ауасының  орташа  жылдамдығы  (құйылу  ауасының  шығынын 

ауатаратушының көлденең қимасына бөліндісі).