Диссертациялық жұмысына ресми рецензенттің пікірі

60011000 -  Физика  мамандығы бойынша философия докторы (РШ) 

дәрежесін алу үшін дайындалған Оспанбеков Ербол Анарбековичтің 

«Атомдық және ядролық физика» курсын орта мектепте оқытуға 

мұғалімдерді даярлаудың әдістемелік негіздері» тақыры бында жазылған 

диссертациялық жұмысына 

ресми рецензенттің

ПІКІРІ

1.  Зерттеу  тақы ры бы ны ң  өзектілігі  және  оның  жалпы  ғылыми, 

жалпы мемлекеттік бағдарламаларымен байланысы.

Диссертациялық  зерттеу  тақырыбының  өзектілігі  ешқандай  күмән 

тудырмайды. 

Рецензияланатын 

диссертация 

тақырыбының 

өзектілігі 

мемлекеттік 

саясаттың 

басымдықтары 

мен 

нормативтік-құқықтық 

құжаттарга  сүйене  отырып  жазылгаң.  Сондай-ақ,  зерттеу  тақырыбының 

өзектілігі 

зерттелетін 

тақырып 

бойынша 

ғылыми-әдістемелік 

және 

психологиялық-педагогикалық  көздері  мен  еңбектеріне  шолу  және  талдау 

негізінде зерттеу проблемасьіның шешу жеткіліксіздігі анықталган.

Бірақ, 

біздің 

ойымызша, 

келесі 

негіздеме 

жеткіліксіз 

болды. 

Диссертацияда  ядролық  және  атомдық  білім  жүйесінің  дамуы  бойынша 

жаһандық,  әлемдік  проблемаларымен 

байланысты  багыты  ашылмаган. 

Бүгінгі  таңда  әлемдік  білім  беру  саласында  «ядролық  білімдер»  ұғымы 

қалыптасқан.  Атомдық  және  ядролық  физиканың  білімдері 

гарыштық 

зерттеулердің  базасы  болып  табылады.  Атомдық  энергетика  дамуының 

болжамдары  атомдық  және  ядролық  физика  білімінің  маңызы  мен  рөлінің 

артуымен  өзекті.  Физика  мұғалімдерін  осы  сала  бойынша  арнайы  даярлау 

қажеттілігі  әлемдік білім беру қоғамдастығының кванттық теория, ядро және 

элементар бөлшектер  теориясын  кешенді  мен жоғары деңгейде күрделі деп 

қорытындысына  негізделген.

Сонымен  қатар,  дамыған  елдерде  (АҚШ,  Англия,  Қытай)  ядролық, 

атомдық  зерттеулерге  және  нанотехнологияларға  ірі  инвестициялардың 

құюлуы рецензиялатын диссертацияның өзектілігін куәландырады.

Е.А.Оспанбековтің 

диссертациялық 

жұмысында 

айғақтайтын 

эксперименттің  негізінде  өткір  өзектілігімен  зерттелетін  ізденушінің 

проблемалары  мен 

ғылыми-әдістемелік  негізінде  шешу  жолдарының 

жеткіліксіздігі арасында қарама-қайшылықтар анықталған.

Болашақ мұғалімдердің  арнайы  дайындығы  оқушыларда  атомдық  жэне 

ядролық  білімдерін  қалыптастыруыдың  тиімді  жолдарының  бірі  болып 

табылады.  Зерттеушінің  педагогикалық  жоо-дағы  оқу  үрдісіндегі  ізденісі 

бұған қажет жеткілікті  потенциалды көрсетті.

2.Диссертацияға 

қойылатын 

талап 

деңгейіндегі 

ғылыми 

нәтижелері.

Зерттеу барысында ізденуші төмендегідей нэтижелерге қол жеткізген:

1)  «педагогикалық  жоғары  оқу  орындарында  болашақ  физика 

мұғалімдерін 

даярлау 

мәселелері 

қарастырылып, 

білім 

алушыларға

«Атомдық  жэне  ядролық  физика»  курсын  оқытуда  визуалды  техникалық 

оқыту құралдарын пайдаланудың тиімділігі ғылыми тұрғыдан негізделді;

2)  жалпы  білім  беретін  орта  мектепте  «Атомдық  және  ядролық 

физиканы»  оқытудың  жағдайына  талдау  жасалып,  оның  педагогикалық 

жоғары оқу орындарындағы мазмұнымен сабақтастығы көрсетілді;

3)  «Атомдық  жэне  ядролық  физика»  курсының  құрылымы  мен 

мазмұндық  ерекшеліктері  сипатталып,  атомдық  және  ядролық  физика 

бойынша  визуалды  техникалық  оқыту  құралын  дайындауға  қажетті  оку 

материалының мазмұны анықталды;

4)  болашақ  мұғалімдерді  орта  мектептегі  «Атомдық  және  ядролық 

физиканы» 

оқытуға 

даярлауда 

оларды 

анимациялық-компьютерлік 

технологияны  пайдаланып  кәсіби  бағытта  оқыту  бойынша  әдістемелік 

ұсыныстар даярланды;

5)  болашақ  физика  мұғалімдеріне  атомдық  және  ядролық  физиканы 

оқыту 

бойынша 

ұсынылған 

әдістеменің 

тиімділігі 

тэжірибелік- 

эксперименттік  жұмыс  барысында  тексерілді  жэне  оқу  үдерісіне  ендірілді 

(диссертация  12 бет)

3.  Ізденушінің  диссертацияда  тұжырымдалған  әрбір  ғылыми 

нәтижесінің,  тұжырымдары  мен  қорытындыларының  негізделуі  және 

шы найылы қ дәрежесі.

1-ші  және  4—ші

 

нәтижелердің  жаңалық  дэрежесі  -  жоғары  оқу 

орындарында  атомдық  жэне  ядролық  физика  курсында  болашақ  мұғалімдер 

даярлау  іс  -  эрекетті  қалыптастыруға  қатысты  жазылған  ғылыми  еңбектерге 

жан-жақты  талдаулар  жасалып,  нақты  болашақ  физика  мұғалімдердің 

визуалды-техникалық  құралдарды  пайдалану  іс  -  әрекеті  қалыптастырудың 

теориялық  негіздері  айқындалған.  Сонымен  бірге  - 

кеңінен  танымал 

тұлғалық-бағдарланған оқыту тұжырымдамасы,  инновациялық көзқарастары, 

педагогикалық  жоғары  оқу  орындарында  физикадан  білім  берудің  мазмұны 

мен  әдістемесіне  қатысты  теориялар,  оның  ішінде  «Атомдық  және  ядролық 

физика»  курсын  оқытудың  теориясы  мен  эдістемесіне  ғылыми  негізделген. 

Жэне  бэрімізге мэлім:  көрнекі компьютерлік модельдерді  қолдану  оқытудың 

көрнекілігі  мен  тиімділігін  арттырады.  Білім  алушыларға  «Атомдық  және 

ядролық  физика»  курсын  оқытуда  визуалды  техникалық  оқыту  құралдарын 

пайдаланудың  тиімділігі  мультисенсорлық  психодидактикалық  ғылыми 

тұрғыдан негізделеді.

2-ші  және  3  —ші  нәтиже.

  Диссертацияда  келтірілген  материалдар 

мектепте 

«Атомдық  жэне  ядролық  физика» 

курсының  мазмұнына 

құзыреттілік  тэсілдер  бойынша  жаңарту  мен  жаңғырту  процесіне  белгілі 

үлесін  қбсатынына  келісеміз.  Визуалды  техникалық  оқыту  құралын 

дайындауға  жэне  пайдалануға  қажетті  оқу  материалының  мазмұны  дамыта 

оқыту ілімі, іс-әрекеттік технологиялар бойынша анықталады.

Бұдан  басқа,  диссертацияда  бұл  туралы  жанама  айтылса  да,  жиналған 

материалдар  «Физика»  мамандығы  бойынша  ЖОО-да  оқытылатын  оқу 

бағдарламаларының мазмұны мең құрылымын нақтылайды.

5 -ш і нәтиже

 -  педагогикалық эксперимент  ғылыми зерттеу эрекетінің 

толық 

цикіліна 

сэйкес 

және 

цикілінің 

(модульдің) 

міндетті 

қорытындыллаушы 

бөлігі 

болып 

табылады. 

Қорғауға 

ұсынылатын 

қағидалардың  дұрыстығы  жэне  тиімділігі  эксперимент  жүзінде  тексеріліп, 

дэлелденген.

Е.А. 

Оспанбековтың 

зерттеу 

жұмысының 

нэтижелері 

мен 

қорытындыларын  талдап  қарастыру,  олардың  шынайылық  және  негізделу 

деңгейіне қойылатын талаптарға сәйкес келетіндігін айғақтайды.

Диссертацияда 

тұжырымдалған 

әрбір 

ғылыми 

нәтиженің 

(қағиданың) және қорытындылардың ж аңалы қ дәрежесі.

Диссертациялық  жұмыстың  эрбір  нэтижесінің,  тұжырымдары  мен 

қорытындыларының эрқайсысының өзіндік ғылыми жаңалығы бар.

Негізгі гылыми жаңалъщтары:

-педагогикалық  ЖОО-дағы  және  мектептегі  атомдық  жэне  ядролық 

физика  курсының  мазмұн  бірізділігінің  шарттылығын  толық  жэне  жүйелі 

тұжырымд ай ды;

-атомдық  жэне  ядролық  физика  бойынша  визуальды 

оқу  материалы 

жүйеленген  жэне 

оның  педагогикалық  -   психологиялық  аспектігіе 

негізделген қолдану эдістемесі  берілген.

Бірінші  нәтиженің  жаңалыц  дэрежесі

  -  «Атомдық  жэне  ядролық 

физика»  курсының  құрылымы  мен  мазмұндық  ерекшеліктері  сипатталып, 

атомдық  жэне  ядролық  физика  бойынша  визуалды  техникальіқ  оқыту 

құралын дайындауға қажетті оқу материалының мазмұнын анықтаған;

Екінші  нәтиженің  жаңальщ  дәрежесі

  болашақ  мұғалімдерді  орта 

мектептегі  «Атомдық  жэне  ядролық  физиканы»  оқытуга  даярлауда  оларды 

анимациялық-компьютерлік технологияны пайдаланып кэсіби бағытта оқьіту 

бойынша әдістемелік ұсыныстар дайындаған;

Үшінші  нәтиженің  жаңалъщ  дәрежесі

  болашақ  физика  мұғалімдеріне 

атомдық  жэне  ядролық  физиканы  оқыту  бойынша  ұсынылған  әдістеменің 

тиімділігі тэжірибелік-эксперименттік жұмыс барысында тексерілді жэне оқу 

үдерісіне еңгізген.

5. 

Диссертациялық 

жұмыс 

нәтнжелерінің 

теориялық 

және 

практикалы қ маңыздылығы.

Оспанбеков  Ербол  Анарбековичтің  диссертациялық  жұмысындағы 

алынған нәтижелер мен жасалған тұжырымдар:

- 

педагогикалық 

жоғары 

оқу 

орындарында 

болашақ 

физика 

мұғалімдерін 

даярлау 

мәселелері 

қарастырылып, 

білім 

алушыларға 

«Атомдық  және  ядролық  физика»  курсын  оқытуда  визуалды  техникалық 

оқыту құралдарын пайдаланудың тиімділігі ғылыми тұрғыдан негізделді;

-  жалпы  білім  беретін  орта  мектепте  «Атомдық  жэне  .ядролық 

физиканы»  оқытудың  жағдайына  талдау  жасалып,  оның  педагогикалық 

жоғары оқу орындарындағы мазмұнымен сабақтастығы көрсетілді,

Ғылыми-зерттеу  жұмысын  орындау  нэтижесінде  «Атомдық  және 

ядролық  физика»  курсының  зертханалық  сабақтарының  құрамы  мектептің 

зертханалық  жэне  практикалық  жұмыстарымен  толықтырылды.  «Атомдық

және  ядролық  физика»  курсы  бойынша  дайындалған  визуалды  оқу  құралы, 

практикалық 

жұмысқа 

әзірленген 

тренажер 

тапсырмаларды 

білім 

алушылардың  танымдық  белсенділігін  қалыптастыруда,  олардың  өздік  іс- 

әрекетін  ұйымдастыруда,  оқу  үдерісінің  сапасын  арттыру  мақсатында 

педагогикалық  жоғары  оқу  орындарында,  педагогикалық  мамандардың 

біліктілігін  арттыру  орталықтарында,  педагогикалық  колледждерде,  жалпы 

білім беретін мектептерде пайдалануға болады.

6. Диссертация бойынша кемшіліктер мен ұсыныстар 

РҺО-докторанты  Е.А.  Оспанбековтың  диссертациялық  жұмысына  баға

бере отырып, сыни-ескертпелеріне тоқталып өтсек:

1. 

Диссертацияда 

талданатын 

ғылыми 

жұмыстардың 

оңтайлы 

тұстарымен  қатар  кемшіліктерінің  болуы  да  заңды  құбылыс  болғанына 

қарамастан, оларға сыни көзбен саралау жүргізілмеген.

2«Атомдық  және  ядрлық  физика»  курсының  теориялық  мазмұнының 

қүрамы мен құрылымын жаңарту әрекетінің тұтас ғылыми-теориялық немесе 

инновациялық-эдістемелік концепциясы көрсетілмеген.

3.  Педагогикалық  ЖОО-да  «Физикалық  құбылыстарды  компьютерлік 

модельдеу»  курсы  бойынша  тиімді  дидактикалық  материал  ретінде 

пайдалануға  компьютерлік  модельдеуге  бағытталған  оқу  материалдарын 

іріктеу принципі тұжырымдамалық негізделмеген.

Алайда,  бұл  айтылған  кемшіліктер  диссертацияның  теориялық  жэне 

практикалық  мэнділігін  еш  кемітпейді. 

Практикалық  құндылығы  күмэн 

тугызбайды.

7. Диссертацияның «Дәрежелер беру қағидаларының» талаптарына 

сәйкестігі.

бБОПООО-Физика  мамандығы  бойынша  философия  докторы  (РҺБ) 

дэрежесін  алу  үшін  дайындалған  Оспанбеков  Ербол  Анарбековичтің 

«Атомдық  және  ядролық  физика»  курсын  орта  мектепте  оқытуға 

мұғалімдерді  даярлаудың  әдістемелік  негіздері»  тақырыбында  жазылған 

диссертациялық  жұмысының  ғылыми  жаңалыгы  дэйекті,  практикалық 

құндылығы  жоғары  жэне  жан-жақты  зертттелген,  аяқталған  жұмыс  деп 

есептеп,  оның  авторын  6Б011000-Физика  мамандығы  бойынша  философия 

докторы (РҺБ) дэрежесін алуға лайықты деп бағалаймын.

Пікір беруші:

педагогика ғылымдарының докторы,

С. Торайғыров атындағы ПМУ 

«Физика және аспап жасау» кафедрасының 

профессоры

«С.ТОРАЙҒЫРОВ АТЫНДАҒЫ ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ»

р а с т а й м ы н

ПОДПИСЬ.________________________  

,

  З А В ЕР Я Ю

КББ БАСТЫГЫЖАЧАЛЬНИК ОУП

«ПАВЛОДАРСКУІЙ ГОСУДйРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМ.С.ТОРАЙГЫРОВА»