7
Кіріспе
Қазіргі таңда әлемде қолданушыларға IT-функционалын қамтамасыз
ету қызметі, сервистік модельге көшу жұмыстары белсенді жүріп жатыр.
Бұған себеп еңбек өндірісінің өсуінің көзі ақпараттық технологиялардың
кеңінен таралып, көптеген экономикалық салаларды басып қалуы.
Ақпараттық технологиялар талаптары бизнес қажеттілігінің өсуіне
байланысты күн санап артып келеді. Сондықтан, технологиялардың белсенді
дамуы үшін экономика жағынан тиімді болу керек. Берілген талаптарға сай
болған, виртуализация негізігде пайда болған технология – бұлттық
есептеулер деп аталады. «Бұлт» термині деп алыстатылған дата-орталығына
төлем жасап, нақты тұтыну, есептеу ресурстарын ұйымдастыратын қатынау
желісі (PAYG – Pay As You Go). Осылай, бұлттық технология
қолданушысында есептеуші қуат пен бағдарламалық қамтамасыз ету (шарт
ретінде), яғни жұмыс істеу инфраструктурасына және бағдарламалық
қамтамасыз етуге қам жемейсіз, бұл міндеттер бұлттық технологияларды
қамтамасыз етушіге жүктеледі. Қазіргі таңда кез келген үлкен IT-
компаниялары бұлттық қызметтердің провайдерлеріне айналды. Google,
Microsoft, IBM және т.б. IT-алыптары өздерінің бұлттық есептеуіштерін
ұсынады.
8
1 Бұлттық технологиялар
Бұлтты технологияларды тұжырымдаманың мәнi қызметтерге,
есептеуiш ресурстарға алыстатылған динамикалық қол жеткiзу пайдаланушы
беруде болады және (басқару жүйелерiн қоса және инфрақұрылымды)
қолданба ғаламтор арқылы енгізеді. Хостинг саласының даму бағдарламалық
қамтамасыз етуде пайда болған қажеттiлiк пен мүмкiншілікті басқаратын
цифрлы қызметтер, бiрақ бұл реттегi болған iс үнемдiрек болған және
ауқымдағы үнемдеу тиiмдi. Қызмет көрсету көпшiлiк - провайдер VPS-
хостинг, виртуалды хостингтi пiшiнде бұлтты есептеулердi ұсынады, және
бағдарламалық қамтамасыз етуді SaaS қызмет түрінде пайдаланады.
Мысалы, ұзақ уақыт бұлтты қызметтер SaaS Microsoft Hosted Exchange
пiшiнде бердi және SharePoint. Бұлтты есептеулер технологиясы зор әлеуеттi
болатын, өйткенi қазiргi компьютер өнiмдерi бәрi апгрейге елеулi
шығындарға сөзсiз бағытталатын қолданушының компьютерiн техникалық
жабдыққа өз талаптарын үнемi арттыратынын мойындамауға болмайды.
Әсiресе талап етушi жүйелi ресурстар индустрияда болады. Осы технология
дегенмен пайдаланушының ресурстарына қолданбаларды шамадан тыс талап
етудiң сұрағын шешуге рұқсат бередi.
Әлемдiк дамыған елдерде (cloud
computing ) деп аталатын бұлтты есептеулердi технология кеңінен тараған.
Ресейлiк нарықта ол дамып келеді, бiрақ бәрi отандық бизнес-құрылымға
байланысты, бiртiндеп
толықтай
берiледi. Бұлтты
технологиялар
дүниежүзiлiк ауқым жетпейтiн сұраққа жауап беріп отыр, бұл технологияның
Ресейде бояу дамуының себебі қарапайым: жаңа технологияядан қауіптену,
түсiнбеушiлiк және мұндай бизнес кәсіпорынға маңызды мәселе тудыруы
мүмкін. Басқа да көп жетекшілердің ойынша бұл технология экзотика деп
айтуға болады және ол біздің экономикалық жағдайда тиімді болатыны
күмән тудырады.
Бұлтты есептеулер бiр қарағанда өте қиын секілді: мысалы, жер-
жердегi серверлер, қолданба, желi, сақтаудың жүйесiн кескiнделетiн
есептеуiш ресурстарды жалпы пулға қолайлы торлық қол жеткiзу, тез берiле
бола алатын және провайдермен өзара iс-әрекеттiң басқару бойымен
минималды күштермен және провайдерлер қажеттiлiктерi.
1.1 Бұлттық деректер қоймасы туралы түсінік
Бұлтты деректер қоймасы (ағ. cloud storage) – онлайн-қойма моделі.
Деректер негiзiнде клиенттерге пайдалануға берiлетiн серверлердiң сансыз
үлестiрiлген желiлерiне сақталған қойма. Меншiктi ерекшеленген серверлер
деректерiн сақтау үлгiсiнен өзгешелігі сатып алынатын немесе жалға
алынатын құрылымдар бар. Деректер өңделіп және сақталатын жер - «бұлт»
деп аталады. Клиенттің көзімен қарағанда бiр үлкен виртуалды сервер. Бұлт
— бұл кепілденген және қауіпсіз, барлық жеке ақпараттарға оңай қол жеткізе
9
алатын, сондай-ақ артық заттардан арылу (түрлі флешкалар, дискілер,
сымдар және т.с.с.) немесе жаңа компьютер/бағдарламалар/ойындар және т.б.
сатып алуды қажет етпейді. Әрине, қазіргі уақытта бұлттық технологиялар ең
қажетті және IT-саласындағы қызықты тақырыптардың бірі, онымен
байланысты күн сайын әлемде көптеген қызықты шешімдер мен жаңалықтар
пайда болып жатыр. Бұл жүйеде бәрі өте қарапайым: белгілі бір мекеме
барлық тұтынушыларға өз серверлерінен бос орынды таратады (тегін, ақылы
немесе шартты-тегін). Онда файлдарды жүктеп және оларға кез келген
жерден қол жеткізуге болады. Сондай-ақ ұйым өзінің бұлттық қоймалары бар
пайдаланушыларға қосымша сервистер ұсынады. Бұл мәліметтерді сақтау
жүйесі Web хостингпен ерекшеленеді. Мұндай сервистер деректерге
компьютерден, мобильді құрылғылардан деректердің қорғалуын жүзеге
асыруға және автоматты синхрондауға оңай әрі тез мүмкіндік береді.
1.1 – сурет. Бұлтты сервердің мобильділігі
1.2 Бұлтты шлюздар
Бұлтты шлюздар - клиентке «бұлтты» ыңғайлырақ қамтамасыз ететін
технология. Мысалға, бағдарламалық қамтамасыз етудiң көмегiмен клиент
үшiн жергілікті диск ретінде берiледі. Қорыта келгенде, бұлттағы
деректермен жұмыс жасау клиент үшiн мүлдем байқалмайды. Шапшаң
байланыс мүмкiн болған жағдайда клиент өзiнің компьютерінде жергiлiктi
деректермен емес, одан мыңдаған километр алыстағы деректермен жұмыс
жасап отырғаны да сезілмейді. Бұлттардың құрылымы келесі пирамида
түрінде түсініктірек болады деп ойлаймын.
