47
Сондықтан біздің пайымдауымыз жуықталған ұғым.
Оған
қоса
өрт
қауіпсіздік
шараларын
қолданамыз.
Компьютерлердің көп болғанына байланысты тоқтың тұйықталуын
алдың алып, өрт сөндіргіш құралдарының болуы, эвакуация картасы
болуы, және жұмысшылармен эвакуациялық сабақ өткізу.
Адамның физиологиялық сипаттамаларын, сондай-ақ жалпы
гигиеналық жағдайды ескере қолайлы еңбек жағдайларын жасау керек.
3.2 Жарықтандыру
Өндірістік жарықтандыру сандық және сапалық көрсеткіштермен
сипатталады. Сандық көрсеткіштер негізгі жарықтехникалық өлшемдермен
сипатталады, оларға жарық ағыны, жарық күші, жарықтану және айқын
жарықтану жатады.
Сапалық көрсеткіштер көру жұмысындағы жағдайларды анықтайды,
олар: фон, айқындылығы, соқырлық көрсеткіштігі, жарықтану толықсыма
коэффициенті, дискомфорт көрсеткіші.
Қазақстан үшін (IV жарық белдеуі ) еIV=eIII*m*c, мұндағы с, m -
табиғи жарықтанудың түрін және климаттық зонаны ескеретін
коэффициенттер. ТЖК (КЕО) көру жұмыс разряды мен жарықтану жүйесіне
байланысты анықталады.
Жасанды жарықтандыру жарық көздері арқылы жасалады, олар екі
топқа бөлінеді: қыздыру шамдары, газ разрядты шамдар.
Қыздыру шамдары - пайдалануы қарапайым, арзан өндіріледі,
пульсация коэффициенті көп емес (3-ке дейін), кең аралықты температура
және қысымда жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Кемшілігі-ПӘК-і өте кіші
(7%), жарық беруі төмен (25 лм/Вт-қа дейін), аз мерзімде қызмет етеді (2000
сағ), спектральді құрамы тиімді емес, жарықтандыруы бір қалыпты емес.
Газоразрядты шамдар - екі типті болады: төмен қысымды (түскі
жарық), жоғары қысымды (ДРЛ, ДРН). Артықшылығы - үлкен мерзімде
қызмет етеді (13 мың сағат), жарық беруі жоғары (25 ÷ 125 лм/Вт),
жарықтандыруы бір қалыпты, спектральды құрамы тиімді болады.
Кемшілігі: қымбат, қоршаған ортаның ластауы.
Жасанды
жарықтандыру
жұмыс
разрядына
байланысты
жарықтылықпен жарықтандыру жүйесі және жарық көздерінің түріне
байланысты СНиП II – 4 – 79 бойынша нормаланады.
Жасанды
жарықтандыруды
жарық
ағынының
пайдалану
коэффициенті әдісімен (жалпы жарықтану), нүктелік (аралас) және
меншікті қуат әдісі арқылы есептеледі.
Өнеркәсіптегі жасанды жарықтандыру адамның көру жұмыс
қасиеттігіне, физикалық және моральдік әсерін тигізеді, яғни еңбектің
өнімділігіне, өнімнің сапасына және өнеркәсіптік жарықтануға әсерін
тигізеді.
48
Еңбекке жақсы әсерін тигізу үшін өнеркәсіптегі жасанды
жарықтандыру мына нормаларға сәйкес келуі керек:
- Жұмыс орындағы жарықтану «Табиғи және жасанды жарықтандыру.
Ортақ талаптар» ережесіне жұмыстың сипаттамасы сәйкес келуі керек.
- Жұмыс орыны мен қоршаған ортаға жарық шамасынша бірқалыпты
таралуы керек.
- Жұмыс орындарында тез көлеңкелер жоқ болуы керек.
- Жарықтану түстаралуы дұрыс таралуы үшін жарықтың спектрлі
құрамын қамтамасыз етіп тұру керек.
- Жарықтану басқа да зиянды факторлар тудырмауы керек (шу және
т.б.), және де электр және өрттен қауіпсіз болуы керек.
Жасанды жарықтандыру табиғи жарық жоқ болмағанда немесе
жеткіліксіз болғанда қолданады. Жасанды жарықтандыру үшін қызу шамы,
газразрядты шам, жазық жарықжүргіштер қолданады.
Жасанды жарықтандыру жарықтандыру жүйесінің типіне байланысты
бөлінеді:
- Жергілікті жарық ағыны тек жұмыс жерінде ғана таралады.
- Ортақ - біркелкі және локальді болып бөлінеді.
- Аралас – ортақ және жергілікті жарықтандырулардың қосындысы.
Жасанды жарықтандыру тағы да бөлінеді:
- Авариялық, егер жұмыс жарығы өшіп қалса қосылады (барлық
жарықтан 5%).
- Жұмыстық – барлық бөлмеде және территорияда қойылады;
Эвакауациялық- адамға қауіп төндіретін жерлерде қойылады (≥0.5 лк –
мекемедегі жарықтық, 0.2 лк – сыртында).
3.2.1 Кәдеге жарату арқылы жарық ағынын есептеу
Әрбір шамның қажетті жарық ағыны келесі формула арқылы беріледі:
F=
𝐸
ℎ
∗𝑅
𝑧
∗𝑆∗𝑍
𝑁∗𝑛
(3.1)
мұндағы
𝑅
ℎ
- жұмыс орнында стандартталған жарықтандыру;
𝑅
𝑍
- қауіпсіздік факторы;
S – жарық бетінің ауданы;
N – шамдар саны;
z – орта есеппен (1.1-1.2) ең төменгі жарықтылық көшу
факторы;
n – кәдеге жарату фактор, яғни бетінде S. құлайтын жарық
ағынының салыстырмалы үлесі.
49
Деректер орталығының ұзындығы А=14,54 м, ені В=8,54 м және
биіктігі һ=2,8 м. Көрініс коэфициенттері рn=50% және pc=30%. Келесі
формула бойынща анықталады (3.2):
i=
A*B
h(A+B)
,
(3.2)
𝑖 =
14.54∗8.54
2.8(14.54+8.54)
=1.9м
Енді n=0,84 кесте бойынша, өйткені i=1,9 ауданы:
S=14,54*8,54=120 м
2
z=1,1;
R
h
=1,4 шамдар саны N=24, ендеше формула бойынша:
𝐹 =
750∗1.14∗120∗1.1
24∗0.48
=1643.7лм
ПРЦ40 шамын таңдаймыз, 40 Вт қуаттылығы мен 1520 лм жарқын
ағыны бар.
Бір шамның қуаттылығын анықтайық. S=120 м2, h=2,8 м болғандағы
қуат тығыздығы кесте бойынша ω=7,7(Вт/м2).
Барлық қажетті қуат мөлшері:
S*ω=120*7,7=924 Вт.
Есептеу бойынша бір шамның қуаты 924/24=38,5 Вт – қа тең.
Осылайша жасанды жарық қуаты 4 0Вт – ты 20 тал ПРЦ40 шамы
арқылы беріледі.
3.3 Бөлмeнi кoндициoнeрлeудiң eсeбi
Бөлмeнiң өлшeмi 14,54х8,54х2,8 м. Бөлмeдe қoс шынылaуымeн 6
терезе жәнe aғaш жaқтaулaры бaр, әрқaйсысының өлшeмi 2х3 м. Тeрeзeлeрi
батыс
жaққa қaрaғaн. Бөлмeдe
𝑀
𝑚𝑎𝑥
=450 Вaтт қуaттылығымeн ШМ/РС
түрiндeгi 40 ДЭEМ-сы oрнaлaсқaн.
Eсeптeу СНиП 11-04-05-95 жoбaлaу нoрмaлaрынa сәйкeс жүргiзiлeдi,
сoнымeн қaтaр тeхнoлoгиялық тaлaптaрын нeгiзгe aлa oтырып, жaбдықтын
