Дипломдық жұмыстың мақсаты: жшс «skaytex asia»

14 

 

кезінде  талап  етілетін  қасиеттерге  жету  үшін  мақта-мата,  зығыр,  жүн,  жібек 

және синтетикалық маталар, сондай-ақ пленкалы жамылғысы бар және табиғи 

және 

синтетикалық 

талшықтардың 

қоспасынан 

жасалған 

маталар 

пайдаланылады.  Маталарға  белгілі  қорғаныс  қасиеттерін  беру  үшін  оларды 

әртүрлі құрамдармен (су өткізбейтін, су өткізбейтін, термотөзімді, отқа төзімді, 

мұнай қорғайтын, қышқылға төзімді, қышқылға төзімді немесе жарыққа төзімді 

аралас сіңдіргіштермен) сіңдіреді. 

Арнайы киім сапасының жалпы көрсеткіштері негізінен оның пайдалану, 

гигиеналық және эстетикалық қасиеттерін сипаттайды. Оларға тігістің беріктігі 

мен  қаттылығы,  кию  мерзімі  және  үздіксіз  пайдалану  уақыты;  маталардың, 

материалдардың  және  конструкцияның  еңбек  жағдайларына  сәйкестігі;  жууға 

тұрақтылығы, көркемдік-эстетикалық көрсеткіштері және т. б. жатады. 

Арнайы киімге қойылатын негізгі жалпы талаптардың бірі оның қорғаныс 

қасиеттеріне  қарамастан  адамның  қалыпты  жылу  жағдайын  қамтамасыз  ету 

болып табылады. 

Киім дененің айналасына бір жағынан адамның жылу бөлінуіне, ал екінші 

жағынан  сыртқы  ортаның  метеорологиялық  параметрлеріне  және  киімнің 

қасиеттеріне (оның конструкциясына, материалдардың физикалық — химиялық 

қасиеттеріне және т.б.) байланысты белгілі бір микроклимат жасайды. Сыртқы 

кеңістіктің  микроклиматының  көрсеткіштерімен  оның  ылғалдылығы  мен  ауа 

температурасы, сондай-ақ онда көмірқышқылының болуы анықталады. 

Арнайы  киім  бүкіл  маусымдық  пайдалануға  арналған  және  екінші 

қабатты киімге жатады. 

Дайындалатын арнайы киімдердің түрлері: жейделер, жамылғы, туниктер, 

бас киімдер, жеңдер және басқа да ұқсас бұйымдар. 

Өндірістің  ерекшелігін,  пайдалану  шарттарын  ескере  отырып  және 

(немесе)  тапсырыс  берушінің  келісімі  бойынша  арнайы  киімді  костюмдер, 

жиынтық (оның ішінде киім-кешек) немесе жеке заттар түрінде дайындайды. 

Арнайы  киімнің  мөлшері  адам  денесінің  өлшеміне  сәйкес  болуы  тиіс. 

Өлшемдерді анықтау үшін бақылау өлшемдері келесі өлшем белгілері: 



 

арнайы киім үшін-бойы, кеудеге; 



 

бас киім үшін-басты ұстау. 

Қосымша  өлшеулер  қажет  болған  жағдайда:  мойын  обхваты,  бел  обхваты 

(ерлер үшін), жамбас обхваты (әйелдер үшін), қол ұзындығы болуы мүмкін. 

Арнайы киімнің өлшемін белгілеу адамның типтік фигурасының екі өлшемдік 

белгілері мәндерінің топтамасынан тұруы тиіс: 



 

иық  және  белдік  бұйымдар  үшін-өсудің  қосарланған  мәндері  және 

кеуде обхватының қосарланған мәндері (А Қосымшасы, А.1-

А.4 кестелері); 



 

Мөлшерін белгілеу кезінде рұқсат етіледі: 



 

кеудеге  тағатын  бөлігі  бар  алжапқыш,  алжапқыш-сарафан  үшін-

кеуде обхватының шектес мәндерін біріктіру (екі және одан да көп); 



 

кеудеге  тағатын  бөлігі  жоқ  алжапқыш  үшін  -  бойдың  (немесе 

алжапқыштың  ұзындығын)  және  белді  (немесе  бел  сызығы  бойынша 

15 

 

алжапқыштың енін) немесе бой диапазондарының және белді қармаудың 

мәндерін көрсету қажет. 

Бас  киімнің  өлшемін  белгілеу  адамның  типтік  фигурасының  өлшемдік 

белгісінің бір өлшемді мәнін - бас ұстауын қамтуы тиіс. 

Мөлшерін белгілеу кезінде рұқсат етіледі: 



 

бас  киім  үшін  көлемді  реттеу  элементтерімен-басты  ұстаудың 

өлшемдік белгісінің мәндерін (екі және одан да көп) біріктіру. 

Өлшемді  белгілеуде  өлшем  белгілерінің  біріккен  мәндері  үтірмен 

нүктемен  бөлінеді,  ал  жетекші  өлшем  белгілерін  дефиспен  бөледі.  Мысалы, 

170; 176-96; 100 өлшем белгілерінің қосарлы мәнін топтастыру кезінде. 

Дайын өнімді таңбалау кезінде арнайы киімнің көлемін көрсетуге рұқсат 

етіледі [1]. 

Арнайы 

киім 

бұйымдарының 

ұсынылатын 

конструктивті 

толықтырулары-Б қосымшасы, Б. 1-Б кестелері. 

Өнімге қойылатын талаптар – механикалық зақымданудан және жалпы 

өндірістік  ластанудан  қорғайтын  арнайы  киімге  бірқатар  талаптар  қойылады. 

Маталар  жоғары  механикалық  көрсеткіштермен  (үзілген,  үйкелген  кезде 

беріктік  шегі)  таңдалады.  Осы  ассортименттің  киім  конструкциясы  оны 

пайдалану  мерзімін  ұлғайту  үшін  арнайы  элементтерді  (жапсырмалар, 

күшейткіштер, полимерлік жабындар) қарастырады. 

Киімге  қойылатын  талаптар  екі  топқа  бөлінеді:  тұтынушылық  және 

өнеркәсіптік. 

Тұтынушылық талаптар. 

Тұтынушылық сапа деңгейін анықтайтын талаптар: 



 

әлеуметтік; 



 

функционалдық; 



 

эргономикалық; 



 

эстетикалық; 



 

пайдалану (сенімділік). 

Әлеуметтік  талаптар  -  киімнің  өлшемдік-бойлық  ассортиментінің 

қажеттілік көлеміне сәйкестігін, киімнің бәсекеге қабілеттілігін негіздейді. 

Костюмдердің  өлшемдері  адамның  типтік  фигурасының  бойы  мен 

кеудесін  ұстауға  сәйкес  болуы  тиіс.  ССТ  17-832-87  "СЖБТ.  Арнайы  киім. 

"Арнайы киімнің өлшемдерін белгілеу" өлшем шкаласы ерлер мен әйелдердің 

типтік  фигураларының  бойы  мен  кеуде  обхваттарының  қосарлы  шамасын 

қамтиды (1-кесте). 

 

 

 

 

 

 

 

 

16 

 

1 Кесте-ерлердің типтік фигураларының шкаласы 

 

Типтік фигураның өсуі, см 

(аралық 6 см) 

Типтік пішін кеуденің обхваты, см 

(4 см аралық) 

158-164 

170-176 

182-188 

 

 

 

88-92,  96-100,  104-108,  112-116,  120-124 

 

 

Арнайы  киімге  қойылатын  функционалдық  талаптар  оның  жұмыс 

істейтін адамдардың өндірістік қызмет жағдайларына, пайдалану жағдайларына 

сәйкестік  дәрежесін  анықтауға  негізделеді.  Талаптар  адамның  сыртқы 

әсерлерден:  механикалық,  физикалық,  химиялық,  қолайсыз  сыртқы  ауа  райы 

жағдайларынан  қорғануымен  байланысты.Арнайы  киімнің  (жұмыс  киімінің) 

негізгі  мақсаты  осы  кәсіп  үшін  белгіленген  еңбек  және  демалыс  режимдерін 

есепке ала отырып, жұмыс ауысымының жұмыс істеу қабілеттілігі мен қалыпты 

функционалдық  жағдайын  сақтай отырып,  адамның денесін  әртүрлі  өндірістік 

факторлардан  сенімді  қорғауды  қамтамасыз  етуден  тұрады.  Бұл  ретте  арнайы 

киімнің  ыңғайлы,  тұмсықта  берік  болуы,  қозғалысқа  ұялмауы,  ластанудан 

жақсы тазартылуы маңызды. 

Пайдалану  талаптары  -  бұйымның  әртүрлі  механикалық  (созылу, 

сығылу,  үйкеліс)  және  физикалық-механикалық  әсерлерге  (судың,  Жарық 

өткізгіштің, жылудың, суықтың әсерлеріне) төзімділігіне негізделеді. 

Пайдалану  талаптары  өте  маңызды  -  материалдар  мен  жіктердің  үзілу 

жүктемелеріне 

жақсы 

қарсыласуымен, 

бөлшектердің 

формалық 

орнықтылығымен  және материалдардың  тозуына төзімділігімен  сипатталатын, 

жууға  және  химиялық  тазалауға  тұрақты  пайдалану  беріктігі  мен 

сенімділігі.Жұмысшы  киіміне  арналған  материалдар  ОПЗ  және  МВ-дан, 

үйкелуден  қорғау  дәрежесі,  тесіктер  мен  тіліктерге  төзімділігі  болуы  тиіс. 

Көптеген  адамдардың  қызметі  арнайы  киімді  үзетін  өткір  заттармен  (өрт 

сөндірушілер,  құрылысшылар,  орман  өнеркәсібі  қызметкерлері  және  т.  б.) 

байланыс жасау қажеттілігімен байланысты. 

Қосымша қорғауды жүзеге асыру үшін костюм конструкциясына киімнің 

ең  тозатын  учаскелерінде  матадан  жасалған  қосымша  жапсырмалар 

(шынтақшылар,  тізеқаптар,  қалталардың  күшейткіш  элементтері)  енгізілуі 

мүмкін.Бұл костюм кию мерзімін ұзарта алады. 

Эстетикалық  талаптар  -  костюмнің  сыртқы  түрі  мен  түсі,  түс  шешімі 

үлкен  маңызға  ие.  Соңғы  уақытта  арнайы  киімге  тапсырыс  беретін  және 

дайындайтын 

компаниялар 

материалға, 

пішудің 

ыңғайлылығы 

мен 

қауіпсіздігіне,  сіңірілуіне,  арнайы  киімнің  сыртқы  түріне де  көңіл  бөледі.  Бұл 

бірнеше  себеп  бар.  Біріншіден,  әдемі  арнайы  киім  киген  жұмысшы 

психологиялық  жағынан  жұмысқа  барынша  жағымды  көңіл-күй  ала 

алады,нәтижесінде нәтижеге әсер етеді. Екіншіден, дәмі бар костюм-жұмысшы 

жұмыс істейтін компанияның беделінің белгісі.