Тақырыбы: Балаларға әлеуметтік-педагогикалық көмек және қолдау көрсету мекемелерінің дамуы.
Дәріс мазмұны:
1. Арнайы балаларға көмек көрсету мекемелерінің пайда болуы.
2. Арнайы балаларға көмек көрсету мекемелерінің түрлері.
3. Әлеуметтік қорғау әлеуметтік көмек көрсетудің негізгі түрінің бірі ретінде.
1. Балаларға әлеуметтік көмек көрсету қызметінің тарихы тереңге кетеді, онда көп ғасырлар бойы шіркеулер жетекші орын алды. Соңғы 10 жылдықта әлеуметтік педагогика және әлеуметтік жұмыстың мәдени-тарихи алғышарты ретіндегі қамқорлық көптеген тарихи-әлеуметтік және тарихи-педагогикалық зерттеулер арналып отыр.
Арнайы мекемелерде балаларға тікелей көмек XVIII ғасырдың басынан басталды. 1706 жылы Холмов-Успенск шіркеуінде өз есебінен тастанды балаларға арналып мекеме салынды. Кейіннен осы сияқты 10 мекеме ашылды. Осы уақыттарда арнайы балалар мекемелері арқылы мемлекеттік қамқорлық өз дамуын бастады. Қамқорлықты қажет ететін балалар саны көбею үстінде болды. Мекемелерде орындардың толық болуына байланысты, асыраушылар жетіспеді. Мұның өзі жетімдер арасында өлімнің өршуіне алып келді. Сол себептен балаларды жеке отбасыларға бере бастады, сол үшін жанұяларға мемлекет белгілі бір көлемдегі қаражат төлеп отырды. Балаларды тапсыру барысында олардың сословиялық дәрежесі сақталды, яғни қолөнершінің баласы-қолөнершіге, саудагердің баласы-саудагерлерге.
1775 жылы әлеуметтік көмек көрсету жүйесі жөнінде бұйрық шығарылды. Бұл әлеуметтік қызметтің отаны болып саналатын Америкадан 100 жыл бұрын болды.Жаңа мекеме елдегі барлық әлеуметтік саясатты жүргізді. әрбір губернияда көмек көрсету мен тәрбиені ұлттық мектептер жүзеге асырды. Сонымен қатар, осы мақсатқа бағытталған қоғамдық және жеке көмек көрсетулер марапатталып отырылды. Қамқорлық қоғамының іс-әрекетінің маңызды бағыттарының бірі-мектептер, балабақшалар ашу болды. Денелік кемістіктері бар балаларға ерекше назар аударылды, оларға арнайы көмекші мекемелер салынды.
1912 жылы қоғамда 600 бала тұрақтаған 36 тұрақты қызмет жасайтын мекеме болды. Осы мекемелердің тәжірибелері көрсетіп отырғаны: заңды түрде дүниеге келген балалардың 50%, алтастандылардың 1% аналарына қайтарылды.
2. Осындай мекемелердің кейбіреулері қолданбалы шеберханалар түрінде қызмет етті. Мұнда балаларды еңбекке баулып, сауаттылыққа және математикаға үйретті.Мұндай мекемелерді жеке тұлғалар және қамқорлық қоғамдары қажетті заттар мен қаржылай қамтамасыз етіп отырды.
Бұл кезеңде балалардың заңбұзушылық мәселелеріне үлкен назар аударылды. Бұл бағытта кәмелетке толмаған жас қылмыскерлерге арнап түзету мекемелері ұйымдастырыла бастады.
Кедей және тастанды, қараусыз қалған балалар үшін әлеуметтік көмек көрсету мекемелерінің кең тараған түрі ақысыз асханалар болды. Мұндай асханалар барлық қамқорлық қоғамдастықтарында қызмет жасады.
Орын алған жағдайды түзету үшін мамандар мен қоғам қайраткерлері негізгі үш жолды ұсынды:
1. Қандайда бір реттеуші органның құрылуы;
2. Балаларды әлеуметтік қамтамасыздандыру жауапкершілігін мемлекетке беру;
3. Бұған қатысты барлық жұмысты қалалық қоғамдық өзін-өзі басқару органдарына тапсыру.
Ұйымдастырылу барысындағы кемшіліктерге қарамастан балаларды әлеуметтік қамтамасыздандыру жүйесі жалпы ел бойынша, уақыт келе айқын келбетке ие болды. XX ғасырдың 20-шы жылдардың соңына қарай формальды түрде балалар үйінің үш түрі болды: мектепке дейінгі балалар үйі, оқушыларға арналған балалар үйі және кәсіптік оқытуға енгізделген балалар үйі. Сонымен қатар емдік және жартылай емдік балалар үйі және мүгедектерге /көзі көрмейтін, құлағы естімейтіндерді қоса/ арналған балалар үйі қызмет жасады.
Белгілісі, осы кезеңде елімізде атақты педагогтар мен психологтар-А.С. Макаренко, П.П. Блонский, С.Т. Шацкий, Л.С. Выготский және т.б. болды. Олардың «қиын» балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік оңалту бойынша практикалық жұмыстарының жетістіктері мен ғылыми еңбектері отандық педагогикада және халықаралық деңгейде үлкен құрметке және дәрежеге ие болды. Әлеуметтік педагогиканың қалыптасып, дамуына ХІХ ғасырдың соңында қалыптасқан педалогия ғылымы үлкен ықпалын тигізді.Бұл ғылым баланы жан-жақты, жүйелі, оның жас және жеке дара ерекшеліктерін зерттеуге бағытталған.
3. Әлеуметтік қорғау сол кезеңде, әлеуметтік көмек көрсетудің негізгі түрлерінің бірі болды. Әлеуметтік қорғаудың мәні-коммуникативті қоғам құруға қабілетті адамдардың жаңа түрлерін жасауда болды.
Концепцияның негізгі мақсаты-баланың ұстанымдарын /интерес/ максималды түрде қорғау және қоғамда оларды алдыңғы қатарлылар ретінде қабылдау мен үлкендермен бірдей дәрежеде құқтарын жариялау.
Көптеген білім беру мекемелерінде әлеуметтік педагог лауазымы енгізілген, жаңа типтегі мекемелер пайда болуда: жанұя және балалардың әлеуметтік денсаулық орталықтары, қиын жасөспірімдерді әлеуметтік оңалту, жасөспірімдер үшін әлеуметтік қамқорлық үйлер /проют/, қамқорлыққа алу және асырап алу орталықтары, муниципалды балалар үйі, дағдарыстық орталықтар, әлеуметтік қонақ үйлер және т.б. Балалар мен жасөспірімдерге психологиялық-педагогикалық көмек көрсету қызметтері мен орталық тар желісі даму үстінде. Жоғарыда айтылып кеткен мекемелер түрлері балалық шаққа байланысты мселелерді шешуге нақты көмек беруде.
Достарыңызбен бөлісу: | 
