Бақылау сұрақтары:
1. Желілік операциялық жүйе дегеніміз не?
2. Арнайы сервер дегеніміз не?
3. Тең-теңімен байланыс желісін пайдалану қайда ыңғайлы?
4. Арнайы желідегі пайдаланушылар саны қандай?
5. Әрбір тең-теңімен жұмыс істейтін компьютер қалай жұмыс істейді?
6. Сараптамалық жүйелер дегеніміз не? Мысалдар?
Дәріс № 15
Тақырыбы:
Ақпаратты беру, сақтау, іздеу, ӛңдеу және ұсыну үшін заманауи
технологиялар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді шолу.
Мақсаты:
Ақпаратты беру, сақтау, іздеу, ӛңдеу және ұсыну үшін заманауи технологиялар
мен бағдарламалық қамтамасыз етуді қарастыру.
Жоспар:
Негізгі бағдарламалық жасақтама.
2. Ақпараттық жүйенің қазіргі заманғы түсінігі.
3. Деректердің пайда болуы.
4. Деректерді жинақтау және жүйелендіру.
5. Деректерді ӛңдеу.
6. Деректерді кӛрсету.
Негізгі бағдарламалық жасақтама.
Қазіргі уақытта сӛзді ӛңдеудің негізгі бағдарламалары үш бағдарлама: Microsoft
Word, WordPad және Notepad. Біз Microsoft Word бағдарламасына назар аудармаймыз
оның негізгі сипаттамасы мен жоғарыда айтылған. Қалған екіге тоқталайық.
Информатикадағы ӛзара әрекеттесу құралдары интерфейс деп аталады. Сондықтан
аппараттық-бағдарламалық қамтамасыз етудің ӛзара әрекеттесу құралы кейде
бағдарламалық-аппараттық интерфейс деп аталады, ал аппараттық және бағдарламалық
қамтамасыз етумен адамның ӛзара әрекеттесуі кейде пайдаланушы интерфейсі деп
аталады.
Ақпараттық жүйенің қазіргі заманғы түсінуі компьютерді ақпаратты ӛңдеудің негізгі
техникалық
құралдары
ретінде
пайдалануды
қамтиды.
Мамандандырылған
бағдарламалық қамтамасыз етумен жабдықталған компьютерлер ақпараттық жүйенің
техникалық негізі мен құралы болып табылады.
Ақпараттық жүйенің жұмысында келесі қадамдарды ажыратуға болады:
1. Деректердің пайда болуы - белгілі бір операциялардың нәтижелерін, объектілердің
қасиеттерін және басқару субъектілерінің қасиеттерін, процестердің параметрлерін,
нормативтік-құқықтық актілердің мазмұнын және т.б.
2. Деректерді жинақтау және жүйелендіру - оларды қажетті ақпаратты, іздеудің
әдіснамалық
жаңартылуын,
оларды
бұрмалаудан,
жоғалтудан,
адалдықтың
деформациялануынан және т.б. жылдам іздеумен қамтамасыз ететін орналастыруды
ұйымдастыру.
3. Деректерді ӛңдеу - бұған дейін жинақталған деректер негізінде жаңа деректер
түрлері қалыптастырылады: қорытындылау, талдамалық, ұсыныс, болжам. Деректер
алынған деректерді де жиі жалпыланған ақпарат алу арқылы ӛңдеуге болады.
4. Деректерді кӛрсету - олардың адам қабылдауына қолайлы нысандағы ұсыну. Ең
алдымен бұл - басып шығару, яғни қатты (қағаз) ақпарат құралдарына құжаттар жасау.
Графикалық иллюстрациялық материалдарды (графиктер, диаграммалар) құру және
дыбыстық сигналдарды қалыптастыру кеңінен қолданылады.
Бірінші кезеңде жасалынған хабарлар қарапайым қағаз құжаты, «машина
жасалынған» хабар немесе екеуі де болуы мүмкін. Қазіргі заманғы ақпараттық жүйелерде
кӛпшіліктің бұқаралық хабарламалары «машина кӛрінісі» бар. Пайдаланылатын құрал -
бұл бастапқы ақпаратты тіркеу құралдарының атауы.
Екінші және үшінші кезеңдердің қажеттіліктері қазіргі заманғы ақпараттық
жүйелерде негізінен компьютерлік технологиялар арқылы қанағаттандырылады. Адам
үшін ақпараттың болуын қамтамасыз ететін құралдар, яғни деректерді кӛрсету құралы
есептеу техникасының құрамдас бӛлігі болып табылады.
Ақпараттық жүйелердің басым кӛпшілігі пайдаланушымен диалогта жұмыс істейді.
Ақпараттық жүйелердің типтік бағдарламалық компоненттеріне мыналар жатады:
диалогтық кіріс-шығыс ішкі жүйесі, диалог логикасын, деректерді ӛңдеудің қолданбалы
логикасының кіші жүйесі, деректерді басқару логикасының шағын жүйесі. Желілік
ақпараттық жүйелер үшін маңызды элемент - бұл проблеманы жалпы шешуде желілік
түйіндердің ӛзара іс-қимылын қамтамасыз ететін байланыс қызметі. Ақпараттық
жүйелердің
функционалдығының
айтарлықтай
бӛлігі
жүйелік
бағдарламалық
жасақтамаға: операциялық жүйелерге, жүйелік кітапханаларға және әзірлеу құралдарының
жобаларына негізделеді. Ақпараттық компоненттердің ақпараттық жүйелерінен басқа,
ақпараттық компонент құрылымды, атрибуттарды және деректер түрлерін анықтайтын
маңызды рӛлді атқарады, сондай-ақ деректерді басқару логикасымен тығыз байланысты.
Бақылау сұрақтары:
1. Жұмыс тобы дегеніміз не?
2. Тең-теңімен байланыс желілерінің артықшылықтары қандай?
3. Қай сервер қай деп аталады?
4. Серверлік желілер қашан тиімдірек болады?
5. Қандай серверлер мамандандырылған деп аталады?
6. Қай серверлер файл серверлері деп аталады?
