Дениеті мен білімін

жүктеу 5,28 Mb.

Pdf просмотр

бет	93/209
Дата	09.10.2023
өлшемі	5,28 Mb.
	#43715

1 ... 89 90 91 92 93 94 95 96 ... 209

Дін мен діл

Дін мен Діл
Хужжатул-Ислам Әбу Жәғфар әт-Тахауи өзінің
мәшһүр «Тахауия ақидасында» былай дейді:
«Алла Тағала
шектеуліліктен, тіректер мен ағзалардан, құралдардан
пәк. Оны кейіннен жаратылғандар тәрізді алты жақ
(оң, сол, алдыңғы, артқы, жоғарғы, төменгі жақтар)
қамтымайды»
142
.
Абай бір өлеңінде Алланың мекенсіздігін меңзеп бы
-
лай деген:
«Мекен берген халық қылған Ол Лә мәкан,
Түп иесін көксемей бола ма екен?
Және оған қайтпақсың оны ойламай,
Басқа мақсат ақылға тола ма екен?!»
143
.
Алла Тағала жайлы осы түсініктерді нақтылап
алғаннан кейін енді жоғарыдағы сұрақтың жауабы
-
на оралайық. Құранның кейбір аяттары мен бағзы
хадистердегі Алла Тағалаға қатысты айтылған тура
мағынасы белгілі бір ағзаны немесе жаратылғандарға
тән іс-әрекеттер мен ерекшеліктерді білдіретін сөздерге
«мүтәшабиһ аят, хадистер»
(мағынасы анық емес аят,
хадистер) немесе
«Айатус-сифат», «Ахадисус-сифат»
(Алла Тағаланың сипаттарына қатысты аят, хадистер),
яки,
«ас-сифатул-хабария»
(хабари сипаттар – тек аят
хадистерде айтылған ақылмен біліне бермейтін Алланың
сипаттары) делінеді.
Мақаламызда бұдан әрі мұндай сипаттарға
«хабари
сипаттар»
деп көбірек қоладанамыз.
Ғұламалардың хабари сипаттарға байланысты
ұстанымдары негізінде екі бағытта өрбиді:
142
Әби Хафсин Сиражиддин Умар ибн Исхақ әл-Ғазнауий әл-
Һинди, Шархул ақидати әл-имамит-Тахауий, 88-бет.
«Дәрул-
Караз»
баспасы, Каир, 2009 ж.
143
Абай Құнанбаев, Қалың елім, қазағым, 153-бет.
«Атамұра»
баспасы, 2002 ж.

130
Дін мен Діл
Біріншісі,
көпшілік
сәлаф
ғалымдарының
көзқарастары. Сәлаф – бұрынғылар дегенді білдіреді.
Оған, ең әуелі, пайғамбарымызды көзі көрген сахабалар,
сахабаларды көзі көрген табиғиндер, табиғиндарді көзі
көрген атбағут-табиғиндер кіретіні талассыз.
Сәлаф ғалымдары хабари сипаттарда қолданылған
сөздердің ағза мағынасындағы әрі жаратылғандарға тән
ерекшеліктерді білдіретін тура мәнін қабылдамаған.
Сондай-ақ Алла Тағаланы жаратылғандарға ұқсатпастан
және мұндай сөздердің Алла мұрат еткен мағынасының
бар екенін қабылдай отырып, жалпылай иман келтірген.
Сәлаф ғалымдарының мұндай аяттардағы мүтәшабиһ
сөздердің ауыспалы мағынасын таңдап, астарлы мәніне
үңілуден бас тартуларының астарында үлкен сақтық
жатыр. Себебі, мұндай сөздердің бірнеше ауыспалы
мағынасы уә һәм бірқатар астарлы мәні болуы мүмкін
болғандықтан, оның нақты қайсысы Алла үшін мақсат
етіліп тұрғандығы белгісіз. Яғни, олардың көзқарасы бой
-
ынша, Аллаға тікелей қатысты мәселелерде тәуил
144
жа
-
сап, жорамалға бару – қатерлі.
Умму Сәлама анамыздан (р.а.)

жүктеу 5,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 89 90 91 92 93 94 95 96 ... 209