Даму бағыттары Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного

103 

 

заттардың  түсін  есінде  жақсы  сақтайды.  Көру  және  есту  елестері  көрген  нәрселердің 

мазмұнымен байланысты болады. 

Мектепке  түсу  балалардың  логикалық  есін  дамытуда  үлкен  роль  атқарады. 

Оқушылардың  есін  тәрбиелеуде  де  мұғалім  олардың  жас  және  дара  ерекшеліктерін  ескере 

отырып, жұмыс жүргізеді. Кіші мектеп жасындағы балаларды оқу тәсілін өз бетімен таңдап 

ала  алмайтындықтан  мұғалім  үйге  тапсырма  бергенде,  материалды  қалай  оқу  керектігін 

балаларға  ұдайы  ескертуі  керек.  Бұл  жөнінде  оқулықтардың  бәрінде  мәтінді  қалай  оқу, 

тапсырманы қалай орындау керектігі айтылған. Бірақ баланың назары кейде бұған жөнді түсе 

қоймайды. Мұғалім мұны қатты ескерген жөн. 

Мектепке  дейінгі  балалық  шақта  заттардың,  құбылыстардың,  іс-әрекеттердің 

арасындағы байланыстар мен қатынастарды бөлу мен пайдалануды талап ететін күрделі де сан 

алуан  міндеттерді  баланың  шешуіне  тура  келеді.  Ойында,  сурет  салуда,  құрастыруда, 

жапсыруда, оқу және еңбек тапсырмаларын орындауда бала үйреніп алған іс-әрекеттерді жай 

ғана  пайдаланып  қана  қоймайды,  жаңа  нәтижелер  ала  отырып  олардың  тұрақты  түрін 

өзгертеді.  Мектеп  жасына  дейінгі  балалар  өздерін  қызықтырған  мәселелерді  түсіну  үшін 

өзіндік эксперименттер жасауға кіріседі, құбылыстарды бақылайды, оларды талқыға салып, 

қорытындылар  жасайды.  Мектепке  дейінгі  балалық  шақтың  соңында  кейбір  механикалық 

физикалық  және  басқа  байланыстар  мен  қатынастарды  түсінуді,  осы  байланыстар  мен 

қатынастар  туралы  білімді  жаңа  жағдайларда  қолдана  білуді  талап  етеді.  Осы  жастағы 

балалардың жылдың соңына дейін абстрактылы логикалық ойлауы жақсы дами түседі. Бірақ 

тәжірибе түрінде, бала затты көрмей тұрса, берген сұраққа толық жауап бере алмайды. Бала 

ойлаудың барлық операцияларын жақсы қабылдауға тиіс. Таным әрекетінің бірі - қабылдау. 

Тілдік  мәліметтерді  және  жазылымдағы  қатысымдық  тұлғаларды  ұғыну  қабылдаудан 

басталады.  Тілді  меңгеру  барысында  тіл  үйренуші  есту,  көру,  сезу  арқылы  дыбыстарды, 

сөздерді,  сөйлемді  қабылдауға  үйренеді.  Бала  қоршаған  ортаны  жақсы  қабылдауға 

тиіс. Мектепке дейінгі балалар әдетте ойынды, сурет  салғанды жақсы көреді, ересектермен 

және  өзі  қатарлы  балалармен  лезде  тіл  табысып  кетеді.  Мектепке  дейінгі  шақтың  әсіресе, 

алғашқы үш жылы психологияда «қауіпті» кезең аталып, өзіне зерттеушілердің үлкен зейінін 

аударуда.  Алайда  мектепке  бару  қарсаңында  баланың  психологиялық  даму  деңгейінде 

жекелей  өзгешеліктер  өсе  түседі.  Бұл  өзгешеліктер  мынадан  көрінеді:  балалар  бір-бірінен 

ақыл-ой, адамгершілік және жекелей дамуымен ажыратылады. Олай болатын болса, балаларға 

психологиялық қолдау жасау бiлiм беру мекемелерiнiң (балабақша, мектеп) ең негiзгi мiндетi 

болып табылады. 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1. Выготский Л.С. Проблема возраста./ Собрание сочинений. – М.,1984.  

2. Грэйс Крайг. Психология развития. - СПб., 2000.  

3.Давыдов В.В. Теория развивающего обучения. - М., 1996.  

4.Обухова Л.Ф. Детская психология: Теория, факты, проблемы. – М., 1995. 

 

 

 

АТА – АНА ЖҮРЕГІНЕ ЖОЛ ТАБУ - БАСТЫ МІНДЕТІМІЗ 

 

 

Аширбекова Ф.С. 

«Бәйтерек» балабақшасы КМҚК 

 

 

Қазақстан  Республикасының  Конституциясында  «балаларына  қамқорлық  жасау  және 

оларды  тәрбиелеу  –  ата-ананың  табиғи  құқығы  әрі  парызы»  деп,  отбасының  міндеті  анық 

104 

 

көрсетілген.  «Қазақстан  жолы-2050»  бағдарламасында  балаларымызды  алыс  болашақта  

қандай сапада көруіміз керектігі айтылған. Сонымен бірге, отбасы туралы заң мектепке дейінгі 

білім беру тұжырымдамасында әрбір отбасына өзінің ұрпағын тәрбиелеп, қатарға қосу міндеті 

жүктелген.  Сөйтіп,  отбасының  әуел  бастан-ақ  өзіне  тән  киелі  міндетін  орындау  қажеттілігі 

бекемделе түсті [1,2].  

 

 

 

 

 

Қазақстан Республикасының  мемлекеттік жалпыға міндетті мектепке дейінгі оқыту мен 

тәрбиелеу  стандартында    мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  білім  беруді  оқу  жоспарының  

«Коммуникация», «Таным», «Әлеуметтік орта», «Денсаулық», «Шығармашылық» білім беру 

салаларына кіріктірілген [3]. 

 

 

 

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңына және «Мектепке дейінгі білім беру 

мекемелері  қызметінің  типтік  ережелеріне»  сәйкес  балалар  бақшасының  алдында  тұрған 

негізгі міндеттердің бірі  - «тәрбиеленушілер ата – аналарымен өзара бірлесіп жұмыс жүргізу» 

болып  табылады.  Отбасы  –  баланың  тұлғалық  қасиеттерінің  негізі  қаланатын  алғашқы 

әлеуметтік бірлік. Ол отбасында қарым – қатынастың бастапқы тәжірибесін алады. Бұл жерде 

балада  қоршаған  ортасына,  жақын  адамдарға  деген  сенімділік  сезімі  ұялап,  осы  негізде 

әуесқойлық,  білуге  құмарлық,  танымдық  белсенділік  және  көптеген  басқа  да  тұлғалық 

қасиеттері  пайда  болады.  Отбасы  балдырған  үшін  бәрінен  бұрын  біршама  түсінікті  өзінің 

эмоциялық, сырлас қарым – қатынастарымен байланысты. Мұнда ол түбегейлі әлеуметтік өмір 

сүруге,  басқа  адамдармен  ортақ  қарым  –  қатынас  жасауға,  қайғы  мен  қуанышты  бөлісуге, 

аяушылық білдіруге, жақындармен бірлік – ынтымақтастықты сезіне білуге үйренеді.  

Ғалымдар  баланың  толыққанды  әлеуметтік  –  тұлғалық  дамуының  негізі  –  оның  өзін 

жақсы  сезінуі,  яғни  өзіне,  өз  мүмкіндігіне,  соның  ішінде,  ол  жақсы,  ол  сүйікті  екендігіне 

сенімділігі болып табылатынын анықтап берді.   

 

 

 

Аталмыш мәселені шешудің алғашқы маңызды қадамы – баланың мектепке дейінгі білім 

беру  мекемесіне  келу  сәтінен  бастап,  олардың  ата  –  аналарымен  жұмыс  жүргізу  болып 

табылады.    

Мектепке  дейінгі  білім  беру  мекемелерінің  отбасымен  бірлескен  дене  шынықтыру, 

сауықтыру жұмыстарының кестесі мына түрде ұсынылады:    

 

*  салауатты  өмір  салты  саласындағы  білімі  мен  икемділігін  айқындау,  балалардың 

қозғалыс  белсенділігі  мен  тамақтануын  ұйымдастыру,  отбасының  күн  тәртібі  уақытын 

орындауы мақсатымен ата – аналардан сауалнама алу;   

 

*  дене  шынықтыру  –  сауықтыру  жұмыстарын  жүргізуге  арналған  шарттарды  таңдау 

мақсатымен  үйде  балаларды  қадағалау  және  отбасында,  мектепке  дейінгі  білім  беру 

мекемелерінде  әр  баланың  денсаулығын  жақсартудың  жолдары  мен  тәсілдерін  есепке  ала 

отырып анықтау;    

 

 

 

 

 

 

* балалар емханасы мамандарымен бірлесе отырып, балалардың денсаулық жағдайын, 

өткен кездегі сырқатының талдамасын зерттеу;  

* 

баланың 

денсаулық 

жағдайын 

және 

оның 

психомоторлық 

даму 

диагностикасы  нәтижелерімен ата – аналарды таныстыру;    

 

 

 

 

* мектепкедейінгі білім беру мекемелерінде және отбасында балалардың денсаулығын 

нығайту, сырқаттануды азайту үшін дәрігерлік - әлеуметтік жағдайлар жасау;  

 

 

*  ата  –  аналар  арасында  салауатты  өмір  салтын  насихаттау,  жалпы  гигиеналық 

талаптарды,  шынығу,  ауа  және  температуралық  режимді  орындау  қажеттілігі  жөнінде 

мақсатты жұмыстар жүргізу;  

 

 

 

 

 

 

 

* ата   – аналарға сауықтырудың нақты әдіс – тәсілдерін оқыту.    

 

 

 

Ата – аналардың психологиялық  – педагогтік мәдениетін арттыру жөніндегі  мектепке 

дейінгі білім беру мекемелері жұмыстарының екі негізгі бағытына тоқталайық. 

Бірінші бағыт, ол ата – аналарды оқытумен, оларға осы немесе басқа мәселелер бойынша 

қажетті  ақпарат  берумен  байланысты.  Оларды  шешу  үшін  жұмыстың  әртүрлі  формалары; 

дәріс  оқу,  жеке  және  топтық  кеңес  беру,  ақпарат  –  парақ,  жаднама  –  парақ,  ата  –  аналар 

кітапханасы, бейнетека, аудиотека және т.б. пайдаланылуы мүмкін.