Бухгалтерлік есеп

259
шығыстар»  шотының  дебеті  бойынша  бейнеленеді.  Шығыстар 
корпоративтік  табыс  салығы  бойынша  жұмсалған  шығындардың 
жиынтығынан  пайда  болатындықтан,  шаруашылық  операциялар 
№  3110  шоттың  кредитінен  №  7710  шоттың  дебетіне  жасалады. 
Бухгалтерлік жазу төмендегіше болады: 
  Дт                             Кт                                      Құжаттар
7710           —          3110                           Корпоративтік табыс
                                                                  салығының есептелуі  
Жазудың  дұрыстығын  тексереміз:  кредиттік  жағында  тек  қана 
пассивті  шот орналасқан. Бұл жағдайда (№ 3110) баланстың активі 
мен  пассиві  көбейетін  3  типті  «Активті-пассивті»  операция  орын 
алады.  Бір  жағынан  кәсіпорынның  корпоративтік  табыс  салығы 
бойынша  шығыстары,  екінші  жағынан  бір  мезгілде  сол  сомаға 
аталған шығыстар бойынша кредиторлық қарыздары көбейеді. Бұл 
жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысал
  келтіреміз:  кәсіпорында  2006  жылы  жылдағы  қаржы-
шаруашылық  қызметтің  нәтижелері  бойынша  2007  жылы  наурыз 
айының  29  жұлдызындағы  салық  салу  мөлшерлемелері  бойынша 
есептеріне сәйкес, 184000 теңге сомада  корпоративтік табыс салығы 
есептелді.  Бұл  жағдайда  бухгалтерлік  проводка  төмендегіше 
болады:  
  Дт                      Кт                Сома                       Ескерту
7710        —       3110       =     184000            3 типті операция
А (+)                  П (+)
Енді шығыстардың кему (жабылу) жағдайларын қараймыз.
Аталмыш  жағдайларда  шығыстар  кредит  бойынша  өтеді. 
Бұл  жерде  біз  шығыстар  жабылуының  ерекшеліктеріне  назар 
аударуымыз керек.
а) 
Жиынтық  табыс  (залал)  шотына  шығыстарды  жабу.  Бұл 
операциялар  №  7010,  7110,  7210,  7310,  7410,  7710,  7610,  7620  «Шы-
ғыстар»  шотының  кредиті  бойынша  бейнеленеді.  Шығыстар  жыл 
соңында  жабылатындықтан,  шаруашылық  операциялар  жоғарыда
 

260
көрсетілген  шоттардың  кредитінен  тек  қана  №  5410  «Есептік 
жылдың  пайдасы  (залалы)»  шотының  дебетіне  жабылады.  Бұл 
операциялардың  ерекшелігі  олардың  жыл  соңында  тек  қана  1 
рет  жасалатындығынан  тұрады.  Бухгалтерлік  жазу  төмендегіше 
болады: 
 Дт                                Кт                                  Құжаттар
5410             7010, 7110, 7210, 7310
                     7410, 7710, 7610, 7620        Нұсқаулардың ережелері
Жазудың  дұрыстығын  тексереміз:  кредиттік  жағында  тек  қана 
активті  шоттар  орналасқан.  Бұл  жағдайда  баланстың  активі  мен 
пассиві кемитін 4 типті «Пассивті-активті» операция орын алады. 
Бір жағынан кәсіпорын шығыстарының мөлшері жабылады, екінші 
жағынан бір мезгілде сол сомаға жиынтық табыстың  есебі кемиді 
(жұмсалады). Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысал 
келтіреміз: кәсіпорында жыл соңында өткізілген өнімнің 
өзіндік  құны  бухгалтерлік  есеп  шоттары  Жұмыс  жоспарының 
нұсқауларына  сәйкес    жиынтық  табысты  анықтау  үшін  4400000 
теңге сомада № 5410 шотқа жабылады. Бұл жағдайда бухгалтерлік 
проводка төмендегіше болады:
  Дт                    Кт                Сома                        Ескерту
5410        —     7010       =    4400000             4 типті операция
П (-)                 А (-)
 
Сонымен, біз 7 бөлімнің шоттары бойынша шаруашылық опера-
циялар құрудың үлгілерін қарап, талдадық. 

261

жүктеу 2,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: