57
Дереккөзі: жастаркөші-қоныбойыншадеректерқоры
Сенім
Азаматтық қоғам индексін әзірлеу барысында елдегі әлеуметтік-мәдени жағдайға баға
беру, сонымен бірге қоғамдағы сенімдік көзқарастың деңгейін анықтау жүргізілген
болатын
59
Осы зерттеу аясында жас көшіп-қонушыларға мынадай сауал қойылған болатын: «Жалпы
Сіз көпшілік адамдарға сенім білдіруге болады немесе адамдармен қарым-қатынаста сақ
болу керек деп ойлайсыз ба?» Респонденттердің небәрі 21,6%-ы ғана адамдарға сенуге
болады деп жауап берді, ал 78,8%-ы сақ болу керек деп жауап берді. Жас көшіп-
қонушылардың арасында тұтастай тұрғын халыққа қарағанда адамдарға сенушілер сәл
көбірек болып шықты. Мұны респондеттердің жастығымен түсіндіруге болады. Дегенмен
халықтың бұл тобындағы сенімділік деңгейі тым төмен.
.
Мұнда сенімдік көзқарас елдің әлеуметтік капиталы ретінде қарастырылады.
Фукуяманың пікірінше, қоғамдағы сенімдік көзқарас өсіп-өркендеудің «мәдени кілті», ал
сенімдік көзқарасы төмен елдердің экономикалық даму әлеуеті шектеулі болып келеді.
Азаматтық қоғам индексіне баға беру үшін жүргізілген зерттеу барысында
респонденттердің небәрі 18,5%-ы ғана (барлық халықтың арасынан жасы бойынша
шектелусіз іріктеме жасау) басқа адамдарға сенуге болады деп жауап берді.
Білім неғұрлым жоғары болса, сенімділік таныту соғұрлым жоғары болуы мүмкін деген
біздің гипотезамыз расталмады (13-кесте). Аяқталмаған жоғары білімі бар жастар,
көбінесе студенттер біршама жоғары сенімділік танытуда. Басқа адамдарға сенім
білдіретін тұлғалардың 45,8%-ның аяқталмаған жоғары білімі бар. Басқа адамдармен
қарым-қатынаста сақ болу керек деп санайтын респонденттердің небәрі 31,1%-ның ғана
аяқталмаған жоғары білімі бар. Алайда басқа адамдарға сенім танытпайтын жастардың
саны тұтастай алғанда көбірек, сол себептен аяқталмаған жоғары білімі бар топтағы
респонденттердің 99-ы басқа адамдарға сене алады, ал 244 – басқа адамдарға сенбейтін
болып отыр.
Сенім білдіру қабілеті мен бейімділігі сонымен қатар отбасындағы тәрбиемен, өмір сүру
салтымен, дәстүрлермен және қоғамдағы мәдениет деңгейімен байланысты.
12-
кесте. Сенім білдіру деңгейінің білім деңгейіне тәуелділігі
Сіздің білім деңгейіңіз қандай
Сенуге болады
Жиыны
Сенуге
болады
Абай болу керек
Саны
%
Саны
%
Саны
%
мектептің 9 сыныбын аяқтамаған
3
0,4%
3
0,3%
мектептің 9 сыныбын
аяқтаған
4
1,9%
9
1,1%
13
1,3%
орта мектебін аяқтамаған
5
2,3%
11
1,4%
16
1,6%
орта мектебін аяқтаған
35
16,2
%
231
29,5
%
266
26,6%
аяқталмаған
техникум/колледж
12
5,6%
54
6,9%
66
6,6%
аяқталған техникум/колледж
24
11,1
%
87
11,1
%
111
11,1%
59
Сол жерде.
58
аяқталмаған
жоғары білімі
99
45,8
%
244
31,1
%
343
34,3%
дипломымен
аяқталған жоғары білімі
37
17,1
%
145
18,5
%
182
18,2%
Жиыны
216
100,0
%
784
100,0
%
1 000
100,0%
Дереккөзі: жастар көші-қоны бойынша деректер қоры
Институттарға сенімдік көзқарас
Респонденттердің билік пен азаматтық қоғам институттарына сенім арту деңгейі белгілі
бір институттарға деген сенім білдіруі жөнінде тікелей сауалға негізделе отырып
бағаланған болатын.
Ең алдымен жас көшіп-қонушылар мешіт/шіркеулерге сенімділік танытуда (жауап
бергендердің 57,9%-ы). Мешіт/шіркеулерге сенім білдіру деңгейінің жоғары болуына
қарамастан ол өзін діндар деп санайтын респонденттердің деңгейінен анағұрлым төмен
болуда.
Өзіне деген сенім білдіру деңгейі бойынша келесі институт - армия (жауап бергендердің
44,1%-
ы), үшінші орында (респонденттердің 38,3%) – телевидение (29-сур.).
БАҚ/Ғаламтор, жастар мен қайырымдылық ұйымдары сәл кейін қалуда, және содан кейін
үкімет – 33,3%.
Респонденттер бәрінен де аз мөлшерде кәсіподақтарға – небәрі 10,8% және саяси
партияларға сенім артады – небәрі 19%. Жас көшіп -қонушылардың саяси партияларға
сенім арту деңгейі біздің бүкіл халық арасында жүргізген сауалнама жауабына сәйкес
келді
60
Полиция (20,7%) мен ірі компанияларға (21,8%) деген сенім арту деңгейі де жоғары емес.
Респонденттердің 25%-ы парламентке, әкімдіктерге/мәслихаттарға, қоршаған ортаны
қорғау ұйымдарына, соттарға сенім артады.
, ал кәсіподақтарға сенім арту деңгейі бүкіл халықтың арасындағы сенім арту
деңгейінен екі есе төмен . Біз мұны былай деп түсіндіреміз: Кеңес одағында заманында
өмір сүріп, шипажайлар мен демалыс үйлеріне кәсіподақ жолдамалары н алған азаматтар
кәсіподақтарға бұрынғыдай сенуде. Жастар болса кәсіподақтардың қызметін көрмейді,
соның нәтижесінде оларға сенбейді.
60
Сол жерде.
