Білім беру стратегиялары: ТҰЛҒаны қалыптастыру парадигмасы

52
3) оқу процесін ұйымдастырудың технологиясын өзгерту жəне білім алушыларды оның мүддесіне 
бағындыру, оқытушылар арасындағы бəсекелестікті құру; 
4) жоғары оқу орындарының қызметіне қоғамдық сенімділікті күшейту үшін олардың қаржы-шару-
ашылық қызметінің ашықтығын қамтамасыз ететін шаралар қабылдау;
5) сапалы білім беру қызметін ұсыну үшін, ұйымдық-құқықтық нысандарына қарамастан, жоғары 
оқу орындары басшыларының жауаптылығын көздейтін заңнамалық нормаларды енгізу;
6) жоғары оқу орындарында білім беру қызметін көрсетулердің сапасын басқару жүйесін жəне же-
келеген бағдарламаларды, кадрлар даярлаудың бағыттарын, сондай-ақ жоғары оқу орындарын тұтастай 
халықаралық аккредиттеуді енгізуді ынталандыру. 
Жоғары  жəне  жоғары  оқу  орнынан  кейінгі  кəсіптік  білім  берудің  құрылымы  бір-бірімен  өзара 
келісілген бакалавриат, магистратура жəне докторантура арқылы кадрлар даярлау жүйесіне берілетін 
болады. Бакалавриатта жоғары білімнің білім беру бағдарламалары іскен асырылады, онда алғашқы 
екі курс сəйкестендірілуі жəне жалпы міндетті пəндер (əлеуметтік-гуманитарлық жəне жаратылыста-
ну-ғылыми) цикліне біріктірілуі тиіс. Содан кейінгі екі курста бакалавриатта дайындау базалық пəндер 
бойынша жүргізіледі, ал жоғары оқу орны компоненті шеңберінде бейіндік дайындау болуы мүмкін. 
Бакалаврлық білім беру мазмұны кең кӛлемді базалық кəсіптік даярлауды ұсынады жəне болашақ ма-
мандардың іргелі пəндік білім алуларына, бұл бакалавр-бітірушіні кəсіптік қызметтің жалпы интеграл-
дық (пəнаралық) əдіснамасымен қамтамасыз етеді, болашақ мамандардың кəсіптік шығармашылығын 
дамытуға, өзіне-өзі білім беру қызметіндегі қажеттілікті қалыптастыруға бағытталуға тиіс. Бакалаври-
ат оқытудың кредиттік технологиясы бойынша іске асырылатын міндетті жəне жоғары оқу орнының 
білім беру компоненттерін қамтиды. 
Нақты мазмұн шетелдік ұқсас нұсқаларды ескере отырып, пəндердің типтік оқу бағдарламаларында 
көрініс  табуы  керек.  Бакалавриаттағы  нормативтік  оқу  мерзімі 4 жылды  құрайды  жəне  мемлекеттік 
қорытынды аттестаттаумен, сол жəне өзге де саладағы бакалаврдың тиісті академиялық дəрежесін бе-
румен аяқталады. Бакалавриатты бітірушілердің одан əрі 1-2 жылдық магистратурада оқуын жалғасты-
руға мүмкіндігі бар. 
Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру Жоғары оқу орнынан кейінгі білім үздіксіз білім беру жүй-
есінің жоғары деңгейі болып табылады жəне оған магистратура мен докторантура (РhD) кіреді. Бұл 
деңгейдің мақсаты білім беру мен ғылымды ықпалдастырудың негізінде қоғамды, экономиканы, өн-
дірісті,  ғылымды  жетілдірудің  проблемаларын  шешуге,  батыл  технологияларды  əзірлеуге  қабілетті 
жаңа тұрпатты ғылыми, ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлаудың тиімді жүйесін жасау болып 
табылады. 
Магистратурада даярлау үш бағыт бойынша жүргізілуі мүмкін:
1) іскерлік əкімшілік, менеджмент жəне т.б. салаларда мамандардың бейіндік,тереңдетілген даяр-
лығы;
2) ғылыми жəне ғылыми-педагогикалық қызмет үшін ғылыми-зерттеу даярлығы; 
3)  құрамдастырылған  бейіндік  даярлық.  Магистрлерді  даярлау  оқытудың  ғылыми-əдіснамалық 
бағыттылуын,  жəне  тиісті  саладағы  тереңдете  мамандандырылған  даярлықты  қамтитын  білім  беру 
бағдарламаларына негізделетін болады. 
Магистратураны бітірушілерге магистрдің академиялықдəрежесі беріледі жəне олардың докторан-
турада оқуын жалғастыруға құқығы бар. Докторантура Қазақстанның білім беру жүйесін аяқтайтын 
білім беру деңгейі болып табылады. Докторантураның мақсаты жоғары білікті ғылыми-педагогикалық 
кадрларды даярлау болып табылады. Докторантураға (PhD) аспирантура, резидентура, адъюнтура, із-
денімпаздық, шығармашылық демалыстар беру, дəстүрлі докторантура жəне диссертациялар дайында-
удың барлық басқа да нысандары жатқызылуға тиіс.
Докторлық бағдарламалардың негізгі ерекшеліктері: 
• оқу мен зерттеу қызметінің арасындағы оңтайлы балансты қамтамасыз ету; 
• кең көлемдегі ғылыми, біліми жəне əдіснамалық даярлық алу;
•  елдің  оқытушылары  мен  ғылыми  қызметкерлерінің  академиялық  ұтқырлығын  қамтамасыз  ету 
болуға тиіс. 
Докторантураның бағдарламасын меңгерген жəне докторлық диссертация қорғаған адамдарға фи-
лософия  докторы (PhD) академиялық  дəрежесі,  ал  бейіндік  докторантураны  меңгерген  кезде – бей-
ін жөніндегі доктор академиялық дəрежесі беріледі. Докторлық бағдарламалар бойынша оқу мерзімі 
кемінде үш жыл құрайды. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесі нарықтық экономиканың қа-
жеттіліктеріне, жаһандану процестеріне, жалпы танылған халықаралық талаптарға сəйкестендірілетін 
болады,  жастардың  академиялық  дəреже  алуға  қызығушылығын  арттырады,  ғылыми-педагогикалық 

53
кадрлардың «қартаю» проблемасын шешеді.
Жоғары  оқу  орындары  мен  білім  беру  бағдарламаларын  халықаралық  аккредиттеуді  жүзеге  асы-
руға,  студенттер  мен  оқытушылардың  академиялық  ұтқырлығын  қамтамасыз  етуге  жағдай  жасала-
тын болады. Өз бойына білім беру жəне ғылым компоненттерін барынша үйлестірген, магистратура 
мен докторантураның (PhD) жаңартылған бағдарламалары арқылы, білім беру мен ғылымның нақты 
ықпалдасуына негізделген ғылыми жəне ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлаудың жаңа моделі 
іске асырылатын болады. Докторларды жаңа бағдарлама бойынша даярлауды ынталандыру тетіктерін 
əзірлеу мақсатымен: 
• PhD дəрежесі бар кадрлардың міндетті түрде болуы бөлігінде жоғары оқу орындары мен ҒЗИ-лер-
ге қойылатын лицензиялық, аккредиттік талаптарға толықтырулар; Басшылардың, мамандардың 
жəне басқа қызметкерлердің лауазымдарының біліктілік анықтамасына толықтырулар мен өзгері-
стер енгізіледі; 
• PhD дəрежесі бар адамдардың қызметте өсуін қамтамасыз ететін механизм құрылады; 
•  Ғылым кандидаттары мен докторларының дəстүрлі дипломдары мен PhD дипломдарының қосар-
ласа жүруі қамтамасыз етілетін болады. 
Пайдаланған əдебиеттер тізімі:
1.  Назарбаев Н.А. Послание народу Казахстана «Казахстанский путь-2050: Единая цель, единые интересы, 
единое будущее» // Казахстанская правда. 17 января 2014.
2.  Назарбаев Н.А. Социальная модернизация Казахстана: двадцать шагов к обществу- всеобщего труда // Ка-
захстанская правда, 10 июля 2012.
3.  Государственная программа развития Республики Казахстан на 2011-2020.
4.  Масакбаева С. СБілім берудіңмазмұнын жаңарту// Открытая школа, Информационно – методический жур-
нал / №2. 2010., 8-10-б.
TÜRK – YUNAN İLİŞKİLERİNİN GERGİNLEŞMESİ VE KIBRIS’TA 
1965–1967 OLAYLARI
Жұматаева Д.Н.
Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті,
Қазақстан Республикасы, Түркістан қаласы
Özet: Yunanistan’da Hükümet başına gelen Papandreu’nun yeni hükümeti Kıbrıs konusunda daha farklı 
bir yaklaşım benimsemesiyle Türk – Yunan ilişkilerinde ve Kıbrıs konusunda yeni gerilimleri beraberinde 
getirdi. 1967 yılı başlarında Kıbrıs’taki Kıbrıs Rumları’nın da tekrar silahlanmaya başladığını görüyoruz. 
Rumlar önce İtalya’dan silah alma girişiminde bulundular
1
. Sonra da Çekoslovakya’dan silah temin etme 
yolunu seçtiler. Öte yandan, Yunanistan «Merkez Birliği Partisi» sol kanat lideri Yorgo Papandreu verdiği 
bir demeçte, Türkiye’nin Yunanistan’dan üç kat daha güçlü olduğunu belirterek şöyle diyordu; «bir müttefi k 
diğer müttefi ki tehdit ederken ittifak olur mu? İttifak da ( NATO) tarafsız mı kalacak? Nasıl oldu da Türkiye 
Yunanistan’dan üç defa daha kuvvetli duruma geldi? Bu dengeyi önceden kim tespit etti?» diyerek iki ülkenin 
arasındaki ilişkilerin daha da gerginleşmesine sebep oldu. Aynı zamanda Yunanistan’ın Kıbrıs politikasında 
daha aktiv çalışmalarına arttırarak adaya yeni kuvvet ce silah gönderemey başlamıştır. Makalede Yunanistan – 
Türkiye ve Kıbrıs konusunele alınmıştır. 
Anahtar keleimeler: Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs, NATO ve Silah kaçaklığı.
Түрік-грек қарым-қатынысының шиеленісуі жəне кипрдегі 1965–1967 жж. оқиғалар
Түйін:  Грецияда  Папандреу  бастаған  топтың  үкімет  басына  келуімен  кипр  саясатында  жаңа  бір 
ұстаным  жолға  қойуы,  түрік-грек  қарым-қатынасының  шиеленісуіне  əкеліп  соқты.  Сондай-ақ 1967 
1
 Bunun iğreniş örneği dönemin silah kaçakçısı Paulo Paolides, Kıbrıs doğumlu olan Paolides İtalyan asıllı Rumlardandır. Paolides 
Avukat olmasına karşın aslında Ortadoğu’nun en büyük silah tüccarıdır. Aynı zamanda dönemin Kıbrıs Cumhurbaşkanı Başpiskopos 
Makarios’un avukatıdır. Avukatlık mesleğini silah ticaretini gizlemek için kullanmıştır. Bu nedenle Mavi köşkü kimsenin dışarıdan 
göremeyeceği ancak her tarafa hâkim bir mevkie yaptırmıştır. Böylelikle köşkü silah dağıtım noktası olarak kullanabilecektir. Bizde 
bu kökçü gördük ve hakikaten bir din adamının silah kaçaksıyla işbirliği yaparak bir ulusu silah gücüyle tamamen tarihten silmek 
istemesine bir türlü anlam veremedik. Neden bu kadar insanlık dışı kin mi? yoksa ne? Bizce sözün bittiği yerdir. Böyle bir durumda biz 
kendimizi insan olarak adlandırmamız doğrumu acaba? İnsanlar neden el – ele vererek yaşamıyorlar?