Білім беру ұйымдарында электрондық ОҚыту жүйесін енгізудің ТҰжырымдамалық негіздері- педагогтардың АҚпараттық-коммуникативтік

БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ 

ЖҮЙЕСІН ЕНГІЗУДІҢ ТҰЖЫРЫМДАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ-

ПЕДАГОГТАРДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАТИВТІК 

ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰЗЫРЛЫЛЫҒЫН 

ҚАЛЫПТАСТЫРУ ФАКТОРЛАРЫНЫҢ БІРІ 

 

Жайлыбаева С.Т. 

Орал қ. 

 

Білім  беруді  ақпараттандырудың  жаңа  кезеңі  е-learning  – 

электронды оқытуды енгізумен байланысты.  

E-learning – білімді дамытудың және көптеген дамыған елдерде 

экономиканы көтерудің негізгі құралы болып отыр. 

Электронды оқыту – Білім беруді дамытудың 2011 -          2020 

жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасындағы  басты 

міндеттердің бірі. 

Біз  электронды  оқытуды  білім  беру  процесін  инновациялық 

жаңарту  механизмі  ретінде  енгіземіз.  Қолданыстағы  жүйе  мен 

мұғалімнің  рөлін  сақтай  отырып,  дәстүрлі  және  электронды 

оқытуды 

байланыстырамыз. 

Мемлекет 

басшысы                              

Н.Ә.  Назарбаевтың  «Жаңа  онжылдық  –  жаңа  экономикалық  өрлеу  – 

Қазақстанның 

жаңа 

мүмкіндіктері» 

атты 

2010 

жылғы                      

29  қаңтардағы  Қазақстан  халқына  Жолдауында  белгіленген 

міндеттерді  іске  асыру  мақсатында  Қазақстан  Республикасының 

Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасындағы білім 

беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 

бағдарламасының жобасын әзірледі.  

Бағдарламадағы  басты  жаңалықтардың  бірі  –  электрондық 

оқытуды толығымен меңгеру.  

Бұл мақсатқа 134,9 млрд. теңге жоспарлануда. 

Электрондық оқытуды енгізу бойынша салааралық бағдарлама 

жобасы жасалды. 

Биыл  44  білім  беру  ұйымында  е-learning  электрондық 

оқытудың  пилоттық  жобасы  жұмыс  істей  бастайды.  Бұл  жүйеге 

байланысты барлық мәселелер талқыланды.  

Қазақстан  Республикасын  2020  жылға  дейінгі  дамытудың 

стратегиялық  жоспарының  136-тармағында:  «Орта,  техникалық, 

кәсіптік және жоғарғы оқу орындарында электрондық оқыту жүйесі 

(е-learning) енгізілетін болады», - деп қарастырылған.  

Елбасының  2010  жылғы  7  желтоқсанда  №  1118  Жарлығымен 

бекітілген Қазақстан Республикасы 2011 - 2020 жылдарға арналған 

білім  беруді  дамытудың  Мемлекеттік  бағдарламаның  негізгі 

міндеттерінің бірі оқу үдерісін автоматтандыруды енгізудегі «білім 

беру  ұйымдарының  90%-ы  электрондық  оқыту  жүйесін 

қолданылады»  деген  мақсаттық  индикаторға  негізделген  болып 

табылады.   

Электрондық  оқыту  жүйесінің  2011-2020  жылдарға  арналған 

Тұжырымдамасы  орта  білім  беру  ұйымдарында  ақпараттандыру 

үдерісінің ағымдағы жай-күйді талдауға баға береді, сонымен бірге 

электрондық  оқытудың  бірыңғай  жүйесін  енгізу  бойынша 

процестерді жеделдету үшін қажетті шараларды анықтайды.  

«E-learning»  электрондық  оқыту  

Мақсаты:  Білім  беру  процесінің  барлық    қатысушыларының 

үздік  білім  беру  ресурстары  мен  технологияларына  тең  қол  

жеткізуін қамтамасыз ету. 

Міндеті: Оқу процесін автоматтандыруды енгізу үшін  жағдай 

жасау. 

Нысаналы  индикатор:  Білім  беру  ұйымдарында    электрондық 

оқыту жүйесі қолданылады. (2015 ж. – 50 %, 2020 ж. – 90 %). 

Е-learning- 

(ағылшынның 

Electronic 

Learning-сөзінен 

қысқартылған)  электронды  оқыту  жүйесі,  қашықтан  оқыту, 

компьютердің көмегімен оқыту, желілік оқыту, виртуальды оқыту, 

ақпараттық, электрондық технология көмегімен оқыту. Электронды 

оқыту–оқу  үдерісін  ұйымдастырудың  жаңа  формасы.  Ол 

оқушылардың  дамыған  электронды  білім  беру  ресурстарының 

көмегімен өз бетімен оқу жұмысына негізделеді. Электронды оқыту 

деген  не?    e-Learning  -  әрқашанда  және  барлық  жерде  ақпараттық 

технологиялардың  көмегімен  оқыту.Электронды  оқытуға  мыналар 

жатады:

 

Мұғалімнің    Автоматтандырылған    жұмыс  орны 

(электронды  журнал,  күнделік,  жоспарлар,  электронды  мұғалімдер 

бөлмесі,  ата-аналарға  арналған  СМС-хабарлар);

 

Әр  оқушы  мен 

мұғалімнің  үздік  әлемдік  білім    ресурстарына  кез-келген  уақытта 

«Online»  қолжетімділігі    Сандық  білім  ресурстары-кітапханалар, 

порталдар,  т.б.  (электронды  оқулықтар,  ойындар,  виртуалды 

тренажерлар,  зертханалар);

 

Басқарудың  автоматтандырылған 

жүйесі; 

Бастапқы 

статистикалық 

мәліметтерді 

жинауды 

автоматтандыру. 

 

Электрондық оқытуды енгізу 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Оқытушылық  жүктемені,  сабақ  кестесін  үлгерім  мониторингі 

мен  оқушының  сабаққа  қатысын,  педагогтің  қызметін,  есептілікті 

директордың орынбасары жүзеге асырады. Жүйе жетекшісі оқшау, 

ғаламдық есептеу желісін, телефон жүйесін немесе дауыс поштасы 

жүйесін  қоса  алғанда  көп  қолданыстағы  компьютерлерлік 

жүйелердің жұмыс істеуіне жауапты болады. 

Оқушы  автоматтандырылған  жүйеде  жеке  портфолиосын, 

күнтізбесін, күнделігін жүргізеді. Мұғалім күнтізбелік-тақырыптық 

жоспары  бар  электрондық    дәптерді,  сынып  журналын, 

хабарландыру  қызметі  (алда  болатын  жоспарлы,  жоспардан  тыс 

жиналыстар  мен  кездесулер  туралы  оқушының  ата-аналарына  E-

mail немесе sms-хабарламалар т.б. жіберу) толтыратын болады. 

e-learning –ті қолданушылар кімдер және оларға не қажет? 

Мұғалім: Жүйеге кез-келген уақытта және қалаған уақытында 

кіре  алады;  Жүйеге  оқу  ресурстарын  енгізе  алады;  Білімді 

интерактивті  түрде  бағалай  алады  және  өзгерісін  ескере  алады; 

Әріптестерімен қарым-қатынас жасай алады.  

Оқушы:Берілген  тапсырмаларға  кез-келген  жерден  қалаған 

уақытында қол жеткізе алады; Ақпаратты басқа оқушылармен бірге 

қолдана  алады;  Өзінің  білім  жағынан  өсуі  туралы  мәліметті  сол 

мезетте  ала  алады;  Мұғаліммен  және  басқа  да  оқушылармен 

байланыс жасай алады.  

Оқу үдерісінің типтік сценарийі  

 Мұғалім  мазмұнды  оқу  ресурстарының  кітапханасына 

орналастырады; 

 Мұғалім мазмұнды «Классқа» тағайындайды; 

 Мұғалім 

«Тапсырмалар 

тізімі» 

веб-бөлімі 

арқылы 

тапсырмаларға қол жеткізе алады.  

 Оқушылар  «Тапсырмалар  тізімі»  веб-бөлімі  арқылы 

тапсырмаларға қол жеткізе алады.  

 Оқушылар тапсырманы орындайды.  

 Оқушылар тапсырманы жібереді  

 Мұғалім  тапсырманың  дұрыстығын  тексеріп,  бағалап,  оны 

кері қайтарады 

АКТ құзырлылықты қалыптастыру кезеңдері 

Базалық:

  

 АКТ құралдарымен жұмыс жасау негіздері 

  Microsoft офистік программаларымен жұмыс жасау негіздері  

 Интернет-технологиямен жұмыс жасау негіздері  

 Интерактивтік жабдықтармен жұмыс жасау негіздері  

Арнайы: 

 Мультимедиялық электрондық  оқулықтармен жұмыс  

 Интерактивтік  тақта  арқылы  электрондық  сабақтарды 

жасақтау әдістері  

 Он-лайн режимінде интерактивтік сабақтарды өткізу әдістері  

Кәсіби: 

 АКТ құралдарын кәсіби қызметтеріне қолдану әдістері  

 Білім порталдарымен және сайттармен жұмыс  

 Ақпараттық білім ортасында жобалармен жұмыс  

Базалық–  білім  міндеттерін  шешу  үшін  мұғалімге  қажетті 

жалпы  қолданыстағы  ақпараттық-коммуникативтік  технология 

құралдарымен жүргізілетін білім, білік және тәжірибе инварианты. 

Пәндік-бағытты-  білім  беру  ісінің  мазмұны  мен  пәнді  оқыту 

әдістемесі  талаптарына  сәйкес  арнайы  технологиялар  мен 

ресурстарды меңгеру және енгізуге дайындығын қалыптастыру.  

Пән мұғалімінің АКТ-құзырлылығы 

АКТ аумағы туралы жалпы хабардар болу  

  ДК,  енгізу-шығару  құрылғылары,  компьютерлік  желілер  

және олардың  қызметі туралы хабары болу  

  Компьютер гигиенасы мен ақпаратты қорғау туралы хабары 

болу  

  Білім беру үрдісінде АКТ-ны қолдану мүмкіндіктері туралы 

хабары болу  

Электронды білім ресурстары туралы хабардар болу  

  Оқытуға 

арналған 

дайын 

мультимедиялық 

және 

интерактивтік  бағдарламалық  өнімдер  (бағдарламалық-әдістемелік 

кешендер, оқулықтар, зертханалық және сарамандық жұмыстар)  

  Пән бойынша Интернет-ресурстар  

  Педагогтардың желілік ынтымақтастығы 

Операциялық жүйенің интерфейсін меңгеру  

  Файлдық амалдардың орындалу тәсілдері  

  Ақпараттық 

ортаның 

файлдық 

жүйе 

сиякты 

ұйымдастырылуы  

  Ақпаратты  енгізу-шығару,  құжаттарды  басып  шығару,  

ақпаратты сыртқы тасымалдау құралдарына жазу тәсілдері  

  Қосымшаларды  және  электрондық  білім  ресурстарын 

орнату мен жою техникасы  

Пән мұғалімінің АКТ-құзырлылығы 

Мультимедия аумағы туралы жалпы хабардар болу  

  Дыбыс  пен  кескінді  сандық  түрлендіру  туралы  жалпы 

хабары болу 

  Дыбыс  ойнату  пен  кескінді  жазудың  бағдарламалық 

құрылғылары туралы хабары болуы 

Мультимедия аумағының технологиясы  

  Арнайы  бағдарламаларда  дыбыстандырылған  слайд-шоу 

жасау технологиясы 

  Видео және аудио файлдарды редакторлеу технологиясы  

Мультимедиялық 

құрал-жабдықтарды 

қолдану 

технологиясы  

  Проекторды қолдану технологиясы 

  Интерактивті тақтаны қолдану технологиясы 

  Физика  пәні  мұғалімдері  пәндік  электрондық  құралдарды 

қолдану технологиясы 

  Жергілікті  желі  жағдайында  “Мұғалім-класс”  желілік  өзара 

байланысты ұйымдастыру технологиясы 

  Сканерді, принтерді қолдану технологиясы 

Пән мұғалімінің АКТ-құзырлылығы 

Пән бойынша дидактикалық құралдар мен  жұмыс  құжаттарын 

даярлау  контекстісінде  кеңселік  технологияны  тұтынушының 

дағдыларын меңгеру  

  Пернетақтадан мәтін енгізу  және оны форматтау тәсілдері 

  Кесте қою және оны форматтау 

  Графикалық 

элементтері 

бар 

қарапайым 

мәтіндік 

құжаттарды  даярлау,  векторлық  кескіннің  құралдарымен  жұмыс 

істеу тәсілдері 

  Формулалар  редакторымен  жұмыс  жасаудың  негізгі 

тәсілдері 

  Мәтін стилімен, символдармен жұмыс тәсілдері 

  Педагогикалық  мақсаттағы  презентацияларды  даярлау 

тәсілдері 

  Графиктер мен диаграммалар құру тәсілдері 

  Мәтінді сканерлеу, танып білу, форматтау технологиясы 

  Электронды  кестемен  жұмыс  тәсілдері  (қарапайым 

есептеулер, график, диаграмма құру) 

  Құжаттар  мен  презентацияларда  audio-video  форматтарды 

қолданудың қарапайым тәсілдері 

  Құжаттарды рецензиялау рехимінде жұмыс тәсілдері 

  Векторлық  кескін  құралдарының  көмегімен  сурет  салу 

тәсілдері “Сурет салу” тақтасымен жұмыс) 

Оқу үдерісін автоматтандыру 

 

Қажетті  құрал-жабдықтармен  жабдықтау:  жаңа  үлгідегі 

компьютерлер, кең жолақты Интернетке қол жеткізуді қамтамасыз 

ету 

 

Әкімшілік,  директордың  орынбасарлары,  мұғалімдер, 

оқушылар,  медицина  қызметкері,  кітапханашының  функцияларын 

жасау 

 

Мұғалім-күнтізбелік-тақырыптық  жоспары  бар  электронды 

дәптер, хабарламалар қызметі  

Пән мұғалімінің АКТ-құзырлылығы 

Растрлық кескін негізінде кескіндік иллюстрация-лар дайындау 

технологиясын меңгеру  

 Түстің  қалыптастуы  және  түсті  бейнелеудің  негізгі 

модельдері туралы хабары болу 

 Кескінді сақтау форматтары туралы хабары болу 

 Кескінді  сканерлеу,  оны  сақтау,  форматын  түрлендіру 

технологиясы 

 Презентациялар  мен  Web-беттер  үшін  растрлық  кескіндерді 

сығудың қарапайым технологиясы  

 Растрлық кескіндегі мәтінмен жұмыс технологиясы 

 Кескінді баспаға шығару технологиясы 

 Векторлық  форматтарды  растрлық  форматқа  түрлендірудің 

қарапайым тәсілдері 

 Сандық фотосурет туралы жалпы хабары болуы 

 Сандық фотокамерамен жұмыстың негізгі технологиясы 

 Кескіндерді коллаждау технологиясы 

 Сурет салу құралдарын қолдану технологиясы 

 Бейнелеу  өнері  мұғалімдерінің  кескінмен  жұмыс  жасаудың 

технологиясы 

Пән мұғалімінің АКТ-құзырлылығы 

Базалық Интернет-сервис және технологияны меңгеру  

 Педагогикалық  үдерісте  қолдану  үшін  қажетті  ақпаратты 

іздеу жүйесін қолдану, алу. Сақтау технологиясы 

 Web-форумдар мен чаттар, Интернетте қарым-қатынас жасау 

әдебі технологиясы 

 Электронды 

поштамен, 

телеконференциямен 

жұмыс 

технологиясы 

 Файлдық мұрағатпен жұмыс технологиясы 

 Қарым-қатынас  технологияларымен  жұмыс  (ICQ,  Mail.ru-

Агент) 

Web-сайт құру технологиясы негіздерін меңгеру 

 Web-бет құрылымы туралы хабары болу 

  Сайт  құрудың  қарапайым  технологиясы.  HTML,  ҒrontPage  , 

сайт құрастырушыларда сайт құру технологиясы 

  Web-бетке  математикалық,  химиялық  формулаларды  енгізу 

тәсілдері 

 Web-безендіру принциптерінен хабары болуы 

 Сайт дизхайнының шаблоныын әзірлеу тәсілдері 

 Web-те  кескіндік  объектілерді  редакторлеу  мен  енгізу 

технологиясы.