Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

70 
есептелінеді) жасырын кезеңі, айқын кезеңі (сызықтың пайда болғаннан жойылғанға 
дейінгі мерзім) анықталады. Дені сау балаларда жасырын кезең 5–20 секундқа, айқын 
кезең 12 секундтан 3 минутқа дейін созылады. Дермографизмнің сипаты басу кҥшіне, 
тамырлардың жҽне тамыр қозушы нервтердің жауап беру кҥшіне байланысты. 
Дермографизм тҿмендегідей тҥрлерге бҿлінеді:
1) Қызыл; 2) Ақ; 3) Аралас; 4) Валик (білік) тҽрізді немесе ісікті. Қызыл 
дермографизм тамыр тонусының тҿмендегенін кҿрсетеді де, менингитте, ҽртҥрлі 
токсикозда, вегетативтік бҧзылыстар байқалатын балаларда анықталады. Ақ 
дермографизм тамыр тонусының арткандығын білдіреді, экссудативті диатезде, терінің 
жалпы гиперемиясында байқалады. 
Тактильді (сезу)
– сезімталдығы баланың терісіне кішкене мақтаны немесе басқа бір 
жҧмсақ нҽрсені тигізу арқылы тексеріледі. Саусақтың ҧшының, қызыл еріннің, жыныс 
мҥшелерінің сезімталдығы артық болады. Ересек балаларда бҧл сезімталдығын тексеру 
ҥшін кҿзін жҧмып жатқан баланың денесіне тітіркендіргіш заттың тигенінде «бар», «жоқ» 
деген жауабын санайды. Жаңа туылған баланың сезімін шартсыз рефлекстердің пайда 
болуына байланысты бағалайды: қабағына тигенде кҿзін жҧмады, ерніне жҽне тіліне 
тигенде сору қимылы, бетін тітіркендіргенде сол жағына басын бҧрады жҽне т.б. 2–3 
айлық бала тітіркендіргіш тиген жерге қолын созады. 3–6 айлық балалардың 
сезімталдығын ҿзінің қолын, аяғын, анасының емшегін сипалауына байланысты бағалауға 
болады. Екінші жарты жылдыкта табанына, мойынына, қолтығына қол тигізіп, 
қытықтағанда байқалатын жауабына (кҥледі, жылайды) қарай сезімін бағалайды. 
Қызуды сезуі
теріге жылы жҽне салқын су қҧйылған шыныларды (кез келген басқа 
жылы, салқын заттарды) тигізу арқылы бағаланады. Нҽресте қызулық тітіркендіруге 
қозғалыстармен немесе жылаумен жауап береді. Ересек балалар «салқын» немесе «жылы» 
деп жауап береді. 
Аурулық сезімталдық
. Кҿзі жҧмылы балаға, иненің ҧшымен арт жағына 
кезектестіріп, бірнеше рет инені сҽл ғана тығады. Сезімталдығы сақтаған бала «ҥшкір» 
немесе «доғал» екендігін анықтайды. Кішкене балалар мазасызданып, жылайды. 
Қан тамырларының жағдайын, ҽсіресе олардың «жарылуын» анықтау ҥшін, бірнеше 
белгілер қолданылады. «Бҧрау» белгісі (Кончаловский-Румпелий-Лиде белгісі). Резинка 
бҧрауды немесе қан қысымын ҿлшейтін аппараттың манжеткасын иықтың дҽл ортасына 
кигізеді (орайды), бҧл жағдайда кҽрі жілік артериясының тамыр соғысы сақталып қалуы, 
яғни бҧзылмауы керек. Демек бҧрауды вена ағысын тоқтата отырып, артерия ағысына 
зиян келтірмейтіндей кҥшпен бҧрау керек. Манжетканы пайдаланған кезде қысым систола 
деңгейінен аспауы керек. 3–5 минут ҿткеннен кейін шынтақ пен білек аймағын (теріні) 
мҧқият қарайды. Ҽдетте, тері ҿзгермеуі керек. Егер тамырлардың ҽдеттен тыс салдығы 
немесе сынғыштығы болса, онда терінің қанталағанын кҿруге болады. Шынтақ 
айналасынан 4—5 жерден терінің қанталағаны байқалса, патология болып есептеледі. 
«Шымшу» белгісі
– екі қолдың бас жҽне сҧқ саусақтарымен кеуденің алдыңғы 
бетінен немесе жанынаң теріні, тері асты шел майынсыз, жиырып алады (оң жҽне сол қол 
саусақтрының аралығы 2–3 мм болуы керек). Шымшыған жер қанталап кетсе, белгінің оң 
болғаны. 
«Балға» белгісі
– тҿс аумағы ауыратындай кҥшпен перкуссия балғасымен қағады. 
Тері қанталаса белгі оң болып есептелінеді. 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: