Бағдарламасының титулдық парағы пму ұс н 18. 3/30 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Жұмыс оқу

бағдарламасының

титулдық парағы 

ПМУ ҰС Н 7.18.3/30

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Агротехнологиялық факультет

Кафедра  Зоотехнология, генетика және селекция кафедрасы

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Жылқы шаруашылығы, жылқы  етін және қымыз өндіру

технологиясы

мамандық (тарының) студенттеріне арналған   5В080200 «Мал

 

  шаруашылық

өнімдерін өндіру технологиясы

 

 »

 ПАВЛОДАР

Мамандықтың мемлекеттік

жалпыға міндетті білім беру

стандарты негізінде әзірленген

жұмыс оқу бағдарламасын бекіту

парағы 

ПМУ ҰС Н 7.18.3/33

БЕКІТЕМІ

ОІ жөніндегі проректор

_________  Пфейфер Н.Э.

2012ж. «__»_________

Құрастырушы: _____________ а/ш.ғ.к. доцент Асанбаев Т.Ш.

                         Зоотехнология, генетика және селекция кафедрасы

5В080200 «Мал шаруашылық өнімдерін өндіру технологиясы»  мамандық

(тарының) студенттеріне арналған

Жылқы шаруашылығы, жылқы  етін және қымыз өндіру технологиясы

ПӘНІ БОЙЫНША ЖҰМЫС ОҚУ  БАҒДАРЛАМАСЫ

     Жұмыс бағдарламасы мамандықтың Мемлекеттік жалпыға міндетті білім 

беру стандартының __________________________________негізінде 

әзірленген және С. Торайғыров атындағы ПМУ 

Ғылыми кеңес отырысында 20__ж. «____» _________, №_____хаттамамен 

бекітілді.

2011 ж. «___»________ кафедра отырысында ұсынылған №____хаттама. 

Кафедра   меңгерушісі     _________           Бурамбаева   Н.Б.     2011ж.   «____»

Агротехнологиялық факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

2011ж. «___»_____ №____ хаттама

ОӘК төрайымы   _________ Жагипарова М.Е. 2011ж. «_____»___________

КЕЛІСІЛГЕН 

АТФ   деканы     __________     Бексеитов   Т.К.       2011ж.   «____»________

МАҚҰЛДАНДЫ:

ОҮЖжӘҚБ бастығы ____________    Варакута А.А.  2011ж. «_____»_______

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған  

«___»_________ 2011ж.    № ___ хаттама.

1. Пәннің мақсаты студенттерді өз мемлекетіміздегі, ТМД және шет 

елдердегі жылқы шаруашылығының кәзіргі жағдайымен, жылқылардың 

биологиялық және шаруашылыққа пайдалы қасиеттерімен таныстырып, одан 

арзан әрі жоғары сапалы өнім өніру үшін тиімді пайдалануды оқып үйрету.

Пәннің   тапсырмасы  студенттерді   жылқылардың   конститутциясы   мен

экстерьерін   бағалау,   олардың   ақаулары   мен   кемшіліктерін   танып   білу,

жылқының   түр-түсі   мен   жасын   анықтау   мен   өлшеу,   қымыз   өндіру

технологиясы   мен   жылқының   жайып-семірту   және   бордақылау

технологиясы, жылқы шағылыстыру науқанын ұйымдастыру, асыл тұқымды

жылқыларды   комлексті   көрсеткіштері   бойынша   бонитировкалау,

зоотехникалық және асылдандыру есебін жүргізу жайлы толық құнды терең

білім беру болып табылады.

Білімге, икемділікке және машықтарға қойылатын талаптар

Студент істей білу керек:  Жылқы шаруашылығы кәсіпорындарында (асыл

тұқымды   және   тауарлы   фермаларында,   шаруа   қожалығы   мен   фермерлік

шаруашылықтарда,   жылқы   зауыттарында)   технологиялық   параметрлерін

есептеуді   өз   бетімен   орындауды,   асыл   тұқымды   жылқыларға   бонитировка

жүргізуді,   маусымдық   және   тұрақты   қымыз   фермаларына   сауын   биелерін

таңдауды игеруі тиіс.

Жылқы тренингісі мен оларды ипподромда сынауды, таңбалаудың суық

және   ыстық   тәсілдерін,   жылқы   үйірлері   мен   табынды   құруды,   биелерді

қолмен   және   машинамен   сауу   технологиясын,   өнімдердің   сапасын

стандарттауды және асылдандыру істерін меңгеруі тиіс.

Студент   жылқы   шаруашылығының   негзігі   бағыттары,   жылқы

тұқымдары   мен   аудандастырылуын,   экстерьерлік   пен   конститутционалдық

ерекшеліктері   мен   жылқы   типтерін,   өндірілетін   өнімдерінің   сапалық

көрсеткіштерін,   жылқы   өсіру   тәсілдері   мен   селекциялық-асылдандыру

жұмыстарын,   жылқы   зауыттары   мен   тебінді   және   мәдени-тебінді   жылқы

шаруашылығындағы   өсіру   технологиясын,   сонымн   бірге   спорт   аттарының

тренингісі мен ипподромдағы сынау технологиясын білуі тиіс.

2.   Пререквизиттер:  жануарлар   морфологиясы,   физиологиясы   мен

биохимиясы,   мал   шаруашылығын   механикаландыру   және   электрлендіру,

ауыл шаруашылығы малдарын азықтандыру, ауыл шаруашылығы малдарын

өсіру   және   селекциялау,   генетика   мен   биометрия,   зоогигиена   және   мал

шаруашылығы   объектілерін   жобалау   негіздері,   акушерлік   және   көбею

биотехнологиясы.

3.   Постревизиттер:  Студент   жылқы   шаруашылығының   негзігі

бағыттары,   жылқы   тұқымдары   мен   аудандастырылуын,   экстерьерлік   пен

конститутционалдық   ерекшеліктері   мен   жылқы   типтерін,   өндірілетін

өнімдерінің   сапалық   көрсеткіштерін,   жылқы   өсіру   тәсілдері   мен

селекциялық-асылдандыру жұмыстарын, жылқы зауыттары мен тебінді және

мәдени-тебінді   жылқы   шаруашылығындағы   өсіру   технологиясын,   сонымн

бірге спорт аттарының тренингісі мен ипподромдағы сынау технологиясын

білуі тиіс.

4 Пәннің мазмұны Жылқы шаруашылығы ауыл шаруашылығының бір қатар

ерекшелігімен сипатталатын саласы. Осы ерекшеліктердің ішінде маңыздысы болып

оның өннімділігі – адамға пайдалы механикалық  еңбек көрсетуіболып табылады.

Екінші маңызды сипаты –  оның асыл тұқымды өсіру, немесе ат зауыты деп аталады,

және жылқы шаруашылығы, ол жұмыстық және өнімділік деп екі бағытқа бөлінеді. 

4.1. Тақырыптық жоспар

№

р/р

Пән тақырыбының атаулары

Сағат саны

Дәріс

сабақ

.

Тәжір.

сабақ

СӨЖ

    1

2

3

4

5

1.

Кіріспе

1

2.

Жылқының ата-тегі, қолға үйрету және 

өзгерту. 

Жылқылардың биологиялық 

ерекшеліктері

2

3.

Жылқы экстерьері, интерьері және 

конститутциясы

1

2

10

4.

Жылқы тұқымдары

1

2

5

5.

Жылқының көбею ерекшеліктері

1

1

5

6.

Жылқыны ұдайы өсіру және 

құлындарды күтіп-бағу технологиясы

1

2

10

7.

Жылқының жұмыс қабілеті және 

1

10

оларды пайдалану

8.

Жылқы өнімдерін өндіру технологиясы

1

3

20

9.

Тебінді жылқы шаруашылығының 

технологиясы

1

2

10

10.

Тренинг және жылқыларды ипподромда

сынау технологиясы

1

5

11.

Ат спорты мен ат туризмі

1

5

12.

Жылқы шаруашылығындағы 

селекциялық асылдандыру жұмысы

2

3

25

13.

Жылқы шаруашылығындағы 

мемлекеттік шаралар

1

Барлығы

15

15

105

4.2 Пән тақырыптарының мазмұны 

1. Кіріспе

2.Жылқының ата-тегі, қолға үйрету және өзгерту. Жылқылардың 

биологиялық ерекшеліктері

3. Жылқы экстерьері, интерьері және конститутциясы

4. Жылқы тұқымдары

5. Жылқының көбею ерекшеліктері

6. Жылқыны ұдайы өсіру және құлындарды күтіп-бағу технологиясы

7. Жылқының жұмыс қабілеті және оларды пайдалану

8. Жылқы өнімдерін өндіру технологиясы

9. Тебінді жылқы шаруашылығының технологиясы

10. Тренинг және жылқыларды ипподромда сынау технологиясы

11. Ат спорты мен ат туризмі

12. Жылқы шаруашылығындағы селекциялық асылдандыру жұмысы

13. Жылқы шаруашылығындағы мемлекеттік шаралар

4.3 Практикалық  сабақтардың мазмұны және тізімі

1. Жылқы экстерьері, интерьері және конститутциясы

Жылқы   экстерьерінің   жеке   дене   мүшелерін   оқып   үйрену.   Жылқы

экстерьерінің   ақаулары   мен   кемшіліктерін   оқып   үйрену.   Жылқының   дене

өлшемдері мен өлшеу техникасын оқып үйрену. Жылқының тірілей салмағын

анықтау,   дене   құрылысының   индекстерін   есептеу   және   олардың   жылқы

селекциясындағы маңызы. Жылқы жасын тісі арқылы анықтау. Жылқының

түр-түсін, белгілері мен таңбаларын оқып үйрену.

2 . Жылқы тұқымдары

Жергілікті жылқы тұқымдарының зоотехникалық сипаттамасы. Салт мінетін

жылқы тұқымдарының зоотехникалық сипаттамасы. Салт мінетін әрі жегуге

арналған жылқы тұқымдарының зоотехникалық сипаттамасы. Желісті жылқы

тұқымдарының зоотехникалық сипаттамасы. Ауыр және жеңіл жүк тартатын

жылқы тұқымдарының зоотехниалық сипаттамасы.

3. Жылқының көбею ерекшеліктері

Жылқызауыттық   және   тебінді   жылқы   шаруашылығында   шағылыс

науқанының есебі мен оларды қолдану.

4. Жылқы өнімдерін өндіру технологиясы

Құлынның өсіп-өнуі мен дамуы. Бақылау шкаласы.

5.Жылқының көбею ерекшеліктері

Биенің   сүттілігн   анықтау   тәсілдері,   желін   түрлері   және   сүттің   химиялық

құрамы.

Қымыз   дайындау   технологиясы.   Қымыз   стандарты.     Жайып   семірту   және

бордақылау   нәтижесіндегі   жылқы   етінің   шығымдылығы.   Жылқы   етінің

химиялық   құрамы.   Жылқы   ұшасын   бөлу   схемасы.   Жылқы   етінен

дайындалатын ұлттық тағамдар. Жылқы етінің стандарты.

6. Тебінді жылқы шаруашылығының технологиясы

Тебінді жылқы шаруашылығының технологиясы

7. Жылқы шаруашылығындағы селекциялық асылдандыру жұмысы

Мемлекеттік   асыл   тұқымды   жылқыларды   тіркеу   кітабымен   танысу   және

жұмыс істеу. МАТК мәліметтер бойынша аталық із генеалогиясын құру және

талдау.

Аналық ұя эволюциясын құру және талдау.

4.4

 Зертханалық сабақтардың мазмұны және тізімі

№

Тақырып

Тапсырмалар 

1.

Жылқының жұмыс 

қабілеті және оларды 

пайдалану

Жылқынық   қалыпты   және   максималды

тарту күші.

Жылқының   тыныштық,   жұмыстық   жіне

шекті

 

кермектілік

 

күйіндегі

көрсеткіштері.

2.

Жылқы өнімдерін өндіру 

технологиясы

.

 Құлынның өсіп-өнуі мен дамуы. Бақылау

шкаласы.

3.

Жылқы 

шаруашылығындағы 

селекциялық асылдандыру 

жұмысы

Мемлекеттік асыл тұқымды жылқыларды 

тіркеу кітабымен танысу және жұмыс 

істеу.МАТК мәліметтер бойынша аталық із 

генеалогиясын құру және талдау.

Аналық ұя эволюциясын құру және талдау.

4.4 СӨЖ мазмұны

№

СӨЖ-дің түрі

Есептік 

формасы

Бақылау түрі

Сағат саны

1

Дәріс сабаққа 

дайындау

Оқу 

жетістіктерін 

тіркеу 

журналы

Сабақтарға 

қатысу

15

2

Тәжірибелік сабаққа 

дайындалу

Жұмыс 

дәптері 

Тәжірибелік 

жұмыстарды 

істеу және 

қорғау

25

3

Аудиториялық 

сабақтың мазмұнына 

кірмейтін 

реферат

Ауызша сұрау

30

тақырыптарды оқу

4

Курстық жұмыс

Курстық 

жұмыстың 

бөлімдері 

бойынша 

жазба жұмыс

Жазбаша 

30

5

Бақылау шараларға 

дайындалу

Оқу 

жетістіктерін 

тіркеу 

журналы

РК 1, РК 2

5

Барлығы 

105

Аудиториялық сабақтың мазмұнына кірмейтін тақырыптарды оқу

Негізгі тұқымдастары және олардың әдістерін жетілдіру

Жылқы шаруашылығында асылдандыру – селекцинерлік жұмыстардың

негізгі   міндетін   жетілдіру,   жылқының   генетикалық   потенциалын   әлемдік

және   отандық   генофондын   үйлестіру   негізінде   жоғарлату   реферат   түрінде

асылдандыру-селекциялық   жұмыстарының   негізгі   міндетін   жылқы

шаруашылығында,   спорттың   жылқы   шаруашылығында,   жылқы

шаруашылығы   обласында   еселеп   көбею   және   селекциялық   жетістіктерін

көрсету.

-Жылқыларды сырттай қарау әдістері, бағалау және суретке түсіру.

-Жылқаларды   ерттеу,   жегу   әбзелдері,   ер-тоқым   жабдықтары   және   көлік

түрлері.

-Жылқы   шаруашылығының   қосымша   биологиялық   өнімдері.   Жылқыларды

шағылыстыру және қолдан ұрықтандыру әдістері.

-Жылқыларды жаттықтыру және сынау.

-Тебінді жылқы шаруашылығындағы селекция жұмысы.

Ә

дебиет

1. С.А. Козлов, В. Парфенов – Коневодство. С. Петербург, изд. «Лань», 2004г.

2. А.С. Красников, В.Х. Хохлов – Коневодство.М. МСХА, 1995г.

3. Ю.С. Барминцев и др. - Продуктивное коневодство. М. «Колосс» 1980г.

4.   Б.Х.   Садыков   –   Мясная   продуктивность   лошадей   Казахстана   и   пути   ее

повышения.«А – Ата», 1970г.

5. И.Н. Нечаев – Мясное коневодство.«А – Ата», 1975г.

6. М.Г. Моторико, И.Н. Нечаев и др. – Коневодство Казахстана. изд. «Кайнар»,

1986г.

7. У. Дюрст – Экстерьер лошади. Сельхозиздат, 1936г.

8.   К.И.   Дуйсембаев   –   Сравнительная   оценка   конкурентоспособности

косвенных методов определения параметров живой массы лошадей разных

пород. Материалы международной научно – практической конференции. –

Алматы, 2004г. Стр. 235 -237.

9. П.А. Федотов – Коневодство. М., Агропромиздат, 1989г.

10.  З.С. Сеитов, К.И. Дуйсембаев, В.П.  Черепанова – Кумыс  и шубат.  Изд.

Кайнар, 1979г.

11.  В.   Штоль,  Д.   Раш   и  др.   Популяционная   генетика   для   животноводов   –

селекционеров. Изд. «Колосс», 1973г.

12.   Е.Я.   Борисенко   –   Разведение   сельскохозяйственных   животных.   Изд.

«Колосс», 1967г.

13.   Инструкция   по   бонитировке   лошадей   местных   пород   Казахстана.

Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан. Астана, 2004г.

14. Т.Ш.Асанбаев и др., Практикум  по  коневодству,  изд. «Эко», Павлодар,

2009 г.

15.   Б.М.   Муслимов   –   Практикум   по   коневодству.   Костанай,   КГУ   им.   А.

Байтурсынова, 2007г.

16. А.С. Красников – Практикум по коневодству. изд. «Колосс», 1977г.

17.   Н.В.   Анашина,   Ю.П.   Гусев,   В.С.   Ковешников   –   Справочник   по

коневодству.М. «Колосс», 1983г.

18. А.И. Беляев – Казахская лошадь жабе. изд. «Кайнар», 1973г.

19. Г.Г. Хитенков, С.Н. Буденный – Книга о лошади. III – IV тома. Сельхозиздат,

1959г.

20.   Е.В.   Кожевников,   Д.Я.   Гуревич   –   Отечественное   коневодство.

Агропромиздат,1990г.

21.   А.   Буркитбаев   –   Казахские   национальные   виды   конного   спорта.   Изд.

«Мектеп» 1978г.

22. Б.Н. Макатов, А.Е. Жумагул, Г.В. Сизонов – Пути разведения коневодства в

Республике.   Перспективы   разведения   коневодства   и   конного   спорта

Казахстана. Сб. научных трудов. Костанай, 2004г. с. 54.

23. И. Нечаев, А. Жумагул, Н. Кикебаев и др. – Казахская лошадь – прошлое,

настоящее, будущее. Алматы, 2005г.

24. Б.Х. Садыков – Конина. Кайнар, 1981г.

25. А.П. Дмитриченко,  П.Д. Пшеничный – кормление сельскохозяйственных

животных. Изд. «Колосс», 1975г.

26. А.П. Маркушин – Сроки использования сельскохозяйственных животных.

Изд. «Колосс». 1974г.