Бағдарламасы пму ұс н 18. 3/37 Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

БЕКІТЕМІН

____________ Токтаганов Т.Т.

«___»_____________20___г.
Құрастырушы: аға оқытушы, магистр Жанайдаров Ж.К.
«Қөліктік техника және логистика » кафедрасы
5В090100 «Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдау ұйымдастыру» мамандығының күндізгі оқу түрінде оқийтын студенттеріне арналған
Көлік құралдары
пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)
Бағдарлама «___» _________20__ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген.
200_ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған №_____ хаттама.
кафедра меңгерушісі ______________ Ордабаев Е. К. 20__ж. «____» ________

(қолы)
Металлургия, машина жасау және көлік факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданды

20___ ж. «____» ______________, №_____ хаттама
ОӘК төрағасы _____________________ Ахметов Ж.Е
1 Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары

Жанайдаров Жанибек Кылышбаевич – магистр, аға оқытушысы

«Қөліктік техника және логистика » кафедрасы, 220 аудитория, Б копрус, тел. 673630 (1223)

Қабылдау сағаттар Сейсенбі, Сәрсенбі 10.00-12.00 ауд № 220, 239

«Көлік құралдары» пәні

Сағаттын саны 3 кредита (135 сағат)
3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Пәнді оқытудың мақсаты энергетикалық кондырғының қүрылысы негізінде, жұмыс істеу принципі бойынша, әр түрлі көлік техникаларының энергетикалық қондырғысының жұмыс істеу ерекшеліктері бойьшша студенттерге қажетті салада білім беру және оларда өтетін процестерінің теориясын оку негізінде негізгі технико-экономикалық тиімді және экологиялық сипаттамаларын жоғарылату жолдарын анықтау.

Көліктік кұралдардың құрылымдык, ерекшеліктерін (автомобиль, темір жол, әуе, су, және кұбырлардың), оларды күрастыру мен қондырғыларды орнату, негізгі техникалық сипаттамаларын, іс- әрекетінің негізін оқып үйрену.

Техникалық пайдалану негіздері мен көліктік техника құралдарымен тасымалдау процессінің ұйымдастыру технологиясын меңгеру. (автомобиль, темір жол, әуе, су және кұбырлар)

Көлік техникасының тарту және энергетикалық сипаттамалардың өзгеруіне түрлі факторлардың әсерін бағалай білу.

Көлік техникасының тарту және пайдалану сипаттамаларын аныктай білу.

«Көлік күралдары» пәнін оқып үйрену нәтижесінде студент мыналарды білуі кажет:

– ҚР мен елдерде құралдарының, пайдалану жағдайын (автомобиль, темір жол, әуе, су және құбыр), олардың дамуын, эксплуатациялық қасеиеттерін, көрсеткіштерін, бағалау әдістері мен олардың жаксартылу жолдарын;

– қазіргі көлік құралдарының жіктелуін (автомобиль, темір жол, әуе, су және құбырлар) және олардың негізгі кұрылымдык бөліктерін;

– көлік қүралдарының, олардың варианттары мен түрлі топтарының қүрастырылуын;

– көлік құралдарының техникалық пайдалану негіздерін, түрлері мен техникалық қызмет көрсету мен жөндеу әдістерін.

Конструкцияны оқып үйрену отандык және шет елдік көлік құралдарының жаңаша конструкцияның мысалдарына негізделуі қажет. Конструкцияны окып үйрену бойынша ететін сабақтар оқытудың техникалык қүралдармен, қазіргі замандағы көлік құралдарының материалдық бөлігімен жабдықталған арнайы бөлмелерде өтуі қажет.
6 Пререквизиттер

• 
  Біртүтас көлік жұйесі;
  
• 
  Көліктік моторлар;
  
• 
  Көлік логистикасы;
  

– Автоматтандырылған басқару жүелері (көлікте);

– Тасымалдау ды ұйымдастыру және қозғалысты басқару;

– Жүк және комерциялық жұмыстардын негіздері.

Конструкцияны оқып үйрену отандык және шет елдік көлік құралдарының жаңаша конструкцияның мысалдарына негізделуі қажет. Конструкцияны окып үйрену бойынша ететін сабақтар оқытудың техникалык қүралдармен, қазіргі замандағы көлік құралдарының материалдық бөлігімен жабдықталған арнайы бөлмелерде өтуі қажет.

Көлік құралдары пәнін оқып үйретудің максаттары, оның басқа пәндермен байланысы.

Еліміздің көлік жүйесінде көлік қүралдарының алатын рөлі. ҚР- да келіктің дамуы. Көлік құралдарының құрамы (автомобиль, темір жол, әуе, су және кұбыр). Көлік құралдарының түрлерін анықтау және олардың жіктелуі. ТМД елдерінде су, құбыр, автомобиль, темір жол көліктерінің негізгі даму кезеңдері.

ТМД мен алыс шет елдердің көлік кұралдарының белгілену жүйесі (жіктелуі, индексациясы)

Көлік кұралдарынын (автомобиль, темір жол, әуе, су және құбыр) техникалык сипаттамаларынын параметрлері. ТМД өндірісінде көлік құралдарының унификациясы мен стандартизациясы. Көлік құралдарынын оқиға себептері, шу, қоршаған ортаны ластау көздері ретінде болуы. Темір жол экипаждары, автомобиль, ұшу аппараттарының жалпы кұрылысы.

Моторлардың түрлері олардың жіктелуі. Моторлардың жұмыс жасау негізі мен кұрылысы. Піспекті моторлардың жүйелері мен механизмдері. Іштен жану козғалкыштарының жұмыс циклі. Индекаторлық диаграмма. Піспекті моторлардың негізгі параметрлері. Моторлардың жылдамдық мінездемелері. Моторлардың шуы мен уыттылығы (токсичность). Газотрубинді және роторлы - піспекті моторлардың жұмыс жасау принципі мен схемалары.

Салқындату жүйесінің тағайындалуы. Тоңазыту жүйесінің түрлері. Майлау жүйесінін негізгі элементтері, схемалары. ІЖҚ қоректену жүйесінің аспаптары мен схемасы, тағайындалуы.

Қоректену жүйелері: сырғу, датчиктер, басқарудың электронды блогының, отын және ауа сүзгілері аспаптардың жұмысы. Пайдаланған газдардың шығу жүйесі. Шудың сөндіргіштері.

5-тақырып. Көлік құралдарының электр жабдықтары.

Электр энергиясының көлік қүралдарында пайдалануы. Тоқ көздері мен электр энергиясын тұтынушылар. Электр жабдыктары жұйелерінің сипаттамасы. Электр жабдықтарының аппараттары мен құралдарының орналасуы. Көлік құралдарының электромашиналарының кұрылысы.

Қуатын берудің тағайындалуы (трансмиссия). 2 және 4 білікті автомобильдердің механикалық трансмиссияның жүйелері. Автобус, жүк және автомобильдердің механикалық трансмиссияның құрылуы мен конструкцияның ерекшеліктері.

Гидромеханикалық және электромеханикалық трансмиссиялардың принципиалды схемалары.

7-тақырып. Көлік құралдарының көтеру (несущая) жүйесі.

Автомобиль рамаларының конструкциясы мен түрлері, тағайындалуы. Тартып тіркегіш және жартылай-тіркегіш құрылғылары. Автомобильдердің көтеру шанактарының түрлері. Шанақтын активті және пассивті қауіпсіздігін жоғарылату бойынша жүргізілетін шаралар. Көпірлердің түрлері мен тағайындалуы. Басқарушы, жүргізуші, аралас және ұстап тұрушы көпірлердің жалпы кұрылысы. Аспаның тағайындалуы. Аспамен беріліетін күштер мен моменттер. Аспаның негізгі бөліктері мен олардың тағайындалуы. Орақты қондырғылар беттік рессорлар. спиральды серіппелер, торсион мен пневматикалық орнықты элементінің конструкциясы. Телескопиялық амортизатордың жұмысы мен конструкциясы. Көлденең кран стабилизатордың конструкциясы мен тағайындалауы.

Тежеу принципі. Тежеу жүйелерінің тағайындалуьг. Тежеу жүйелерінің іс-әрекетінің тиімділігін бағалаудың негізгі критерийлері. Тежеу қасиетінің нормаға келтіруі.

Тежеу жүйелерінің кұрамды бөліктері. Тежеу механизмдері мен тежеу жетеғі, олардың тағайындалуы мен негізгі түрлері. Конструкцияның ерекшеліктері, темір жол экипаждарының тежеу жүйелерінің жүмыс жасау принципі мен кұрылысы.

Барбанды және дисклі тежеу механизмдердің конструкциясы мен схемасы және олардың қасиеттері.

Көлік шарттары. Жүктердің түрлері, көлемі мен тасымалдың үзақтығы, жұмыс тәртібі, тасымалдау ұйымдары. Көлік кұралдары эксплуатациясының үйымдастырылуы. Көлік құралдарының эксплуатациялык мінездемелерімен олардың жақсарту жолдары.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [1]

2 Іштен жану козғалтқыштарының өмірін қамтамассыз ететін көмекші жүйелер.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2].

3 Көлік құралдарының электр жабдықтары..

Ұсынылатын әдебиет: [1], [4].

4 Көлік құралдарының қуатын беру жүйелері

Ұсынылатын әдебиет: [1], [2]

5 Көлік құралдарының көтеру (несущая) жүйесі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [8]

6 Көлік құралдарының тежеу жуйесі.

Ұсынылатын әдебиет: [1], [6].

7 Көлік кұралдары эксплуатациянын ұйымдары

Ұсынылатын әдебиет: [1], [5].

Біздің бірлескен жұмысымыз үрдісінде келесі ережелерді ұстану керек.

Оқытушы және студент бір-бірімен сыйластықпен қатынасу керек.

Сабақтарға белсенді қатысып, оқытушыға тақырып бойынша сүрақтарды қою керек. Бірақ тек қана сабаққа қатысу жеткіліксіз болып табылады. Қарастырылып отырған тақырып бойынша сүрақтар қою, өз көзқарасын білдіру материалды мењгеру ұшін мањызды болып табылады.

Сабақтарға қатысу міндетті болып табылады. Егер де Сіз ұш немесе одан да көп сабақты себепсіз (себеп қүжатпен дәлелдену керек) босатсањыз, онда оқытушыныњ Сізді сабаққа қатыстыру ұшін деканаттан рүқсат алуыњызды талап ету қүқығы бар. Сабаққа қатысу нәтижелік бағалауға кіретіні есіњізде болсын.

Сабаққа студенттер дайындалып келу керек. Кезекті дәрістіњ алдында өтілген дәрістік материалды қарастыру керек. Кезекті тәжірибелік сабақтыњ алдында осы тақырыпқа қатысты дәрістік материалды және әдістемелік нүсқауларды, үсынылған әдебиет көздерін қарастыру керек және сондай-ақ университеттіњ кітапханасында бар қажетті анықтамалық әдебиетті, әдістемелік нүсқауларды, қажетті жабдықтарды (есептеу қүралдарын), жазу дәптерлерін әкелу керек.

Жазба жүмыстарын уақытында тапсыру керек (бақылау іс-шараларыныњ календарлық графигін қара). Тәжірибелік жүмыстарды уақытында тапсырмаса, онда әрбір кешіккен жүма ұшін баға 2 балға төмендейді. Курстық жобаныњ бөлімдерін уақытында орындамаған ұшін әрбір межелік бақылау кезінде баға 2 балға төмендейді.

Аудиториялық сабақтарға 5 минутқа дейін кешуге болады. Одан көп уақытқа кешіксе, студент сабаққа жіберілмейді. Сабақты босату себебі объективті болса, онда студент оқытушыны алдын-ала ескерту керек.

Оқытушы сөйлеген кезде студенттіњ дауыстап сөйлеуіне рүқсат берілмейді. Екінші ескертуден кейін оқытушы студентті аудиториядан шығаруға қүқығы бар.

Сабақтыњ уақытында үялы телефонмен сөйлесуге болмайды, оны сөндіру керек.

Сабақтардыњ нәтижелік бақылауы сүрақтан түратын, бекітілген тесттілік тапсырма бойынша жазбаша емтихан тұрінде өткізіледі. Әр дұрыс сұрақ балмен бағаланады. Емтихан 100 балдық жұйе бойынша бағаланады.
12 Әдебиеттер тізімі

Негізгі

1. Автомобиль. Конструкция негіздері. Н.Н. Вишняков, В.К. Вахмалов, А.Н. Нарбут және басқалар - М: Машина қүрылысы, 1986. 304 бет.

2. Жүнісбеков П.Ж. Автомобильдің қүрылысы. Оқулық. Астана, Фолиант, 2004 ж, 335бет

3. Литвинов А.С., Фаробин Я.Е. Автомобиль: эксплуатациялық қасиеттердің теориясы. М., Машина күрылысы, 1989 ж, 240 бет.

4. Гришкевич А.И. Автомобильдер. Мезанизмдер теориясы - Мн. Жоғарғы мектеп, 1986, 203 бет.

5. 
    Смирнов Г.А. Доңғалақты машиналар қозгалыстың теориясы. М, Машина күрылысы, 1981. 269 бет.
   

8. Лукин П.П., Гаспарянц Г.А., Радионов В.Ф. Қүрастырылуы мен автомобильдердің есептелуі. М. Машинақүрылысы 1984 370 бет.