Бағдарламасы астана, 016 zajecia kazach nauczyciele indd 8/10/16 12: 18 pm

«Бір-біріне жақындай түсу – зиянды әдеттерден алыстау» ата-аналарға арналған сабақ 

жасөспірімдердің – VII-X сыныптың оқушыларының ата-аналарына арналған

 

zajecia_kazach_nauczyciele.indd 16

 

8/10/16 12:18 PM

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-

жаттығу.

 

Шағын топтармен жұмыс (15 минут)

 

Сынып жетекшісі 5 адамнан тұратын топтарға бөледі (ата-аналар 1,2,3,4,5-ке саналады, әрбір топта 1-ден бастап 5-ке 

дейінгі нөмірлері бар ата-аналар болады). Әрбір топқа қағаз парағы және қалам таратылады.

 

 

Әрбір топтың мақсаты бірігіп уақыт өткізудің едәуір көп тәсілдерін ойлап табуы қажет, егер ол үшін қосымша қаржылық 

қаражаттар болмаса. Бұл жұмысытың нәтижесі балалармен бос уақытты қызықты өткізуге ұсыныстардың тізімі болып 

табылады.

 

 

Сынып жетекшісі әрбір топтан бір адамнан жұмыс нәтижесін көрсетуді сұрайды. Балалармен бос уақытты бірге өткізу 

бойынша қызықты ұсыныстарды тақтаға жазуға болады.

 

 

Бұдан кейін, сынып жетекшісі жасөспірімдік кезеңмен байланысты қауіптер тақырыбына шағын-дәріс өткізеді.

 

 

Шағын-дәрістің мазмұны – 10 минут

 

Өспелі жаста жасөспірімдер арасында қиын іс-қимылдардың үлгісінің пайда болуы тәуекелі өседі. Олардың кейбір 

тақырыбына біз әңгімелесейік.

 

• Жасөспірімдер тәуелсіз болғысы келеді, осыған байланысты, олар ата-аналарының және ересектердің кеңестерін 

елемейді (тәуелсіздікке ұмтылу – жас адамның осы кезеңіндегі маңызды мақсаттарының бірі екендігін айта кету 

қажет. Тәуелсіздік оны ересектер өміріне дайындайды.)

 

• Топтардың замандастарын қабылдауы ата-аналардың және жақындарының қолдауы сияқты маңызды аспект 

(замандастарымен жиі байланыста болу жастардың дұрыс қоғамдық дамуы үшін өте маңызды екендігін түсіндіру 

қажет. Алайда бұндай байланыстар нақты қауіптер әкеледі, оларсыз баланың дұрыс қоғамдық дамуы мүмкін емес).

 

• Іс-қимылдың жаңа нысандарымен (жиі тәуекелді) сынақтар жасөспірімдік жастағы дамудың бөлінбес бөлігі болып 

табылады (жаңа іс-қимылмен сынақтар жасау үшін жаңа өмірлік рөлдерге үйрету үшін қажет және жастарға осы 

кезеңде өте күшті қажеттіліктерін қанағаттандыруға, жаңа тәжірибе алуға мүмкіндік беретінін айта кету қажет).

 

• Жасөспірімдерге тәжірибе жетпейді, ал олардың осы жастағы өздерінің іс-әрекеттерінің салдарын болжау 

мүмкіндіктері шектеулі (жасөспірімнің өтпелі кезеңде екендігін атап өту қажет. Сондықтан, оның кейбір қызметтері 

ересек адамдар сияқты дамыған (мысалы, абстракты ойлау, ал кейбіреуі толық дамымаған (мысалы, салдарын 

көруге). Дәл сондықтан бұл кезеңде денсаулыққа және қауіпсіздікке тәуекелді іс-әрекеттердің саны өседі).

 

Дамудың көрсетілген барлық сипаттамалары бір жағынан өтпелі жас үшін әдетті, екінші жағынан жастардың теріс іс- 

қимылдарының пайда болу қаупіне әкеледі. Балаларының қауіпсіздігі және дұрыс дамуы туралы уайымдайтын

 

ата-аналар, олармен сөйлесуді және қиын жағдайда эмоциялық қолдау жасауды біледі, үйде зорлаусыз тәртіпті 

қамтамасыз етеді, балалардың бекітілген тәртіпті қалай сақтауы қажет екендігін және қандай отбасында қандай 

моралдық және рухани құндылықтарды барын түсіндіреді, сондай-ақ баласының бос уақыты кезінде кіммен өткізетінін 

байқайды және өзінің өсіп келе жатқан балаларын көптеген тәуекелді шешімдерді қабылдаудан сақтауға тырысады.

 

Мысалы, ата-аналардың өсіп келе жатқан баласының бос уақыттағы іс-қимылын бақылауы және ағымдағы мәселелерді 

шешу кезінде қолдау жасау, мектепте немесе аулада «қиын» замандастарының теріс әсер етуіне кедергі бола

 

алады. Осылайша, ата-аналар баласының тәуекелді іс-қимылының үлгісінің дамуын шектей алады, оның ішінде: 

басқыншылықты, темекі шегуді, ішімдікті немесе есірткіні қолдануы.

 

 

 

Қорытынды (10 минут)

 

Сынып жетекшісі үш кездесудің қорытындысын шығарады. Ол отбасындағы жақсы қарым-қатынастардың және ата- 

аналардың балаларының іс-қимылдарындағы өзгерістеріне ұқыпты қарауының (ескерту дабылдары) мәнін ерекше атап 

өтеді. Одан кейін ол әрбір қатысушы кезекпен келесі сөйлемді жалғастырып, өз ойын айтуды сұрайды:

 

„Осы ата-аналарға арналған сабақтарға қатысу мен үшін өте маңызды болды, өйткені ............................................... ”

 

 

 

 

 

 

 

14

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

zajecia_kazach_nauczyciele.indd 17

 

8/10/16 12:18 PM

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

№ 1 Қосымша 

 

Алаңдаушылық тудыратын мінез-құлық

 

Сіздің балаларыңыздың мінез-құлқын бақылай отырып, сіз, сіздің алаңдаушылығыңызды туғызатын белгілерін аңғара 

аласыз. Төмендегі кестеде психобелсенді заттарды тұтыну немесе баланың өміріндегі қандайда бір басқа проблемалар 

туралы куәландыра алатын алаңдаушылық тудыратын мінез-құлықтың мысалдары келтірілген. Осы белгілердің қандайда 

бір пайда болуының өзі баланың байыпты проблемаларының болуы туралы пайымдаудың жеткілікті негіздеуі болып 

табылмайды. Егер де сіз бірнеше белгілерін аңғарсаңыз, онда бұл қандайда бір жамандықтың болып жатқандығының 

ескертушілік сигналы болуы мүмкін.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алаңдаушылық тудыратын мінез - құлық

 

• Үлгерімділіктің нашарлауы (жаман бағалар, «қалдықтар»).

 

• Сабақтарды өткізіп алу, қашу.

 

• Жастар алкоголь ішетін, темекі шегетін немесе қандайда бр басқа психобелсенді заттарын тұтынатын 

компаниясында болуы.

 

• Достардың жаңа компаниясының пайда болуы (әсіресе, егер бала мектептегі үлгерімділігі нашар балалармен 

араласа бастауы) және жаңа достары туралы кез келген әңгімелерден қашуы.

 

• Нашар мінез-құлқы, әсіресе тұрақты өтірік айту, жақындарына деген жаға жыртыс қатынас және ашушаңдық.

 

• Өмірлік энергиясының болмауы немесе азаюы және белсенді әрекет жасау қабілеті.

 

• Қосымша мабақтарға және хоббиге қызығушылығының анық жоғалуы.

 

• Марихуананы шегу, алкоголь және қауіпті мінез-құлықтың басқа да нысандарын насихаттайтын мақалаларына, 

ұрандарына, музыкалық топтарына күшті қызығушылығы.

 

• Сіз немесе баланы қоршайтын ересектердің алкоголь, сигареталар немесе есірткілер тақырыбына қозғайтын 

әңгімелесу уақытындағы ашық жаугершілік.

 

• Жадыдағы алаңдаушылық туғызатын жоғалтулар, әлсіз мұқияттылық, қызыл көздер, анықсыз сөздері, 

көз шарынының саналы емес кеңеюі/тарылуы, асқынған улану симптомдары.

 

• Күдік туғызатын иістер: спирттік ішімдік, желім, темекі немесе марихуана түтіні.

 

 

 

 

 

 

 

«Бір-біріне жақындай түсу – зиянды әдеттерден алыстау» ата-аналарға арналған сабақ 

жасөспірімдердің – VII-X сыныптың оқушыларының ата-аналарына арналған

 

 

«Бір-біріне жақындай түсу – зиянды әдеттерден алыстау» ата-аналарға арналған сабақ 

жасөспірімдердің – VII-X сыныптың оқушыларының ата-аналарына арналған

 

zajecia_kazach_nauczyciele.indd 18

 

8/10/16 12:18 PM

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

№ 2 Қосымша 

 

ОТБАСЫЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІНІҢ ТІЗІМІ

 

Ұсынылатын ережелер:

 

• Біздің отбасы мүшелеріміздің ешқайсысы алкоголь ішкен жүргізушісі бар машинаға отырмайды

 

• Үлкен аға және апалары алкоголь және темекілерді кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдерге бермейді

 

• Балалар ата-аналарына немесе отбасының басқа да ересек мүшелеріне алкогольдік ішімдіктерді әкелмейді, сатып 

алмайды және дайындамайды

 

• Балалар ата-аналарында бар темекілерді шегуге және алкогольді ішуге құқығы жоқ

 

• Балалар он сегіз жасқа дейін алкогольді ішпейді

 

• Біздің отбасы мүшелерінің ешқайсысы есірткіні тұтынбайды

 

• Ата-аналар және отбасының ересек мүшелері балалар бар бөлмелерінде темекі шекпейді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

16

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Отбасылық Қауіпсіздік Ережелерінің тізімі (ата-аналар толтырады)

 

1.

 

 

2.

 

 

3.

 

 

4.

 

 

5.

 

 

6.

 

 

7.

 

 

 

zajecia_kazach_nauczyciele.indd 19

 

8/10/16 12:18 PM

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

№ 3 Қосымша 

 

 

ЖЕДЕЛ ОТБАСЫЛЫҚ АРАЛАСУ ЖОСПАРЫ

 

ҚҰРМЕТТІ АТА-АНАЛАР!

 

Егер сізге, сіздің балаңыздың қандайда бір психобелсенді заттарына салынғандығы белгілі болсаңыз немесе сенімді 

болсаңыз (темекі шегеді, алкогольдік ішімдіктер ішеді немесе есірткі тұтынады), жедел шараларды қабылдаңыз.

 

 

1-

ші қадам. Баламен әңгімелесу

 

1. 

Жағдайды анықтап алыңыз –сіздің әңгімеңіздің себебін түсіндіріңіз:

 

„ Мен сенімен сөйлескім келеді, өйткені:

 

- 

Менде, сенің алкогольдік ішімдіктерін ішетінің/темекі шегетінің/есірткі тұтынатының жайлы күдік бар. Бұл мені өте 

алаңдатады, сондықтан мен сенімен мұқият сөйлескім келеді.

 

(немесе)

 

Маған, сенің алкогольді ішетінің/темекі шегетінің/есірткі тұтынатының туралы белгілі болды. Мен сен жайлы және сенің 

болашағың жайлы алаңдаймын, сондықтан маған сенімен бірге осы тақырыпта маңызды әңгімелесуім керек.”

 

 

2. 

Жағдайға үйрену – мүмкіндігінше проблеманың ауқымын бағалаңыз.

 

• Баладан оның өмірі жайлы көбірек ақпаратты алуға тырысыңыз. Оның араласу ортасымен қызығыңыз, оныңүйден тыс 

немен шұғылданатыны жайлы біліңіз, немен қызығатыны, оның мектептегі проблемасының бар немесе жоқтығы, қандай 

жағдайында темекі шегу, алкоголь тұтынуға барғандығы жайлы және бұның қаншалықты жиі орын алатыны туралы біліп 

алыңыз.

 

• Сіздің баланы бақылауыңыздың осындай тәсілімен жинаған ақпаратты және оның үйдегі мінез-құлқын, мектептен және 

басқа да көздерінен келетін ақпаратымен салыстырыңыз.

 

 

3. 

Өзіңіздің реакцияңызды көрсетіңіз - (әрбір жағдайда: және сіз үшін баланың не нәрсеге салынғандығы және бұның тек 

қана сіздің күдігіңіз екендігі туралы белгілі болған жағдайда )

 

• Баланың есірткі қабылдауы себебі бойынша өзіңіздің алаңдаушылығыңызды білдіріңіз (алкоголь, темекі шегу);

 

• Оған сіздің аңғарған өзгертулеріңіз туралы хабарлаңыз, мысалы, үлгерімділікте, сыртқы келбетінде немесе баланың 

мінез-құлқында;

 

• Балаға аталған психобелсенді заттарын тұтынумен байланысқан денсаулық және оның қауіпсіздігі үшін 

қауіптіліктердің кері салдары туралы толық айтып беріңіз;

 

• Балаға, кәмелеттік жасқа толмаған тұлғасымен темекі шегу немесе алкоголь ішу құқық бұзушылық екендігін ерекше 

атап өтіп, мүмкіндікті заңды салдары туралы айтып беріңіз.

 

• Балаға, алкогольді тұтыну немесе темекі шегу туралы өзіндікті шешімін оның ересек және дербес адам болған 

кезінде ғана қабылдай алатыны туралы хабарлаңыз.

 

• Балаға, ұл баланың/қыз баланың аталған психобелсенді затын тұтынуды доғаруын міндетті түрде талап ететініңіз 

туралы хабарлаңыз (алкоголь, темекі, есірткілер)

 

• Балаға, сіздің қабылдайтын шаралар туралы және олардың қандай салдары болатыны туралы хабарлаңыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

17

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Бір-біріне жақындай түсу – зиянды әдеттерден алыстау» ата-аналарға арналған сабақ 

жасөспірімдердің – VII-X сыныптың оқушыларының ата-аналарына арналған

 

zajecia_kazach_nauczyciele.indd 20

 

8/10/16 12:18 PM

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

№ 4 Қосымша 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

18

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ақпарат

 

Ұйымдар тізімдемесі – темекі, ішімдік, есірткі

 

Р/н

 

Ұйым атауы

 

Мекенжайы және телефон

 

1.

 

 

 

2.

 

 

 

3.

 

 

 

4.

 

 

 

5.

 

 

 

6.

 

 

 

7.

 

 

 

8.

 

 

 

9.

 

 

 

10.

 

 

 

11.

 

 

 

12.

 

 

 

13.

 

 

 

14.

 

 

 

15.

 

 

 

 

zajecia_kazach_nauczyciele.indd 21

 

8/10/16 12:18 PM

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

Ата-аналарға арналған сауалнама 

 

Мектеп және сынып ................................................................................................................. Орны және күні ......................................................

 

 

Аталған зерттеу анонимді. Сізге қол қою қажет емес және сіздің жауаптарыңыз бағаланбайды. Мұнда дұрыс/қате 

жауаптар жоқ. Барлық жеке жауаптар дұрыс болып табылады және нашақорлықтың алдын алу бойынша жобасын іске 

асыруда көмектеседі. Өтініш, әрбір сұраққа тек қана бір жауапты таңдаңыз таңдаңыз.

 

Өтінімнің жауабын мұқият оқыңыз. Сіздің шынайы жауаптарыңыз біздің жобамыздың ең үздік бағасы болып табылады.

 

Егер сіз бірдеңені түсінбесеңіз, көмекке жүгініңіз. Сіздің көмегіңіз үшін алғыс айтамыз!

 

1. 

Соңғы 7 күн ішінде, орташа алғанда сіз әр күні баламен бірлесе отырып бір нәрсені жасау немесе сөйлесуге қанша 

уақыт жұмсадыңыз?

 

Өтініш, ұсынылған 7 жауаптың ішінен тек қана бір жауапты таңдаңыз (1 -ден 7 дейінгі бір санды дөңгелекпен 

бөліп алыңыз)

 

1/ 

Мүлдем уақыт өткізген жоқпын 

2/ 30 

минуттан кем

 

3/ 30 

минут және одан да көп, бірақ 1 сағаттан аз 

4/ 1 

сағат немесе одан да көп, бірақ 2 сағаттан аз

 

5/ 2 

сағат немесе одан да көп, бірақ 3 сағаттан аз 

6/ 3 

сағат немесе одан да көп, бірақ 4 сағаттан аз 

7/ 4 

сағат және одан да көп

 

2.  2. 

Өтініш, сіз қаншалықты дәрежеде тиісті торға таяқшаны қоя отырып  төменде келтірілген өтініммен 

келіскендігіңізді белгілеңіз (әрбір қатарда тек қана бір таяқшаны қоюға болады)

 

 

 

 

3. 

Егер де мен, менің баламның алкогольді ішкенін, есірткіні тұтынғандығын білген болсам, онда:

 

(Өтініш, ұсынылған 2 -ден тек қана бір жауапты таңдаңыз - 1- ден 2дейінгі бір санды дөңгелекпен белгілеп алыңыз). 

1/ 

мен, ең алдымен, оның бұдан кейін бұны жасамауы үшін онымен бірге сөйлесіп алар едім

 

2/ мен, ең алдымен баланы жазалар едім

 

4. 

Баланың жынысы 

1/ 

ер 

2/ 

әйел 

5. Жасы .......................

 

6. 

Туысқандық дәрежесі 

1/ 

анасы/атасы 

2/ 

басқасы 

7. 

Балалар саны ....................

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Анықталды ИӘ

 

Ең дұрысы ИӘ

 

ИӘ және ЖОҚ

 

Ең дұрысы ЖОҚ

 

Анықталды ЖОҚ

 

1.

 

Мен әрдайым менің баламның кіммен және қайда 

бос уақытын өткізетінін білемін.

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

2.

 

Менің балам оның алкогольдік ішімдіктерге қатысты 

қандай ережелерін сақтау керектігін біледі

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

3.

 

Әдетте мен баламмен сөйлесуге, оған назарды бөле 

отырып және оған қызығушылық таныта отырып 

кемінде 15 минут бөлемін

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

4.

 

Мен өзімнің баламмен жиі әңгімелесуім керек

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

5.

 

Мен өзімнің баламмен темекі шегу немесе 

алкогольдік ішімдіктерді ішудің салдары тақырыбына 

әңгімелесемін

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

6.

 

Жаза – бұл үздік тәрбиелеу шарасы

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

7.

 

Мен, менің баламның тәртібінің соңғы уақытта 

өзгергендігін және ол бұдан әрі тәуелсіз және дербес 

болуын қадамдар жасағанын аңғардым

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

8.

 

Егер менің баламда алкогольмен проблемалары 

туындаса, мен, көмекті қайдан сұрау керектігін 

білемін

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

9.

 

Белгілі бір жағдайларында әрбір жас адам алкогольді 

іше алады

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

10.

 

Мен, менің баламның ешқашан алкогольді ішімдікті 

тұтынып көрмегендігіне сенімдімін

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

11.

 

Көптеген жағдайларында мен өзім баламмен 

әңгімелесуді бастаймын

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

12.

 

Әдетте менің балам менімен бірге өзінің 

проблемаларымен бөліседі.

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

13.

 

Біздің отбасымызда алкогольді ішімдіктерді қалай 

және қашан тұтынудың ережелері белгіленген

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

«Бір-біріне жақындай түсу – зиянды әдеттерден алыстау» ата-аналарға арналған сабақ 

жасөспірімдердің – VII-X сыныптың оқушыларының ата-аналарына арналған