Бағдарламасы 5В091000 «кітапхана ісі» мамандығына арналған [«Қызмет көрсету»

[«Қызмет көрсету» мамандықтарының тобы]

Түсіндірме жазба……………………………………………

Пәндерді мазмұны……………………………………………

Кіріспе............................................................................................. 4

1.Менеджменттің әдіснамалық негіздері ……………………… 5

2. Басқару ойының эволюциясы ……………………………… 5

3. ҚР кәсіпкерлігінің қалыптасуы мен

дамуында мемлекеттің рөлі............................................................ 5

4.Басқарудың заманауи әдістері …………………….……….. 5

5.Ұйым түсінігі мен түрлері, олардың сипаттамалары ……….….. 6

6. Ұйымның ішкі және сыртқы ортасы …………………. 6

7. Басқарудың ұйымдық құрылымы және олардың сипаттамасы..6

8.Менеджментте жоспарлау……………………………..…. 6

9.Менеджментте уәждеме………………………………….… 6

10. Менеджмент жүйесінде бақылау …………………………... 7

11. Менеджментте ақпараттық қамтамасыз ету ………….… 7

12. Менеджментте басқарушылық шешімдер …………………… 7

13.Адам қызметін басқару ……………………….. 7

14. Басшылық: билік және жеке ықпал жасау ……………………... 7

15. Өңірлік және жергілікті өзін-өзі басқаруды ұйымдастырудың

базалық модельдері ……………………………………………………7

Тақырыптық сабақтардың үлгілік тізбесі ……………….. 8

Магистранттардың өзіндік жұмысы (МӨЖ) аясында

үлгілік тізбе ........................................................................ 8

Ұсынылатын әдебиет ………………………………………. 9

Авторлар ………………………………………………………………. 10

- кітапхана-ақпараттық қызметін басқару функцияларын зерделеу;

- кітапхана-ақпараттық қызметте заманауи менеджменттің мүмкіндіктерімен және келешегімен танысу;

- инновациялық процестерді жедел басқару мағынасын ашу;

- маркетингтік және инновациялық қызметтерді ұйымдастыру және тиімді қызмет етуі туралы түсінік беру;

- кітапхана жұмысының әдістемелік сүйемелдену ерекшеліктерін зерделеу;

- кітапхананың шаруашылық-экономикалық қызметінің мағынасын ашу;

- кітапхана ұжымын басқарудың әлеуметтік-психологиялық аспектілері туралы түсінікті құру;

- кітапхана-ақпараттық қызметте әлеуметтік әріптестіктің маңызын көрсету;

- жасампаз басқару ойын құру.

- басқарушылық шешімдердің әртүрлі болуын;

- басқарушылық шешімдерді қабылдаудың әдістері мен модельдерін;

- стратегиялық басқарудың мәні мен маңызын;

- жоспарлы және есептік құжаттар жүйесін;

- басқаруды тиімді ұйымдастырудың факторларын;

- басқару стильдерін;

- кітапхананың ұйымдық мәдениетін құру тәсілдерін;

- идеяны әзірлеу теориясын (жобаны дайындау тұжырымдамасын);

- жобалық талдау түрлерін;

- кітапхананың әдістемелік қызметінің жұмысының негізгі бағыттарын;

- әлеуметтік ортада жаңалықтарды басқару тәсілдерін.

- стандартты және стандартты емес жағдайларда басқарушылық шешімдерді қолдану;

- басқару стратегиясын және оны іске асыру компоненттерін таңдау;

- стратегиялық жоспарлау мен жобалауды іске асыру;

- барлық деңгейдің библиоменеджерлерінің басқарушылық қызметін талдауды өткізу және баға беру;

- инновацияларды іздеуді жүзеге асыру; әдістемелік қызметтің жекелеген түрлерін іске асыру.

- кітапхананың ішкі нормативтік-өкімдік құжаттамасын жасау дағдыларын;

- басқарушылық шешімдерді қабылдаудың жалпы-ғылыми әдістемесін;

- стратегиялық басқару әдіснамасын, кітапхана-ақпараттық қызметті жоспарлау әдістемесін;

- шынайы инновациялық жобаларға қатысу тәжірибесін;

- кітапхана-ақпараттық қызметтің әдістемелік сүйемелденуінің әдістері мен тәсілдерін білу.

Курстың тақырыбы, құрылымы мен міндеттері. Қазақстанда және шетелде кітапхана ісін басқару ғылымының қалыптасуы мен дамуы. Кітапхана менеджментінің әдіснамалық негіздері. Кітапхана қызметін басқару жүйелерінің объективті заңдылықтары, ұйымдастыру, қызмет ету және жетілдіру қағидалары. Басқарушылық еңбекті автоматтандыру жағдайларында кітапхана ісі басқарудың теориясы мен тәжірибесі, баламалы шешімдерді бағалаудың заманауи ақпараттық технологиялары мен әдістерін қолдану. Кітапханаларда басқарушылық құрылымдар. Басқарудың функциялары мен әдістері.

Эволюция кезеңдері. Басқару мектептері. Процесстік тәсіл. Жүйелік тәсіл. Жағдаяттық тәсіл. Менеджменттің заманауи үлгілері.

Қазақстанда кітапхана ісінде менеджмент тұжырымдамасының туындауы. Кітапхана-ақпараттық қызмет менеджментінің әдіснамалық негіздері. Кітапхана-ақпараттық қызмет менеджментін әртараптандыру. Менеджмент функциялары және кітапханадағы байланыстырушы процестер.

Кітапхана ұйым ретінде. Кітапхананың дамуын басқарудың заңдары мен заңдылықтары. Кітапханада персоналды басқару. Кітапхананы басқаруға қолданылатын маркетингтік тәсіл. Кітапхананың ұйымдық-құқықтық мәртебесі. Кітапхана ісін мемлекеттік және қоғамдық басқару: ұйым, басқару органдары, олардың функциялары мен саясаты. Кітапхана ісін аумақтық ұйымдастыру.

Кітапхана құқығының көздері. Кітапхана-ақпараттық қызметті заңнамалық қолдау. Кітапхана қызметін жергілікті нормативтік сүйемелдеу. Кітапханада еңбек қатынастарын ұйымдық-құқықтық реттеу.

Сапа менеджменті негізінде кітапхананың түрленуіне қолданылатын әдіснамалық тәсілдер. Кітапхана қызметінде сапа менеджментін іске асыру құралдары ретінде өзін-өзі бағалау және сапа бойынша ұлттық сыйлықақылар. Кітапхана ресурстарының менеджменті.

Стратегиялық басқарудың мәні мен маңызы. Кітапхана дамуының стратегиялық бағыттарын әзірлеу. Стратегияны іске асырудың компоненттері. Кітапхананың стратегиялық жоспарын әзірлеу және іске асыру. Әлеуметтік-мәдени бағдарламалау жүйесінде кітапхана. Бақылау стратегиялық басқару элементі ретінде. Кітапхананың персоналын стратегиялық басқару.

Кітапханалардың жобалау қызметінің ерекшеліктері. Кітапхана ісі саласында мақсатты бағдарламалар. Кітіпхана ісіндегі жобалар. Жобаның өмірлік циклі.

Басқарушылық бақылаудың теориялық негіздері. Бақылау түрлері. Кітапханада бақылау жүйесін ұйымдастыру. Кітапхана-ақпараттық қызметін ресурстық қамтамасыз ету.

Кітапханалық маркетинг кешені. Кітапханалық маркетингтің негізгі бағыттары. Кітапханалық маркетинг кешенінің элементтері. Маркетингтік коммуникациялар. Кітапханалық жарнама.

Маркетингтік зерттеулер. Кітапхананың маркетингтік ортасы. Маркетингтік зерттеулерді ұйымдастыру және әдістемесі.

Қызметтер маркетингі жүйесінде кітапханалық қызмет көрсету. Маркетинг объектісі ретінде қызметтер саласы. Кітапханалық қызметтер: ерекшелік және жіктеме.

Кітапхананы басқарудың ұйымдық құрылымы түсінігі. Кітапхананың ұйымдық құрылымы және оны жобалау. Иерархиялық ұйымдық құрылымдар. Бейімделген құрылымдар. Басқарудың орталықтандырылған және орталықсыздандырылған ұйымдық құрылымдар.

Басқаруды тиімді ұйымдастыру факторлары. Көлденең байланыстарды құру. Өкілеттіктерді табыстау. Алқалы басқару әдістемесі. Ұйымдық мәдениетті құру.
11 тақырып. Кітапхана-ақпараттық қызметін ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету

Кітапханада инновациялық менеджменттің ерекшеліктері. Кітапханада инновациялық процестерді басқару. Инновациялар жіктемесі. Кітапханада инновациялық қызметті кешенді қамтамасыз ету.

Инновациялық процестерді басқару. Кітапхана қызметін қайта ұйымдастыру: кезеңдер мен әдістер. Басқарушылық кеңес беру.

Кітапхананы басқаруда коммуникативтік процестер. Басқаруды инновациялық қамтамасыз ету. Коммуникация және ақпарат. Басқарушылық ақпараттық жүйені құру. Ақпараттық жүйенің құрамдас бөлігі ретінде басқарушылық есеп.

Кітапханалық статистика: тақырыбы, міндеттер мен құрылым. Ақпараттық және кітапханалық қызметті статистикалық талдау. Басқару процесінде кітапханалық статистиканың міндеті. Статистикалық зерттеу кезеңдері. Статистикалық кестелер мен графиктер. Кітапханалық статистиканың көрсеткіштері.

Басқарушылық шешімдердің мазмұны мен түрлері. Басқарушылық шешімді қабылдау процесі. Басқарушылық шешімдерді қабылдау әдістері мен модельдері. Басқарушылық шешімдерді әзірлеу, іске асыру және қабылдау нысандары.

Кітапхананың материалдық ресурстарын басқару. Кітапхананың қаржылық ресурстарын құру және оны нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету. Кітапхана бюджетін жоспарлау. Кітапханаларды бюджеттік және бюджеттен тыс қаржыландыру: қаражат көздері, нысандары, жоспарлау мен бөлу. Кітапхананың бастамалық қызмет: базалық қағидалар, түрлен, нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету. Фандрайзинг.
5 бөлім. КІТАПХАНАДАҒЫ кадрЛЫҚ менеджмент
14 тақырып. Персоналды басқарудың өзгеруші функциялары

Кітапхананың персонал-стратегиясының тұжырымдамасы мен жүйесі. Персоналды басқарудың ұйымдық-технологиялық негіздері. Кітапхана ұжымының ерекшеліктері. Шағын топтарды басқару.

Персоналды құру және дамыту. Персоналды жоспарлау. Персоналды жинау және іріктеу. Персоналды бейімдету. Персоналды оқыту жүйесін ұйымдастыру. Лауазым бойынша орнын ауыстыру және жұмыстан босату.

Персоналды уәждеу және ынталандыру. Уәждеу персоналды басқару функциясы ретінде. Уәждеме тұжырымдамаларының эволюциясы. Персоналды бағалау әдіснамасы.

Басшының кәсібі мен жеке тұлғасына қойылатын заманауи талаптар. Басшылық пен көшбасшылық. Басшылық жасаудың стилі. Кітапхана басшысының өзі менеджментінің қағидаттары мен қағидалары. Сөз сөйлеу мен баяндамаларды дайындау әдістемесі.

Кітапхананың кадрлық ресурстары: кітапхана персоналын басқарудың әлеуметтік-психологиялық аспектілері.

Кітапханада инновациялық процестерді басқару. Кітапхана қызметін әдістемелік қызмет ету: мәні, функциялары, мазмұны мен ұйымдастыру.

Кітапхана-ақпараттық қызметі саласында экономикалық қатынастар. Кітапхананы басқарудың экономикалық әдістері. Кітапхананың ресурстық базасын экономикалық талдау. Кітапхана жұмысының экономикалық көрсеткіштері.

Кітапхананың бастамалық қаржылық-шаруашылық қызметі. Кітапхананың еңбек ресурстарын басқару. Кітапханалық микроэкономика. Кітапхананың қызмет етуін қаржылық қамтамасыз етудің жүйесі. Кітапханаға қосымша ресурстық түсімдерді ұйымдастыру. Кітапханадағы шаруашылық-шарттық қатынастар, бағаның түзілуі. Кітапхана қорын экономикалық қорғаудың кешендік жүйесі. Кітапхана-ақпараттық қызметін қайырымдылық ресурстық қолдау.
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРДЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ҮЛГІЛІК ТІЗБЕСІ

1. Менеджменттің мәні мен негізгі санаттары

2. Ұйым басқару объектісі ретінде

3. Бейкоммерциялық ұйымдарда менеджменттің ерекшеліктері

4. Басқару технологиясы

5. Персоналды басқару

6. Менеджмент тиімділігін бағалау

7. Басқарудың әлеуметтік-психологиялық аспектілері

8. Кітапханалық менеджменттің негізгі түсініктері мен санаттары. Кітапханалық менеджменттің эволюциясы.

9. Кітапхана ісін басқару жүйесі. Кітапхана ісін басқарудың құқықтық негіздері

10. Кітапхана қызметін жоспарлау

11. Кітапхананы басқаруды ұйымдастыру

12. Кітапхана жұмысын әдістемелік қамтамасыз ету

13. Кітапхананы басқаруда коммуникативтік процестер

14. Кітапхананы басқарудың әлеуметтік-психологиялық негіздері

15. Уәждеу кітапхана персоналын басқарудың ең маңызды факторы ретінде

1 Басқарушылық ойды дамыту тарихы

2 Менеджменттің негізгі тұжырымдамалары

3 Кітапхананы басқаруда басшының рөлі

4 Кітапхана ісін басқарудың құқықтық негіздері

5 Кітапхананың материалдық-техникалық базасы және қаржыландыру

6 Кітапхананың бастамалық экономикалық қызметі

7 Кітапхананың еңбек ресурстарын басқару

8 Кітапхана жұмысын әдістемелік қамтамасыз ету

9 Кітапхананы басқаруда коммуникативтік процестер

10 Кітапхананы басқарудың әлеуметтік-психологиялық негіздері

11 Уәждеу кітапхана персоналын басқарудың ең маңызды факторы ретінде

12 Бизнес-жоспар – келешек кәсіпорын негізі

13 Менеджердің стилі мен имиджі

14 Инновациялық менеджмент пен ғылыми-техникалық саясат

15 Еңбек өнімділігі ұйымдастыру тиімділігін қамтамасыз ету көрсеткіші ретінде
ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТ

Негізгі әдебиет:

1 Абрамова Л. В., Суслова И. М. Функции информационно-библиотечного менеджмента: Учеб. пособие. - М.: МГУКИ, 2007. - 146 с.

2 Ахмадова Ю. А. Система менеджмента качества библиотеки: Учеб.-практ. пособие. - СПб.: Профессия, 2007. - 264 с.

3 Басамыгина И.Н., Апанасенко А.А. Маркетинг как технология управления современной библиотекой. - М.: Литера, 2009. - 126 с.

4 Борхардт П. Маркетинговая концепция для публичных библиотек// Маркетинг современная концепция управления библиотекой. - М., 1994. - С. 67-76.

5 Брофи П. Оценка деятельности библиотек. - М.: Омега - Л, 2009. - 357 с.

6 Ванеев А.Н., Мошкина Н.И. Библиотечный коллектив: проблемы изучения и управления // Библиотековедение. 1994. - № 5. - С. 96–105.

7 Качанова Е. Ю. Инновации в библиотеках. - СПб.: Профессия, 2003. - 317 с.

8 Клюев В.К. Маркетинговая ориентация библиотечно-информационной деятельности (Маркетинг в системе управления библиотекой): Учеб. пособие для вузов и колледжей культуры и искусств. - 2-е изд., дораб. и доп. - М.: МГУКИ, 2003. – 143 с.

9 Клюев В. К. Основы инициативной хозяйственной деятельности библиотеки: Учеб. пособие для вузов культуры и искусства. - М.: МГУК, 1998. - 135 с.

10 Кожевникова Л.А. Экономика библиотечной деятельности: Конспект лекций. - Новосибирск : ГПНТБ СО РАН, 1999 – 46 с. – То же [Электронный ресурс]. – URL: http://www.spsl.nsc.ru/fulltexts/uchebniki/uchebn03.pdf (дата обращения 05.12.2010).

Қосымша әдебиет:

1 Кожевникова Л. А. Экономика библиотечной деятельности: Учебник. – Изд. 2-е, доп. - Новосибирск: ГПНТБ СО РАН, 2005. - 200 с.

2 Колесникова М.Н. Менеджмент библиотечно-информационной деятельности: Учеб. для вузов.-М.: Либерея-Бибинформ, 2009. - 255 с.

3 Концепция маркетинга для публичных библиотек : пер. изд. /П. Борхард [и др.]. – М. : БиблиоМаркет, 1993. – 143 с.

4 Меренкова Н.А. Дополнительные источники ресурсного обеспечения: Некоммерческие фонды поддержки библиотек. - М.: Литера, 2009. – 173 с.

5 Паршукова Г.Б. Маркетинговые основания в библиотечной деятельности: Учеб. пособие. - Новосибирск, 2005. - 151 с.

6 Паршукова Г.Б. Стратегическое проектирование деятельности библиотеки (Конспект лекций для библ. специалистов) / ГПНТБ СО РАН. - Новосибирск, 2002. - 74 с.

7 Паршукова Г.Б. Технологии современного менеджмента в библиотечной деятельности: Учеб. пособие. - Новосибирск, 2004. - 187 с.

8 Суслова И.М. Значение стратегического менеджмента в управлении информационно-библиотечной деятельностью [Электронный ресурс]. – URL: http://www.gpntb.ru/libcom7/disk/54.pdf (дата обращения 05.12.2010)..

9 Суслова И. М., Клюев В.К. Менеджмент библиотечно-информационной деятельности: Учеб. для вузов культуры и искусств. - СПб.: Профессия, 2010. – 600 с.

10 Фенелонов Е.А. Социально-экономический анализ библиотечного дела как объекта управления. - М.: Пашков дом, 2008. - 263 с.

Авторлар:

Исенгалиева А.Г. – ф.ғ.к., М.Әуезов атындағы ОҚМУ доценті