Бағдарламасы 2013 ж №1 басылым 5В072400 «Технологиялық машиналар және жабдықтар» мамандықтары үшін

жүктеу 5,16 Mb.

бет	298/385
Дата	30.12.2019
өлшемі	5,16 Mb.
	#25462
түрі	Бағдарламасы

1 ... 294 295 296 297 298 299 300 301 ... 385

3.3 Электромагниттік құбылыстар

3.3.1 Магнит өрісі
Магнит өрісі тұрақты магниттің және бойында тоғы бар өткізгіштің айналасында пайда болады. Оны бақылау үшін екі параллель өткізгіш алып, олардың бойымен бір бағытта тоқ жүргізілсін, сонда бұл өткізгіштер бір – біріне тартылады (3.3.1.1.а – сурет). Егер тоқтардың бағыты қарама – қарсы болса, өткізгіштер бір – бірінен тебіледі. (3.3.1.1.б – сурет).

а) б )

3.3.1.1. – сурет. Екі параллель өткізгіштердегі тоқтар.

а-тоқтар бағыттас; б-тоқтар қарама-қарсы бағытталған

Бұл құбылысты былай түсіндіруге болады. Әрбір өткізгіш өз айналасында магнит өрісін тудырады, осы өріс басқа тоққа әсер етеді. Магнит өрісінің тоққа әсері өткізгіштің формасына, оның орналасуына, тоқтың бағытына байланысты.

Электростатикада электр өрісін зерттеуде шамасы зарядтан қашықтығымен салыстырғанда өте аз болатын нүктелік “сыншы” зарядты пайдаланады. Ал магнит өрісін зерттегенде бойында тоғы бар рама алынады. Раманың геометриялық өлшемі тоғы бар өткізгіштен арақашықтықпен салыстырғанда өте кішкентай деп есептейміз. Тәжірибелер көрсеткендей осындай кішкентай рамалар бойында тоғы бар өткізгіштің жанында белгілі бағытқа бұрылады. Бұл магнит өрісі рамаға бағдарлаушы күшпен әсер ететіндігін көрсетеді. Бойында тоғы бар рамаға нормаль

түсірілсін (3.3.1.2. – сурет).

3.3.1.2. – сурет. Магнит өрісіндегі рама

Сонда, бұранда ережесі бойынша рамадағы тоқ бағыты бұранданың айналу бағытын көрсетсе, бұранданың ілгерілеу бағыты

нормальдің бағытын көрсетеді. Сыншы раманы магнит өрісіне әкелсе, онда сол нүктедегі өріс бағытын раманың оң бағыты көрсетеді. Егер раманы өріс пен нормальдің бағытына сәйкес келмейтіндей етіп бұрса, онда раманы бұрынғы қалпына келтіруге тырысатын айналдырушы момент пайда болады. Бұл момент рамадағы тоққа, оның ауданына және сол нүктедегі өріске пропорционал болады

(3.3.1.1)

- тоғы бар раманың магниттік моменті

(3.3.1.2)

мұндағы І -рамадағы тоқ; S - раманың ауданы;

– рама бетіне перпендикуляр түсірілген бірлік вектор (нормаль);

– магнит индукциясының векторы, бағыты раманың оң нормалінің бағытымен бағыттас.

(Тесла).

Егер магнит өрісінің берілген нүктесіне магниттік моменті әртүрлі рамаларды әкелсе, онда оларға әсер етуші айналдырушы моменттер әртүрлі болады, бірақ мына қатынас орындалады:

Магнит өрісінің кернеулігінің магнит индукциясы векторымен байланыстылығы мына формуламен анықталады

(3.3.1.3)

- магниттік тұрақты, м - ортаның магниттік өтімділігі делінеді.

жүктеу 5,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 294 295 296 297 298 299 300 301 ... 385