Бағдарлама «Денсаулық сақтау саясаты және басқару» кафедрасының № хаттама, 2016ж мәжілісінде қарастырылған және бекітілген

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ		КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
«ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЯСАТЫ ЖӘНЕ БАСҚАРУ» КАФЕДРАСЫ
БАҒДАРЛАМА

Бағдарлама «Денсаулық сақтау саясаты және басқару» кафедрасының №___ хаттама, «___» ______ 2016ж. мәжілісінде қарастырылған және бекітілген.

«Денсаулық сақтау саясаты және басқару»

кафедрасының меңгерушісі, м.ғ.д., доцент _______________ Турдалиева Б.С.

ББК төрайымы ____________ Юсупова Н.С.

Қазіргі уақытта дүние жүзінде көптеген жаңа білімдер, жаңа технологиялар, жаңа салалар, жаңа құндылықтар пайда болуда. Дүние жүзі бір жүз жылдықта феодальды-буржуазиялық мемлекеттен цивилизациялық қоғамға айналды, атом энергиясын тойтара отырып басқа планеталарға және космостық кеңістік жүйсіне ракеталарды жіберу, өте жіңішке жоғарытехнолиялық өндірістерді қолайлы меңгерді.

Қоғамдық құрылғыларда көзге көрнекті өзгерді. Демократия, айқындылық, адамгершілік құндықтар артықшылықтар, заманауй қоғамның негізін ағартушылығын құрастырады.

Адам құндылықтарының әлеуметтік қатарында халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру болып табылады. Егерде осы жоғары деңгейдегі медициналық көмек көрсету біріншілік елдерде болса, онда планетамыздың 2/3 халқына қолжеткіліксіз. Осы жағдайда жақсы біле отырып Біріккен Ұлттар Ұйымы, сонымен қатар Дүниежүзілік Денсаулық сақтау Ұйымы, дүниежүзіндегі денсаулық сақтау жүйесін біркелкі дамытуға өте үлкен көңіл бөліп отыр.

Денсаулық сақтау жүйесінде жаңа ұйымдарды қалыптастыру қажеттілігінің эволюция түсінігі қажет. Қоғамның жаңа өзгерістері АҚТБ/ЖҚБ арақ-шарап ішімдігі, шылым шегу сектораралық деңгейдегі жаңа ыңғай, жаңа шешім қабылдау жолдарын іздеу деңгейінде тұр.Біріншілік-медициналық көмек көрсетудің қолжеткіліксіздігі, әлеуметтік-шартты аурулар және (туберкулез, анемия, ашаршылық және т.б.) жағдайлары осы мәселелерді шиеленістіреді.

Мемлекетіміздің Басшысы Н.Ә.Назарбаевтың Жарлығы бойынша, денсаулықты қорғау-салауатты өмір сүру салтын қалыптастыру және ауруды алдын-алу ең алғаш рет Казахстанда, оның постәлеуметтік кеңістігінде жаңа саясат ісінің барысында іске асуда. Денсаулық сақтау жүйесінде жаңа ұйымдар мен мекемелер орнын анықтау, осы мәселелерді шешуге жаңа ыңғайлар мен қадамдар, келешекте даму жолдарын іздеуде мағыналы шешім қабылдауды талап етеді.

«Денсаулық сақтау жүесі- мемлекеттік органдар мен денсаулық сақтау субъектісі жиынтығы қызметтерінің азаматтардың құқұғын қамтамасыз ету және денсаулықты қорғау мен медициналық көмек алуға бағытталған»- осындай анықтама Қазақстан Республикасының Заңында «Денсаулық сақтау жүйесі туралы».

Көптеген мемлекеттердің денсаулықты қорғау «Денсаулық барлықтары үшін XXI ғасырда» саясаты бойынша ДДҰ қабылдаған әдістемесінде, халық денсаулығын қалыптастыру.негізгі құрамдас бөлігі болып: материальды-техникалық базаларды нығайту, салаларды бекіту, біріншілік медико-санитарлық көмекті халықтың кең қабаттарына жеткізу. Осындай жүйелердің бір мақсатының қорытындысы, ол жүмыс берушілердің ауруға шалдыққан кезде сақтандыру фондтарда жалданған адамдар арқылы, жүмыс беруші міндетті түрде төлену негізінде жеке тәжірибеленуші ретінде немесе қоғамдық қызметтерден қажетті көмекпен қамтамасыз ету болып табылады. Әлеуметтік сақтандырудың осы жүйесі шағын негізгізінің ең алғашқы мысалы ретінде, ең бірінші ерікті ассоциациялар, ал ең кеш варианттар қоғамдық қозғалыстар негізінде пайда бола бастады. Басқа модельдер ортақталынған жоспарлану және қаржыландыру, ең алдымен салық салуға және қоғамдық фондтарға қарастырыла отырып жасалынады. Ресурстар бюджетті бөлу дәстүрі бойынша, кей кезде қызмет көрсету немесе денсаулық сақтаудың жұмысшылары және халықтың бекітілген қатынасы негізінде қарастырылады. Үшінші моделінде мемлекеттің қатысуы шектеулі болып келеді, бірақ жеткілікті маңызды, кей кезде халықтың нақты топтарын қамтуды қамтамасыз етеді, сонда да, қалған халыққа қызмет етуге мүмкіншілік бере отырып, қаржылындыруды негізінен жеке амалдар есебіне қарай. Салыстырмалы «таза», осыған мысал ретінде бір немесе екінші моделі, қызмет етудің немесе ресурстардың негізгі массасына қамтамасыз етуде өздеріне жауапкершілікті алу негізінен, бай елдерде қалыптасқандықтан, денсаулық сақтау жүйесін орта деңгейлі елдерде және ерекше байқалатын Латын Америкада аралас- екі немесе үш түрін көрсетеді. Денсаулық сақтау қызметі әдістерінің басқадан жақсы жаққа айырмашылығының бірі болып келетін сұрақ бойынша, көптеген додалар жүргізілді, бірақ, барлық жалпы құрылымдық жүйелер бойынша қағидалы мағынасы бар, ол, өзінің бірінші маңызды қызметін қаншалықты қамтамасыз етуі.

Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесі перспективасы еліміздің саясаты және жалпы мемлекеттік жүйе бөлімі ретінде сипатталады.

Денсаулық сақтау жүйесінің заманауй жетілдірілуі кадрлік потенциалдарды күшейту жолдарымен Қазақстан Республикасының конкуренттік тұрақтылығын нығайту денсаулық сақтаудың қозғалысында кілттік аспектілердің бірі болып табылады.
Емтиханның мақсаты:

Оқуға түсуші талапкерлердің мейірбике ісіндегі менеджменттен, психологиядан, дәлелді медицинадан және оларды мейірбике ісінде қолдану біліктіліктерін анықтау.

• 
  Орта медициналық мейірбикелер қызметіндегі психология негіздері;
  
• 
  Дәлелді медицинаның негіздерін және мейірбике ісіндегі инструменттерін білу және оларды мейірбике ісінде қолдану;
  
• 
  Мейірбике ісіндегі менеджмент пен әкімшілік үрдіс негіздерін білу
  

Психология пəні мен міндеттері. Психологияның негізгі принциптері мен категориясы. Психиканың даму сатылары. Негізгі психикалық үрдістер, жеке бас қасиеті мен жағдайы. Сезу, қабылдау, түсінік. Қиялдау. Есте сақтау жəне оның қызметі, түрлері. Назар аудару жəне оның сапасы. Ойлау жəне сөйлеу. Интеллект ойөрістің туындысы. Сезім мен жігер. Инстинкттер. Сана жəне сана-сезім. Жеке бас, темперамент, мінезі мен қабілеті. Жекелік. Топтар мен ұжымдағы жеке бас қарым-қатынасы. Маманның тұлғалық кəсіби статусының қалыптасу аспектілері.

Дәлелді медицинаға кіріспе.Дәлелді медицинаның даму тарихының әлемдік тәжірибесі. Дәлелді медицнаға негізделген Мейірбикелік үрдіс. Дәлелді медицинаны ң негізгі түсініктері. Дәлелді медицинаның 5 қадамы мен кезеңдері. PICO-ны қолдану арқылы клиникалық сұрақтарды құрастыру. Зерттеулердің сапалық және сандық түрлері және оның тәжірибеде қолданылуы. Медициналық клиникалық зерттеулердің дизайны Рандомизациялық бақылаулық зерттеулер, РБЗ-ны сыни бағалау. Когорталық зерттеулерді сыни бағалау. Жағдайлық-бақылаулық зерттеулер. Бірнеше жағдайды суреттеу және көлденең зерттеулер.Жүйелік шолулар. Мета-анализдер. Клиникалық зерттеулер жүргізудің этикалық мәселелері. Мейірбикелік тәжірибе үшін дәлелді ақпараттар базасын табу. Дәлелді медицина бойынша арнайы сайттар. Дәлелді медицина фильтрлерін қолдану арқылы интернетте ақпарат табу. Мақалаларды анализдеу және сыни бағалау. Дәлелдер деңгейі. Ұсыныстар градациясы . Алынған ақпаратты тәжірибеде қолдану. Клиникалық жетекшілік; анықтамасы, дайындаудың негізгі қағидалары. Клиникалық жетекшіліктің артықшылықтары мен кемшіліктері. Клиникалық-тәжірибелік жетекшіліктерді бағалау әдістері, AGREE жүйесі. Клиникалық аудитті жоспарлау және жүргізу.

Әкімшілік үрдістің негіздері. ҚР-да денсаулық сақтау саласын және медицина ғылымын реформалаудың принциптері, оның мақсаты, міндеті, негізгі бөлімдері. Принциптерді іске асыру кезеңдері. Әкімшілік үрдіс және әкімшілік-заңдық хұкім қызметі. Әкімшілік үрдістің түрлері. Басқарушылық қызметтің түрлері: түсінігі, маңызы, түрі және құқықтық пен ұйымдастырушылық түрлерінің құқықтық сипаттамасы. Табысты шешімдер қабылдаудың негізі. Шешім қабылдаудың үлгілері. Шешімдер қабылдаудың түрлері: бағдарламаланған және бағдарламаланбағандар. Мәселелерді оңтайлы шешу. Мәселелерді оңтайлы шешу кезеңдері. Шешімдерді қабылдаудың амалдары. Шешімдерді қабылдау үрдісіне әсер ететін факторлар. Басқарудың функциялары. Жоспарлау үрдісінің құрамдық элементтері. Стратегиялық және оперативтік жоспарлау. Стратегиялық жоспарлаудың кезеңдері. Сыртқы ортаны талдау. Жоспарлауға әсер ететін факторлар. Басқарушылық зерделеу: маркетинг, қаржы, операциялар, адами қорлар, мекеменің мәдениеті. Емдеу-алдыналу мекмелерінде мейірбикелік істің ұйымдастыру үлгілері. Емдеу-алдыналу мекмелерінде мейірбикелік қызметкерлерді басқару жүйесі. Мейірбикелік істе уәждемелеу. Мейірбикелік қызметкерлердің жұмсайтын жұмыс уақыты. Басқарушылық әрекетерінің құқықтық емес түрлері: түсінігі, мәні, қолданудың салдарлары. Мемлекеттік басқарушылық қызмет жөніндегі түсінік және олардың әдістері. Мейірбикелік үрдісті жоспарлау. Мейірбике ісіндегі басқару иерархиясы. Мейірбикелік қызмет басқарушысының негізгі құжаттарының тізімі. Есеп-қисап құжаттарын талдау негізінде басқарушылық шешім шығару. Мейірбикелік қызметте стандартизация жасау. Поликлиникада және үйде емдеу-диагностикалық үрдісті ұйымдастыру.

Мейірбикелік істе алдын-алу жұмыстары. Учаскелік мейірбикенің, мейірбике-менеджерінің, поликлиниканың мейірбике ісі жөніндегі бас дәрігер орынбасарының жұмысын ұйымдастыру. Ауруханалық қызметін ұйымдастыру жұмыстары. Науқасты күтуді ұйымдастыру. Мейірбикелік күзет орнының жұмысын ұйымдастыру. Денсаулық сақтаудағы менеджменттің анықтамасы және меқсаты. Басқару ісіне ғылым ретінде тарихи көзқарас. Менеджменттің ғылыми мектебі: негізін қалаушылар, пәннің дамуына сіңірген еңбектері. Менеджменттің заңдары мен принциптері. Менеджмент заңдары: анықтамасы. Менеджмент әдістерінің сипаттамасы: ұйымдастырушылық-әкімшілік, экономикалық, әкімшілік-психологиялық, өзінөзі басқару әдістері. Денсаулық сақтауда басқару нысаны ретінде. Мекеменің ішкі ортасы: түсінігі, ішкі ортаның факторлар байланысы. Басқарудың сыртқы ортасы және оның сипаттамалары.

Бизнес – жоспар: мәні, мазмұны. Денсаулық сақтауда менеджменттің әкімшілік әдістері: мәні және мазмұны. Денсаулық сақтауда түрлі деңгейде басқаруды ұйымдастыру. Денсаулық сақтау жүйесінің басқару принциптері. Денсаулық сақтау мекемелері жұмысының тиімділігі. Миссия: денсаулық сақтау мекемелері үшін мәні және маңыздылығы. Биомедициналық және медициналық әдептілік және медициналық деонтология (әдептану) денсаулық сақтаудағы менеджмент ортасының факторлары ретінде. Денсаулық сақтауда басқарудың субъектілері.

1. 
   Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии, «Питер», СПб, 2007.
   
2. 
   Карвасарский Б.Д. Медицинская психология. Учебник для медицинских вузов, 1984.
   
3. 
   Столяренко Л.Д. Психология. Уч. д/вузов, 2007.
   
4. 
   Столяренко Л.Д. Основы психологии. Феникс, Ростов-на-Дону, 2003
   
5. 
   Мягков И.Ф., Боков С.Н., Чаева С.И. Медицинская психология. Учебник для вузов, 2002.
   
6. 
   Клиническая психология. Под ред. Б.Д. Карвасарского. Национальная медицинская библиотека. Питер, 2004.
   
7. 
   Маклаков А.Г. Общая психология. СПб, 2003.
   
8. 
   Акимова С., Гуревич. К. Психологическая диагностика. Учебник для вузов, 2007.
   
9. 
   Абрамова Г.С. Практическая психология. М., 2001.
   

10. Вачков И.В.Основы технологии группового тренинга, М: Изд-во "Ось-89", 1999.

11. 
    Куницына В.Н., Козаринова Н.В., Погольша В.М. Межличностное общение. Уч. пособие для вузов, «Питер», СПб, 2001.
    
12. 
    Лидерс А.Г. Психологический тренинг с подростками. Уч. пос., 2004
    
13. 
    Сидоров П.И. Клиническая психология. М.:ГЭОТАР-МЕД, 2002.
    
14. 
    Соколова Е.Е.Введение в психологию. Москва, Academ’a, 2005.
    
15. 
    Жарыкбаев К. Б. Жантану негіздері. Алматы, 2002
    
16. 
    Сабет Бап - Баба. Жантану негіздері. Алматы, 2001
    
17. 
    Елікбаев Н. Психология. Алматы: База университеті;1992.
    
18. 
    Илешева Р. Медицинская психология. Алматы, 1994, Санат.
    
19. 
    Michael J., Goldshtein, Bruse L., Baker, and K. Jamison Abnormal Psychology: experience, origins, and intervtntion. 1986.
    
20. 
    Robert S. Feldman. Understanding Psychology. 1990, 1987 by McGraw – Hill Inc.
    
21. 
    Флетчер Р., Флетчер С., Вагнер Э. Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины: Пер. с англ./Под общ.ред. С.Е.Бащинского, С.Ю.Варшавского. – М.:Медиа Сфера, 1998. – 352 с. (Электронная версия учебного пособия)
    
22. 
    Власов В.В. Эпидемиология. Москва, 2004.
    
23. 
    Т. Гринхальк. Основы доказательной медицины. Пер. с англ. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2004. – 240 с.
    
24. 
    Умарова С.У., Енсегенова З.Ж. Доказательная медицина в клинической практике - Алматы, 2009. – стр. 47 (Электронная версия учебного пособия)
    
25. 
    Г.Гайятт, Д.Ренни. Принципы клинической практики, основанной на доказанном. – Медиа сфера, Москва, 2003 – 382 с.
    
26. 
    Власов В.В. Введение в доказательную медицину. М.: Медиа Сфера, 2001. – 392 с.
    
27. 
    Моисеев В.С. Внутренние болезни с основами доказательной медицины и клинической фармакологии. М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008.
    
28. 
    Общая эпидемиология с основами доказательной медицины. Под ред. В. Покровского. М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008.
    
29. 
    Современная организация сестринского дела: учебное пособие/ под ред. З.Е. Сопиной.-М.: ГЭОТАР- Медиа, 2008.- 57 с.
    
30. 
    Бейсенова Г.С. Менеджмент в сестринском деле. Учебник.- Алматы: ТОО «Книга», 2001г.-144с
    
31. 
    Журнал «Главная медицинская сестра».
    
32. 
    Журнал «Медсестра».
    
33. 
    Журнал «Медицинская помощь»
    
34. 
    Журнал «Сестринское дело»