Тікелей шаралар деп әдетте баға белгілеудің белгілі бір ережелерін белгілеуді, ал жанама деп – экономикалық тетіктерді пайдалану арқылы бағаға әсер етуді түсінеді.
Тікелей әдістерді екі негізгі топқа бөлуге болады:біріншіден, реттелетін немесе тіркелген бағалар,екіншіден, бұзылуы айыппұлмен немесе бас бостандығынан айырумен жазаланатын заңнамалық шектеулер(тауар қозғалысы арнасына кез келген қатысушының бағаны белгілеуге тыйым салу, бағалық кемсітушілік, демпинг, жосықсыз баға жарнамасы).
Жанама шараларға салық салу, Мемлекеттік сатып алу, Қаржы, инвестициялық, несие және ақша саясаты және т. б. жатқызуға болады
Бағаны мемлекеттік реттеудің мақсаттары мен әдістері
Шығындық баға белгілеу әдістері
Әдістері шығындық баға белгілеу көздейді анықтау, тауардың бағасын негізге ала отырып, шығындар мен пайданы (әдетте, орташа шығындар мен орташа пайда).
Шығындық баға өндірушінің бағасын үш элементтің жиынтығы ретінде қарастырады:тауар бірлігін өндіруге арналған ауыспалы шығындар,орташа үстеме шығындар,меншікті пайда.
Шығындық баға белгілеу әдістерінің түрлерітолық шығындар бойынша калькуляция;
қысқартылған шығындар бойынша калькуляция;капиталға табыс әдісі;
үстеме ақылар мен жеңілдіктер әдісі;
мақсатты пайда әдісі;
шығыстар плюс қаламақы
Нарықтық баға қалыптастыру әдістері
1 кезең. Сатып алушы нақты қолжетімді баламалардың, яғни бағаланатын тауардың бағасын есептеу кезінде аналогы болатын тауардың ең жақсы деп қарауға бейім тауар бағасын анықтау. Бұл рәсім бөлшек саудада еңбек етпейді, бірақ өндірістік-техникалық мақсаттағы өнімнің бағасын талдау кезінде белгілі бір қиындықтар туындауы мүмкін, өйткені мәмілелердің нақты бағасы прейскуранттардан айтарлықтай өзгеше болуы мүмкін.
2 кезең. Бағаланатын тауарды балама тауардан ерекшеленетін барлық параметрлерді анықтау және параметрлер мәніндегі айырмашылықтарды сандық бағалау. Келесі параметрлерді талдау ұсынылады:негізгі функционалдық қасиеті;сенімділік;қосымша қасиеттердің (функциялардың) болуы);пайдалы (зиянды) заттардың құрамы;қызмет көрсетуге арналған шығындар;пайдалануға беру шығындары.Осы кезеңде тауардың сапасы бойынша бәсекеге қабілеттілігіне баға берілуі тиіс,яғни оң және теріс айырмашылықтар бағалануы тиіс.
3 кезең. Бағаланатын тауар мен тауар параметрлеріндегі айырмашылықтарды сатып алушы үшін құндылықты бағалау балама. Бұл кезеңнің қажеттілігі сатып алушы үшін әр түрлі параметрлердің өзгеруінен пайда болу әртүрлі болады. Осы кезең жұмыстарының жиынтығын орындау нәтижесінде баға белгілеу жөніндегі маман мынадай сұрақтарға жауап беруі тиіс: "сатып алушы тауардың параметрлерін жақсарту үшін көбірек төлеуге дайын ба және қанша? Сатып алушы сапасы төмен тауар бағасының төмендеуін тартады ма? Сатып алушы осы тауарды сатып алуға келісім беру үшін сапасы нашар тауар бағасы қаншалықты төмендетілуі тиіс?"Осы сұрақтарға жауап алу тәсілдері құнды баға құру әдістерінің әртүрлілігін анықтайды.
Баға белгілеудің нормативтік-параметрлік әдістері. Бұл ұқсас өнімге, яғни бірдей қажеттілікті қанағаттандыратын және физикалық-химиялық құрамы бойынша бірдей өнімге (шығындар мен бағаларды болжау құралы) бағаны есептеу кезінде пайдаланылатын әдістер. Бұл әдістердің тобы өнімнің негізгі тұтынушылық параметрлері нақты сандық анықтауға берілген және параметрлік қатар сипатталған кезде қолданылады.
мұнда ЦН – жаңа бұйымның бағасы; ЦБ – базалық бұйымның бағасы; КК – түзету коэффициенті (өлшемдердің жақсаруын, олардың сандық төмендеуін немесе базалық өлшеммен салыстырғанда ұлғаюын көрсетеді).
ЦН=ЦБ*КК
Параметрлік әдістердің түрлері:
- үлестік баға әдісі;
- балл әдісі;
- - регрессия әдісі;
- тұтыну әсерін есепке ала отырып әдіс.
Нарықтық баға қалыптастыру әдістері
Достарыңызбен бөлісу: |