Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

қозғалмайтын қалыпқа келеді де, тірі өлікке-мумияға айналады. 
Залалданған өсімдік бітелерінің денесі шар тәрізді дөңгеленіп, 
көлемі өзгеріп қатаяды. Көпшілігінің түсі агарады, кейбіреулері 
керісінше қараяды. Өсімдік бітелерімен қоректенетін жыртқыш 
бөжектердің саны едэуір. Олар кокцинеллид тұқымдасына жататын 
жыртцыш 
қоңыздар, 
алтынкөздер
, 
қумыты 
шыбындар,
сирфидтер
және т.б. пайдалы бөжектер.
Ызылдақ шыбындар мен жыртқыш галлицалардың дернәсілдері 
өсімдік бітелерін сорады. Бұл 
шыбындар жұмыртқаларын ағаш 
бұтактарындағы. жапырақтарындагы және қабыгындагы өсімдік 
біте шогырларының арасына салады.
Шыбындарды шығару үшін әртүрлі жастагы дернәсілдерді және 
пупарийлерді жинайды. Әр топқа жататын дернәсілдерді жске бөліп 
үстайды да, оларды сол дернәсілдер табылган өсімдік бітелерімен 
қоректендіреді. Ие- бунақдеден шыққан қүмытыларды дереу 65- 
70% спиртке салады, ал ызылдақ шыбындарды денелері қүргап, 
қалыпты түске енген соң, морилкаға салып өлтіреді де, мақта 
қабатына орналастырады. Бос пупарийлер мен дернәісілдердің 
терісін кішкентай кагазға желімдеп, паразиттермен бірге сақтайды.
Өсімдік бітелерін 
кокцилелидтер жылдам жеп 
қүртады. 
Сонымен қатар өсімдік бітесімен 
хризопид, хемеровид
жэне 
кониоптергид
түкымдастарына жататын тор канатты бөжектердің 
дернәсілдерге, кейбір түрлерінің ересектері де қоректенеді. Өсімдік 
бітелерінің көгішілігін қанатсыз ересек күйінде гана анықтауға 
болады. Олар дернәсілдерға қараганда шымқай жасыл немесе баска 
түсті, ірі келеді және жақсы жетілген түтікшелері мен құйрыгы 
болады, кейбіреулерінде бүл мүшелері болмайды. Өсімдік бітесін 
анықтау үшін оларды 70-75% спиртке салады.
Паразиттермен 
залалданган 
жапырақ 
бүргелері 
нимфа 
фазасында өзініц қимыл әрекетінен айырылады жэне күмпиіп 
ісінеді. Көпшілік жағдайда жапырақ бүргелерін мақта қабатына 
салып жинайды.
Галл түзуші бөжектер.
Галл түзушілерге негізінен мына 
төмендегі бөжектер жатады: емен агашында, раушан гүлде және 
кейбір шөптесін өсімдіктерде-өсімдік қоректі жаңғақ түзушілер, 
тал агашында егеушілердің кейбір түрлері, өсімдіктердің эралуан 
түрлеріне галлицалар, астық тұқымдастарында-өсімдік бітелернің 
кейбіреулері. жапырақ бүргелері, изозомдар болады.
381

Галл көптеген кездейсоқ организмдердің өсіп-өнуіне өте 
қолайлы орын болып саналады. Сондықтан галл түзуші белгілі 
болган күннің өзінде де паразиттер бола бермейді. Галл түзуші 
бөжектердің өздерін, олардың паразиттерін 
және серіктерін 
күтыларда, пробиркаларда сақталған галлдардан шығару үшін ол 
галлдарды пісіп жетілген кезінде жинау керек. 
Сонда ғана бұл 
жүмыс жақсы нәтиже береді. Олардың галлдан келесі жылы 
шығулары 
мүмкін. 
Бүл 
жұмыста 
қара 
матадан 
тігіліп, 
пробиркалармен жабдықталған изоляторларды өсімдік бүтақтарына 
кигізу тәсілін қолдануға болады.
Зертханалық зерттеулерде галл бар бүтақтарды кесіп алып, суға 
салады. Бүтақтарды дымқыл шаншып қойып, мүмкіндігінше оларды 
тамырландыру қажет. Ол үшін кесіндіні алдын-ала өсіргіш зат- 
гетерауксинмен өңдеу қажет. Ересек галлицаларды 65-70% спиртте, 
ал жаңғақ тәрізділерді-құрғақ күйінде сақтайды.

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: