Қазіргі қазақстандағЫ Әйелдер мен ерлерге қатысты саясат

 

 

ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕР МЕН ЕРЛЕРГЕ ҚАТЫСТЫ САЯСАТ 

26

 

 

Декреттік  демалысқа  шығу  мәселесіне  деген 

көзқарас  этномәдени  тиістілікке  қатысты  және 

экономикалық 

тұрғыдан 

әртүрлі 

сипатта. 

Азаматтардың бір санаты үшін декреттік демалыс 

–  қол  жетпейтін  жағдай.  Кіріс  әкеліп  тұратын 

қосымша  шаруашылығы  бар  ауыл  тұрғындары 

әйелдің  үйде  болуына  мүмкіншілік  жасай  алса, 

қалалықтардың 

үйде 

отырып, 

өздерін 

қажеттіліктермен  қанымдау  мүмкіншілігі  азырақ. 

Декреттік 

демалыстың 

қажеті 

жоқ 

деп 

санайтындардың 

арасындағы 

қала 

тұрғындарының 

үлесі 

8% 

болса, 

ауыл 

тұрғындарының үлесі 6,3 %. 

 

D.32. Сіздің ойыңызша қаржылай 

жағдайы нашар тұрмыс құрмаған әйел 

жоспарсыз жүкті болып қалса, сәбиді 

дүниеге әкелуі керек пе, әлде түсік 

жасатқаны жөн бе? 

 

 

 

85,1 % 

7,2 % 

 

Респонденттердің  көпшілігі  (85,1  %),  әйелдің 

некелік  жағдайына  қарамастан  баланы  дүниеге 

әкелгені жөн деген пікірді қолдады. Тек 7,2 % ғана 

ондай  жағдайда  әйелдің  түсік  жасатқаны  дұрыс 

деп санайды. Ерлердің арасында жоспарланбаған 

баланы дүниеге әкелу керек деп санайтындардың 

үлесі  жоғары  (64,2  %).  Ер  адамдар  өздерінің 

материалдық  мүмкіншіліктеріне  көбірек  сенімді. 

Ал  әйелдер  сәбидің  дүниеге  келуі  материалдық 

жағдайды  анағұрлым  нашарлата  түсетіндігін 

біледі. Бала туғанда берілетін жәрдемақы ана мен 

баланы үш жыл бойы толық қамтамасыз ету үшін 

жеткіліксіз. 

Түсік 

жасату 

қажет 

деп 

санайтындардың  арасында  18  -  31  жас  тобының 

өкілдері басым (13,4 %). Бұл жайтты басқалармен 

салыстырғанда 

аталмыш 

топтың 

көбірек 

материалдық 

ауыртпашылық 

тартып, 

жоспарланбаған  жүктілік  проблемасын  бастан 

кешіп  жүргендігімен  түсіндіруге  болады  деген 

ойдамыз.  Білім  деңгейін  алып  қарастырғанда 

респонденттердің  жауаптары  өзара  ұқсас.  Орта 

білімділер 

арасында 

қиыншылықтарға 

қарамастан  босану  қажет  деп  есептейтіндердің 

үлесі сәл жоғарырақ (4,5 %).  

 

Орыс  ұлтының  өкілдері  арасында  «Иә,  сәбиді 

дүниеге 

әкелу 

керек» 

деген 

жауапты 

таңдағандардың  үлесі  ең  жоғары  (60,2  %).    Ал 

«Жоқ,  түсік  жасату  қажет»  деген  жауапты 

таңдағандардың  ең  жоғары  үлесі  басқа  ұлт 

өкілдерінде (19 %). 

 

Сауалнамаға  қатысушылардың  басым  көпшілігі 

баланың  дүниеге  келуін  дұрыс  деп  санайды. 

Мұндай  пікірді  қолдайтын  қала  тұрғындарының 

саны  (58,6  %)  ауыл  тұрғындарына  (50,6  %) 

қарағанда көбірек.   

 

D.33. Сіздің ойыңызша қаржылай 

жағдайы нашар тұрмыс құрған әйел 

жоспарсыз жүкті болып қалса, сәбиді 

дүниеге әкелуі керек пе, әлде түсік 

жасатқаны жөн бе? 

 

 

 

67 % 

7,8 % 

 

Сауалнамаға  қатысушылардың  көпшілігі  (67  %) 

сол  сәттегі  жағдайларға  қарамастан  сәбиді 

дүниеге  әкелу  керек  деген  пікірді  қолдады.  

Дегенмен 

жоғарыдағы 

сұрақпен 

(№32) 

салыстырғанда  бұл  көрсеткіш  әлдеқайда  төмен. 

Респонденттер  үшін  әйелдің  жұбайының  бар 

болуы жағдайды жеңiлдететiн және баланың тууы 

үшін  қолайлы  шарт  емес.  Мұнда  керісінше 

«Білмеймін,  сол  сәттегі  жағдайға  байланысты» 

деген жауап  көбірек  таңдалды  (26,7 %).  Ерлердің 

арасында жоспарланбаған  баланы дүниеге әкелу 

қажет деп санайтындардың үлесі жоғары (77,5 %). 

 

 

ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕР МЕН ЕРЛЕРГЕ ҚАТЫСТЫ САЯСАТ 

27

 

 

Олар әйелдің жұбайының бар болуы оның өмірін 

материалдық  тұрғыдан  жеңілдететін  шарт  деп 

ойлайды.  Әйелдердің  32  %  қандай  шешімнің 

дұрыс болатынын білмей,  сенімсіздік танытты.  

 

Түсік  жасату  қажет  деп  санайтындардың  ішіндегі 

ең  көп  үлес  46  -  59  жас  аралығындағы  топқа 

тиесілі (7,8 %).  60 және одан жоғары жастағылар 

жоспарланбаған баланың дүниеге келуін әйелдің 

күйеуі  бар  болған  жағдайда  ғана  мүмкін  деп 

санайды (80 %). Орта және арнайы орта білімі бар 

респонденттер  «Баланы  дүниеге  әкелу  керек» 

деген  жауап  бойынша  да  (71,5  %),  «Түсік  жасату 

қажет»  деген  жауап  бойынша  да  (7,9  %)  ең 

жоғарғы  көрсеткішті  көрсетті.  Жоғары  білімді  

респонденттер  ең  жоғары  дәрежеде  күмән 

білдіріп, «Сол сәттегі жағдайға байланысты» деген 

жауапты  көбірек  таңдады  (30,6  %).  Қала  

тұрғындарының көбінің жауабы «Баланы дүниеге 

әкелу керек» деген нұсқаның пайдасына шешілсе 

(68,6  %),  ауыл  тұрғындары  «Білмеймін  /  жауап 

беруге қиналамын» деген нұсқаны 3 % -ға артық 

таңдады (28,9 %). 

 

D.34. Сіздің ойыңызша отбасында 

баланың тәрбиесіне кім жауапты? 

 

 

 

90,5 % 

0,8 % 

 

Сауалнамаға қатысушылардың 90,5 % ата-ананың 

екеуінің де тәрбиесі қажет деген пікірде. Тек 0,8 % 

ғана баланың тәрбиесімен анасы айналысуға тиіс 

деп  есептейді.  Аймақтық  деңгейде  алғанда 

респонденттерге  бала  тәрбиесімен  ата-ананың 

екеуi де айналысуы керек деген ой ортақ болды. 

Әйелдермен  салыстырғанда  бала  тәрбиесімен 

анасы  айналысу  керек  деген  ойдағы  ерлердің  

үлесі  сәл  көбірек  (1,5  %).  Әйелдердің  басым 

көпшілігі  «Екеуі де» деген жауапты таңдады  (91,4 

%).  18  -  30  жас  аралығындағы  топ  өкілдерінің 

ортасында  5,3  %  бала  тәрбиесі  ананың  міндеті 

деп  біледі.  Басқа  жас  топтарының  90  %-дан 

жоғары бөлігі бала тәрбиесін ата-ананың екеуіне 

де  артады.  Жоғары  және  жоғары  оқу  орнынан 

кейінгі  білімі  бар  респонденттердің  де  (91,5  %), 

орта 

және 

арнайы 

орта 

білімі 

бар 

респонденттердің  де  (88,9  %)  басым  көпшілігі 

баланы  тәрбиелеумен  ата-анасының  екеуінің  де 

айналысқаны  жөн  деген  пікірді  қолдайды.   

Орыстардың  да  (96,3  %),  қазақтардың  да  (89  %) 

және  басқа  этникалық  топтардың  да  (87,1  %)  ең 

көп  бөлігі  бала  тәрбиесін  ата-анаға  бөліп 

жүктейді.  Қала  тұрғындары  жауаптарының 

арасында ең төменгі көрсеткішке ие болған бала 

тәрбиесін ер жынысты туысқандардың (ата, көке, 

аға) қолына беру керек деген пікір болды (0,5 %).  

Ал  ауыл  тұрғындарының  арасында  бала 

тәрбиесімен  анасы  айналысуға  тиісті  деп 

санайтындардың үлесі 1,3 %-ға артық.   

 

D.35. Сіздің ойыңызша қазақстандық 

отбасында үй шаруасының көбін  

кім атқарады? 

 

 

 

 

71,1 %   

3,2 % 

3,4 % 

 

Қазақстандық  жанұяларда  гендерлік  рөлдердің 

дәстүрлі 

бөлісі 

бар 

екендігі 

байқалады.  

Сауалнамаға  қатысушылардың  71,1  %  үй 

шаруасының көп бөлігін ана мен әйел істеу керек 

деген пікірді қолдайды. 3,2 % ғана үй шаруасы тең 

бөлінуге  тиіс  деп  санайды.  Тек  3,4  %  әке,  күйеу 

атқаруға тиіс деген пікірде. Қазақстанның барлық 

аймақтары  бойынша  респонденттердің  басым 

көпшілігі  үй  шаруасы  дегеніміз  ана  мен  әйелдің 

міндеті  деп  атап  көрсетті.  Ерлерге  қарағанда 

әйелдердің  көпшілігі  өздерін  үй  шаруасының 

көбін  атқарамыз  деп  ойлайды  (73,1  %).  Мұндай 

ойды  қолдайтын  ерлердің  үлесі  де  аз  емес  (67,8 

%).  Әйелдердің  22,4  %,  ерлердің  24,6  %  ғана  үй 

шаруашылығы  ерлі-зайыптылардың  екеуіне  де