Батыс Қазақстан облысы. Теректі ауданы, Юбилейный ауылы Госплемстанция ЖОББМ - Қазақстанның пайдалы қазбалары
- Ашық сабақ
- Қазақстанның физикалық география
- 8-сынып
- Мұғалімі: Маутова Р.М.
Сабақтың мақсаты : - 1 Оқушыларды Қазақстанның пайдалы қазбалары мен олардың
- орналасу заңдылықтарымен таныстыру.
- 2 Пайдалы қазбалардың халық шаруашылығындағы рөлін
- түсіндіру ; карталармен жұмыс істеу және әр түрлі қосымша
- материалдарды пайдалана отырып оқушылардың ойлау қабілет
- терін дамыту .
- 3 Табиғатты сүйе білуге, оны қорғауға, ұйымшылыққа тәрбиелеу.
- Оқыту іс-әрекеттері мен әдістері:
- А.Ривин әдісі /топтық жұмыс/ ,сұрақ- жауап ,тірек–сызбамен
- жұмыс,көрнекілік.
-
Сабақтың түрі : зерттеу - сабақ - Оқыту құралдары :
- 1 Компьютер / Электрондық оқулық / 2“Қазақстанның пайдалы қазбалары”,”Тектоникалық” ,
- “Физикалық” карталары .
- 3 Сызба ”Табиғи ресурстардың жіктелуі”
- 4 Кестелер: « Бәрін Білгіміз Келеді », №1-3 деңгейлік тапсырмалар “ Биік таулы өлкелер “,
- №4 “ҚР-ы дүниежүзілік экономикада ”, №5 “ҚР-ғы пайдалы қазбалардың қоры ”,
- №6 “Қазақстанның пайдалы қазбалардың орналасу заңдылықтары “.№7 “ Тау жыныстары
- тегіне қарай бөлінуі “.
- 5 Фотосуреттер “ Қазақстанның табиғаты “ , “Қарағанды көмірін өндіру”, “Каспий мұнай
- барлау алаңы”, “Газ өңдеу зауыты”, “Қарағанды металлургия комбинаты“ “Қарашығанақ кен
- орнының геологиялық кесінді көрінісі”.
- 6 Топшалар .7 Кескін карта .8 Д.Менделеевтің периодтық жүйесі.9 Бағалау парағы.
Пәнаралық байланыс: тарих,химия,экология -
-
- Сабақтың барысы
- І Үйымдастыру.Топтастыру
- ІІ Үй тапсырмасын тексеру § 18 “Биік таулы өлкелер”.
- Деңгейлік тапсырмалар.
- Кесте-1 І топ – Биік таулы өлкелерді атау
-
- Кесте-2 ІІ топ Тауларды ,олардың жоталарын ,биік нүктелерін атау
- .
-
- І
Кесте-3 ІІІ топ Тянь-Шаньнның географиялық орнын, жоталарын ,тау жыныстарын атау. ІІІ Жаңа сабақ. “Қазақстанның пайдалы қазбалары” § 19, 71-77 беттер - Қызығушылықты ояту:
- “Қазақстан өзінің табиғат байлықтарын тиімді пайдалану арқылы уақытша қиындықтарды жеңіп, қарқынды экономикалық даму сатысына көтерлуге қабілетті.”
- Н.Ә.Назарбаев.
- 1 / Компьютердегі электрондық оқулықтағы / “Қазақстанның пайдалы қазбалар ” , “Тектоникалық” карталары.
- а\ Тектоникалық картаны пайдаланып салыстыра отырып платформаларда қандай пайдалы қазбалар шоғырланған ?
- ә\ Таулы аймақтардан қандай пайдалы қазбалар кездеседі ?
- б\ Батыс Қазақстан облыс жерінде қандай пайдалы қазбалар кездеседі ?
-
Табиғи ресурстартардың жіктелуі - Энергетикалық /көмір,мұнай
- газ,жаңғыш тақтас
- Металдық /темір,марганец,
- түсті металдар
- Химиялық /фосфор,
- калий тұзы/
- Қалпына келетін ресурстар
- Қалпына келмейтін ресурстар
- минералды ресурстар
Бордың микроскоппен қарағандағы көрінісі Бордың ұсақ жәнддіктердің сансыз көп қабыршақтары мен қаңқаларынан тұратыны байқалады. - Тас көмір құраған ежелгі орман
- Тас көмірдің де өсімдік қалдықтарынан пайда болғандығын оның арасында кездесетін көмірге айналған ағаш діңі мен бұтағы, жапырақ таңбалары дәлелдейді.
Қазақстанда көмір қоры мол.Мұнда 10 алабы,300 кенорны бар.Ғалымдардың жобалауы бойынша еліміздегі көмір қоры 248 жылға жетеді. Кесте – 4 « Қазақстан Республикасы дүниежүзілік экономикада » Кесте-5 « Қазақстан Республикасындағы пайдалы қазбалардың қоры » Қазақстанның пайдалы қазбаларының орналасуы Кесте-6 | | | | - Мұнай және газ
- Доссор,Жем, Мақат,Өзен,
- Жетібай,
- Қаражамбас,
- Қаламқас,
- Қарашығанақ,Теңіз,Кеңқияқ,Жаңажажол.
- Көмір
- Қарағанды,
- Екібастұз,
- Майкүбі,
- Торғайда /Обаған/
| - Темір
- Қашар,Соколов,Сарыбай,Лисаков,Кентөбе,Аят,Қаратас,Атансор
- Марганец
- Атасу,Жезді,Сарыарқа,Ұлытау,Қаратау,Маңғыстау,
- Хром
- Мұғалжар,Хромтау,Шығыс Қазақстан облысы
- Никель
- Кемпірсай,Аққара,Ақтау,Никельтау,Мұғалжар тауы
- Алюминий
- Торғайд маңында /Амангельды торабы/,Сарыарқаның солт.шығысы
- Мыс
- Жезқазған,Қоңырат,Бозшакөл,Саяқ
- Алтын
- Қалба ж.,Орталық Қазақстан /Степняк,Ақсу,Майқайын/
- Полиметаллдар
- Риддер,Зырян,Теклі,Мырғалымсай,Ащысай
- Сирек металдар
- Орталық Қазақстан,Жоңғар Алатауы,Алтайда
| - Асбест
- Жітіқара /Жезқазған/,кенді орыны,Бөгетсай,Хантау,Шу-Іле тауларында.
- Фосфорит
- Қаратау,/Шолақтау,Ақсай,Жаңатас/,Ақтөбе
- Тұз
- Каспий маңы ойпатында/ тұзды көлдер/.Батыс-Сібір жазығы
- Құрылыс материалдар
- Әктас,Мергель,Мәрмәр,гипс,отқа төзімді саз,кварцты құм
| Газ мен мұнай мол қоры Атырау,Маңғыстау,Қызылорда,Ақтөбе және Батыс Қазақстан облысындарда шоғырланған.Қазір Қазақстанда 14 алап,207 кен орны бар. - Біздің еліміздегі кокстелетін көмір қоры әлі де 600 жылға,ал темір кені /8/-800 жылға жетеді.1995 ж үкімет комбинатты шет елдік компанияның басқаруына берді.Осылайша ол Лакшми Митталдың “Болат империясының”құрамына енді.
Батыс Қазақстан облысы,Бөрлі ауданы Қарашығанақ мұнай-газ кен орны - Қарашығанақ тек Батыс экономикалық ауданы емес бүкіл Республика- мыздағы ірі жобаға жатады.Соңғы бес жылда “Би-Джи-Групп”, ”Эни”, ”Шеврон Тексако” және “Лукоилдың”біріккен “Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг”корпорациясы.
- Кенорнын игеру және даму үшін 4,3 млрд. АҚШ доллары көлемінде қаражат жұмсады.Бұл ақшаға Қарашығанақ өңдеу кешені, Атырауға дейін 635 км-ге жететін құбыр салынды және 100 ұңғымаға жөндеу жұмыстары жүргізілді.
- Қарашығанақ кенорнын игеруде 20 мың. жұмысшы істейді.Оның 80 % Қазақстандық кәсіби мамандар.
-
« Қарашығанақ кен орнының геологиялық кесінді көрінісі ». Мұнайлы-газды болып келетін Батыс Теплов,Жданов,Ульянов,Цыганов және Қарашығанақ учаскелерінде дәлелденген.Қарашығанақта мұнай-газ шоғырлары 4-5 км-де,басқаларында 3200-3600 м тереңдіктегі қабаттарда түзілген. Мағынаны ашу - 1 Өз бетімен жұмыстану нәтижесінде пайдалы қазбалар анықталады.
- 2 Сыни түрде ойлау қабілетін дамыту үшін
- Бәрін Білгім Келеді
- 2 минут
Топтық жұмыс. Оқулықпен жұмыс § 19, 71 – 77 беттер - Д.И.Менделеев кестесіндегі 99 элемент кездеседі.70 элементтің мол қоры барланған және оның 60-тан астам өңдіріледі.6 мыңға жуық кен орындары ашылды.
- Кесте-7 Д.И.Менделеев химиялық периодтық жүйесі
-
- Топшалармен жұмыс
- І топ Рудасыз пайдалы қазбалар / төмен деңгейлік /
- ІІ топ Рудалы пайдалы қазбалар / орташа деңгейлік /
- ІІІ топ Жанатын пайдалы қазбалар / жоғары деңгейлік /
І топ Рудасыз пайдалы қазбалар - 1 Қазақстанда қай жерде кен орны бар ,оның қоры
- 2 Дүниежүзінде қай ел фосфоритке бай ?
- 3 Фосфориттен қандай тыңайтқыш алынады ?
- 4 Республикада қай жер тұзға бай ?
- 5 Тұз кен орындары.
- 6 Қандай құрылыс материал бар ?
- 7 Асбест қай жерде ?
- 8 Табиғи таза күйінде тамаққа пайдалынады.
- 9 Цемент қандай минералдан жасалынады ?
- 10 БҚО құрылыс материалдарын ата .
ІІ топ Рудалы пайдалы қазбалар - 1 Темір кені қоры жөнінен ТМД-та нешінші орында ?
- 2 Темір кен орындарын ата.Соколов-Сарыбай кен орны қалай ашылды ?
- 3 Марганец қай жерде өндіріледі ?
- 4 Хром мен никель ірі кен орындары қай жерде табылды ?
- 5 Никель рудасы қай жерде ?
- 6 Алюминий шикізаты ,негізгі кен орны ?
- 7 Мыс қай жерлерде , қандай әдіспен өндіріледі ?
- 9 Полиметалл рудулары қай жерде ?
- 10 Сирек кездесетін метадар.
ІІІ топ Жанатын пайдалы қазбалар - 1 Мұнай мен газ қоры республикамыздың қай аймағында шоғырланған ?
- 2 Алғаш рет мұнай қай жерде ,қай жылы өндірілді ?
- 3 Доссор кен орны қай жылда пайда болды ?
- 4 Құлсары мұнайы қай дәуірінде пайда болды ?
- 5 Газ – мұнай кен орындары.
- 6 БҚО –ың газдың кен орны.
- 7 Көмір қай жылы алғаш рет табылды ?
- 8 Қазір Қарағандыда жылына қанша тонна көмір өндіріледі?
- 9 Екінші ірі көмір алабы ,қандай әдіспен өндіріледі ?
- 10 Қазақстанда қанша көмір алабы ,қанша кен орны бар ?
ІҮ Рефлексия – автор орындығы / сұрақтарға топ басшысы жауап береді / - Ү Бекіту
- 1 Қазақстанда қандай пайдалы қазбалар кездеседі ?
- 2 Жер қабатын құрайтын барлық тау жыныстары тегіне қарай
- қандай 3 топқа бөлінеді ?
- Кесте-7
- 3 Кесте толтыру “ Бәрін Білгім Келеді ”
- ҮІ Үйге тапсырма § 19 , тестке әзірлену, кескін картамен жұмыс, эссе жазу
- І топ
- “ БҚО-ың мұнай мен газ өңдірудің халық денсаулығына қандай әсер етеді ?”
- ІІ топ
- “ Пайдалы қазбалардың өңдірудің шаруашылыққа әсері ?”
- ІІІ топ
- “ Пайдалы қазбалар – сарқылатын байлық .”
- ҮІІ Бағалау. Бағалау парағы.
Достарыңызбен бөлісу: |
