416-бап. Мемлекет пайдасына бас тарту кедендік рәсімінің мазмұны
1. Мемлекет пайдасына бас тарту шетелдік тауарлар кедендік баждар мен салықтар төленбей және тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмай Кеден одағына мүше мемлекеттердің меншігіне өтеусіз берілетін кедендік рәсім болып табылады.
2. Мемлекет пайдасына бас тарту кедендік рәсімімен орналастырылған тауарлар Кеден одағы тауарының мәртебесіне ие болады.
417-бап. Тауарларды мемлекет пайдасына бас тарту кедендік рәсімімен орналастыру шарттары
1. Кеден одағының кедендік аумағына әкелуге тыйым салынған, сондай-ақ Кеден одағына мүше мемлекеттердің аумағында айналымына тыйым салынған тауарларды қоспағанда, шетелдік тауарлар мемлекет пайдасына бас тарту кедендік рәсімімен орналастырылуы мүмкін.
2. Мемлекет пайдасына бас тарту кеден органдарын қандай да бір шығыстарға әкеп соқтырмауға тиіс.
3. Кеден одағы комиссиясының шешімімен мемлекет пайдасына бас тарту кедендік рәсімімен орналастыруға жатпайтын өзге тауарлардың тізбесі белгіленуі мүмкін.
418-бап. Тауарлардан мемлекет пайдасына бас тарту тәртібі
Мемлекет пайдасына бас тарту кедендік рәсімі декларанттың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тауарларды Қазақстан Республикасының тиісті уәкілетті мемлекеттік органына беруімен аяқталады. Бұл ретте, қабылдау-беру актісі жасалып, оның көшірмесі кедендік декларацияға қоса тіркеледі. Кедендік декларациялау аяқталғаннан кейін көрсетілген кедендік рәсімді өзгертуге жол берілмейді.
Мемлекет пайдасына бас тарту кедендік рәсімімен орналастырылған тауарларды кедендік декларациялау аяқталғаннан кейін, мұндай тауарлар осы Кодекстің 34-тарауына сәйкес мемлекеттердің меншігіне айналдырылады.
50-тарау. Арнайы кедендік рәсім
419-бап. Арнайы кедендік рәсімнің мазмұны
Арнайы кедендік рәсім кедендік баждар мен салықтарды алмай және тарифтік емес реттеу шараларын қолданбай, кедендік мақсаттар үшін Кеден одағының кедендік аумағында немесе оның шегінен тысқары жерлерде тауарлардың жекелеген санаттарын пайдалану және (немесе) оларға билік ету талаптары мен шарттарын айқындайтын кедендік рәсім болып табылады.
Арнайы кедендік рәсім Кеден одағы комиссиясының шешімімен айқындалған жағдайларға сәйкес және тауарлар санаттарына қатысты осы Кодексте белгіленеді.
7-БӨЛІМ. ТАУАРЛАРДЫҢ ЖЕКЕЛЕГЕН САНАТТАРЫН КЕДЕН ОДАҒЫНЫҢ КЕДЕНДІК ШЕКАРАСЫ АРҚЫЛЫ
ӨТКІЗУ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ҚАТЫСТЫ КЕДЕНДІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖАСАУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
51-тарау. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға қатысты кедендік
операцияларды жасау ерекшеліктері
420-бап. Халықаралық почта жөнелтімдері
1. Халықаралық почта жөнелтімдеріне посылкалар және Дүниежүзілік почта одағының актілеріне сәйкес почта алмасу объектілері болып табылатын жазбаша хат-хабар жөнелтімдері жатады.
2. Халықаралық почта жөнелтімдерін жіберу Дүниежүзілік почта одағының актілерінде көзделген құжаттармен қоса жіберілуге тиіс.
3. Халықаралық почта жөнелтімдерін кеден органының рұқсатынсыз почта операторлары оларды алушыларға бере алмайды не Кеден одағының кедендік аумағы шегінен тысқары жерлерге жөнелте алмайды.
421-бап. Тауарларды халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберу ерекшеліктері
1. Халықаралық почта жөнелтімдерімен:
1) Кеден одағының кедендік аумағына әкелуге немесе осы аумақтан әкетуге тыйым салынған;
2) Дүниежүзілік почта одағының актілеріне сәйкес жіберуге тыйым салынған;
3) егер Кеден одағы комиссиясының шешіміне сәйкес халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілуге тыйым салынып, мұндай тауарларға қатысты шектеулер қолданылған тауарларды жіберуге жол берілмейді:
2. Жеке тұлғалардың атына халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін жеке пайдалануға арналған тауарларға қатысты, сондай-ақ Кеден одағы комиссиясының шешімімен айқындалатын өзге жағдайларда тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмайды.
3. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберуге тыйым салынған және (немесе) шектеулер қойылған тауарларға билік ету Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргізіледі.
422-бап. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға қатысты кедендік операцияларды жасау ерекшеліктері
1. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға қатысты кедендік операцияларды кеден органдары халықаралық почта алмасу орындарында (мекемелерінде) не кеден органы айқындаған өзге орындарда жүргізеді.
Халықаралық почта алмасу орындары (мекемелері) уақытша сақтаудың өзге орындары болып табылады және осы Кодекстің 260-бабында белгіленген талаптарға сәйкес болуға тиіс.
Халықаралық почта алмасу орны (мекемесі) халықаралық почта жөнелтімдерін жөнге келтіру мен сұрыптау және кедендік бақылау мен кедендік декларациялау үшін қызмет аймағында көрсетілген орын орналасқан кеден органының лауазымды адамына осы почта жөнелтімдерін көрсететін орын болып табылады.
Халықаралық почта алмасу орындары (мекемелері) Қазақстан Республикасының почта туралы заңнамасына сәйкес айқындалады.
2. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларды кедендік декларациялау Дүниежүзілік почта одағының актілерінде көзделген, халықаралық почта жөнелтімдерінің ілеспе құжаттарын не тауарларға декларациялар пайдаланыла отырып жүргізіледі.
3. Жеке тұлғалардың жеке пайдалануға арналған тауарларды қоспағанда, халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарлар, егер:
1) кедендік баждар, салықтар төленуге жататын;
2) тауарларға қатысты арнайы қорғаулар, демпингке қарсы және өтемдік шаралар қолданылған және тыйым салулар мен шектеулер сақталатын;
3) тауарларды Кеден одағының кедендік аумағынан іс жүзінде әкетуді кеден және (немесе) салық органдарына тауарларды жөнелтушінің растауы тиіс болған;
4) тауарлар ішкі тұтыну үшін шығару кедендік рәсімінен өзге кедендік рәсіммен орналастырылатын жағдайларда, тауарларға декларациялар пайдаланыла отырып, кедендік декларациялауға жатады.
4. Осы баптың 3-тармағында көрсетілмеген жағдайларда кедендік декларациялау Дүниежүзілік почта одағының актілерінде көзделген, халықаралық почта жөнелтімдерінің ілеспе құжаттары және мәлімделген кедендік рәсімге сәйкес тауарларды шығару үшін қажетті мәліметтер қамтылған құжаттар пайдаланыла отырып жүргізіледі.
5. Кеден одағының кедендік аумағынан әкетілетін, халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларды кедендік декларациялау олар жөнелтілу үшін почта операторына берілгенге дейін жүзеге асырылады.
6. Дүниежүзілік почта одағының актілерінде көзделген жағдайларда жөнелтушіге қайтаруға жататын тауарларды кедендік декларациялауды почта операторы кеден органына жазбаша өтінішті және Дүниежүзілік почта одағының актілерінде көзделген, халықаралық почта жөнелтімдерінің ілеспе құжаттарын беруі арқылы жүзеге асырады.
423-бап. Халықаралық почта жөнелтімдерін кедендік бақылау
1. Почта операторы кеден органының талабы бойынша кедендік қарауды және кедендік тексеріп-қарауды жүргізу үшін халықаралық почта жөнелтімдерін көрсетеді. Мұндай көрсету тәсілдерін кеден органдары айқындайды.
2. Кеден органдары олардан әкелінетін почта жөнелтімдерінің мына түрлерін:
аэрограммаларды;
почталық карточкалар мен хаттарды;
секограммаларды көрсетуді талап етпейді.
Көрсетілген почта жөнелтімдерінде Кеден одағының кедендік аумағына әкелуге тыйым салынған немесе шектеу қойылған тауарлардың бар екеніне жеткілікті негіздер болған кезде, сондай-ақ іріктеу немесе кездейсоқ тексерулер негізінде кедендік қарауды немесе кедендік тексеріп-қарауды жүргізу кезінде кеден органдары көрсетілген почта жөнелтімдерін көрсетуді талап етуге құқылы.
3. Кеден органдары почта операторынан кеден органдарының іріктеу немесе кездейсоқ тексерулер негізінде кедендік қарау немесе кедендік тексеріп-қарау жүргізетін тауарларға қатысты әкетілетін халықаралық почта жөнелтімдерін көрсетуді талап етуге құқылы.
4. Халықаралық почта алмасу орнына (мекемесіне) бүлінген түрде, салмағында алшақтық бар, ішіндегісі бұзылған немесе қажетті ілеспе құжаттарсыз келіп түскен халықаралық почта жөнелтімдері почта операторы ресімдеген акт қоса беріліп, кеден органдарына көрсетіледі.
5. Халықаралық почта жөнелтімін кедендік тексеріп-қарау кезінде санының алшақтығы және ішіндегілерінің сәйкес келмеуі анықталса, почта операторының қызметкері кеден органының лауазымды адамымен бірлесіп кедендік тексеріп-қарау актісіне қол қояды.
6. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға кедендік тексеруді немесе кедендік тексеріп-қарауды жүргізу кезінде кеден органдары кедендік бақылаудың техникалық құралдарын пайдаланады.
424-бап. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға қатысты кедендік баждарды, салықтарды қолдану
1. Егер халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға қатысты тауарларға декларацияны беру талап етілмесе, кедендік баждарды, салықтарды кедендік кіріс ордерін пайдалана отырып, халықаралық почта алмасу орнында (мекемесінде) кедендік операцияларды жүзеге асыратын кеден органы есептейді және есепке жазады, оны толтырудың нысаны мен тәртібі Кеден одағы комиссиясының шешімімен айқындалады.
Кедендік баждардың, салықтардың сомасын есептеу Дүниежүзілік почта одағының актілерінде көзделген және кедендік мақсат үшін пайдаланылатын құжаттарда көрсетілген тауарлардың құны туралы мәліметтердің негізінде жүргізіледі.
Құндылығы жарияланған халықаралық почта жөнелтімдеріне қатысты кедендік баждар, салықтар сомасы, егер ол кедендік мақсатта пайдаланылатын құжаттарда көрсетілген құннан асатын жағдайда, осы жарияланған құндылық негізге алынып есептеледі.
2. Почта операторы халықаралық почта жөнелтімдерін оларды алушыларға осы халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға қатысты кедендік төлемдер мен салықтар төленген жағдайда береді.
3. Халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін тауарларға қатысты кедендік баждар, салықтар осы Кодексте және Кеден одағына мүше мемлекеттердің халықаралық шарттарында белгіленген мөлшерде төленуге жатады.
4. Халықаралық почта жөнелтімдерін жоғалтқан, оларды алушыға кеден органының рұқсатынсыз берген кезде көрсетілген почта жөнелтімдерін жоғалтқан немесе берген почта операторы кедендік баждарды, салықтарды төлеуге міндетті болады.
52-тарау. Шетелдік тұлғалардың жекелеген санаттарының тауарларды өткізу ерекшеліктері
425-бап. Осы тараудың қолданылу аясы
1. Осы тараудың ережелері дипломатиялық өкілдіктер, консулдық мекемелер, шет мемлекеттердің өзге де ресми өкілдіктері, халықаралық ұйымдар, осы өкілдіктердің, мекемелер мен ұйымдардың персоналы Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізетін тауарларға қатысты, сондай-ақ артықшылықтарды, басымдықтарды пайдаланатын шетелдік тұлғалардың жекелеген санаттарының жеке пайдалануға арналған тауарларға қатысты қолданылады.
2. Ресми және жеке пайдалану үшін дипломатиялық өкілдіктер, консулдық мекемелер, шетел мемлекеттерінің өзге де ресми өкілдіктері, халықаралық ұйымдар, осы өкілдіктердің, мекемелер мен ұйымдардың персоналы өткізетін тауарларды кедендік декларациялау ерекшеліктері, тауарлардың жекелеген санаттарын өткізу нормалары Кеден одағы комиссиясының шешімімен айқындалуы мүмкін.
426-бап. Шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінің тауарларды өткізуі
Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктері дипломатиялық өкілдіктердің ресми пайдалануына арналған тауарларды кедендік баждарды, салықтарды төлеуден босатыла отырып және тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмай Кеден одағының кедендік аумағына әкеле алады және осы аумақтан әкете алады.
427-бап. Шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігі басшысының және шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің дипломатиялық персоналы мүшелерінің тауарларды өткізуі
1. Шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігі басшысы және шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің дипломатиялық персоналының мүшелері, сондай-ақ олармен бірге тұратын отбасы мүшелері, егер олар келген мемлекетте тұрақты тұрмаса және келген мемлекеттің азаматтары болып табылмаса, кедендік баждарды, салықтарды төлеуден босатыла отырып және тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмай, бастапқы жайласуға қажет тауарларды қоса алғанда, өздерінің жеке пайдалануға арналған тауарларды Кеден одағының кедендік аумағына әкеле алады және өздерінің жеке пайдалануға арналған тауарларды Кеден одағының кедендік аумағының шегінен тысқары жерлерге әкете алады.
2. Шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігі басшысының, шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің дипломатиялық персоналы мүшелерінің, сондай-ақ олармен бірге тұратын олардың отбасы мүшелерінің жеке багажы, егер олар келген мемлекетте тұрақты тұрмаса және келген мемлекеттің азаматтары болып табылмаса, онда жеке пайдалануға арналмаған тауарлар немесе Қазақстан Республикасына әкелуге немесе Қазақстан Республикасынан әкетуге тыйым салынған не карантиндік ережелермен реттелетін тауарлар бар екеніне елеулі негіздемелер болмаса, кедендік тексеріп-қараудан босатылады. Мұндай тауарларды кедендік тексеріп-қарау көрсетілген тұлғалардың немесе олардың өкілдерінің қатысуымен жүргізілуге тиіс.
428-бап. Шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің әкімшілік-техникалық персоналы мүшелерінің тауарларды өткізуі
Шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің әкімшілік-техникалық персоналының мүшелері және олармен бірге тұратын отбасы мүшелері, егер олар келген мемлекетте тұрақты тұрмаса және келген мемлекеттің азаматтары болып табылмаса, кедендік баждарды, салықтарды төлеуден босатыла отырып және тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмай, бастапқы жайғасуға арналған тауарларды қоса алғанда, өздерінің жеке пайдалануға арналған тауарларды Кеден одағының кедендік аумағына әкеле алады.
429-бап. Шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің дипломатиялық персоналының мүшелеріне, әкімшілік-техникалық және қызмет көрсететін персоналының мүшелеріне берілетін кедендік жеңілдіктердің қолданылуы
Қазақстан Республикасының шет мемлекетпен жасаған халықаралық шарты негізінде шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің дипломатиялық персоналы мүшелеріне осы Кодекспен берілетін кедендік жеңілдіктер осы өкілдіктің әкімшілік-техникалық және қызмет көрсететін персоналының мүшелеріне, сондай-ақ олармен бірге тұратын, келген мемлекетте тұрақты тұрмайтын және келген мемлекеттің азаматтары болып табылмайтын, олардың отбасы мүшелеріне әрбір жеке шет мемлекетке қатысты өзара қарым-қатынас принципі негізге алына отырып қолданылуы мүмкін.
430-бап. Шет мемлекеттердің консулдық мекемелерінің және олардың қызметкерлерінің тауарларды өткізуі
1. Шет мемлекеттің консулдық мекемесінің басшысын қоса алғанда, шет мемлекеттердің консулдық мекемелеріне, шет мемлекеттердің консулдық лауазымды адамдарына және шет мемлекеттердің консулдық қызметшілеріне, сондай-ақ олардың отбасы мүшелеріне шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктері немесе шетел мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінің тиісті персоналы
үшін осы Кодексте көзделген кедендік жеңілдіктер беріледі.
2. Қазақстан Республикасының шет мемлекетпен жасаған халықаралық шарты негізінде шет мемлекеттің консулдық мекемесінің қызмет көрсететін персоналының қызметкерлеріне, сондай-ақ келген мемлекетте тұрақты тұрмайтын, олармен бірге тұратын отбасы мүшелеріне әрбір жеке шет мемлекетке қатысты өзара қарым-қатынас принципі негізге алына отырып, шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің тиісті әкімшілік-техникалық және қызмет көрсететін персоналының мүшелеріне осы Кодексте берілетін кедендік жеңілдіктер қолданылуы мүмкін.
431-бап. Шет мемлекеттердің дипломатиялық почтасын және консулдық сағдиянын Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу
1. Шет мемлекеттердің Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін дипломатиялық почтасы және консулдық сағдияндары ашуға да, ұстауға да жатпайды.
Консулдық сағдияндағы құжаттардың және (немесе) тауарлардың тек ресми пайдалануға ғана арналмағандығы туралы елеулі негіздер болған кезде, кеден органы осы шет мемлекеттің уәкiлеттi тұлғаларының кеден органы лауазымды адамдарының көз алдында сағдиянды ашып көрсетуін талап етуге құқылы. Консулдық сағдиянды ашудан бас тартқан жағдайда ол жөнелтiлген жерiне қайтарылады.
2. Дипломатиялық почтаны және консулдық сағдиянның барлық жерлерінде оның осы жерлерінің сипатын көрсететін, көрінетін сыртқы белгілері болуға тиіс.
3. Дипломатиялық почтада тек ресми пайдалануға арналған дипломатиялық құжаттар мен тауарлар, ал консулдық сағдиянда - тек ресми пайдалануға арналған ресми хат-хабарлар мен құжаттар немесе тауарлар болуы мүмкін.
432-бап. Шетелдік дипломатиялық және консулдық курьерлерге арналған кедендік жеңілдіктер
1. Шетелдік дипломатиялық және консулдық курьерлер өздерінің жеке пайдалануға арналған тауарларды әрбір жеке шет мемлекетке қатысты өзара қарым-қатынас принципі негізге алана отырып, кедендік тексеріп-қараудан, кедендік баждарды, салықтарды төлеуден босата отырып және тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмай, Кеден одағының кедендік аумағына әкеле алады және осы аумақтан әкете алады.
2. Дипломатиялық және консулдық курьерлер өздерiнiң мәртебесi және дипломатиялық почта мен консулдық сағдиянындағы орындардың саны көрсетiлген ресми курьерлiк парақпен жабдықталуға тиiс. Курьерлiк параққа қол қойылады және дипломатиялық почта мен консулдық сағдиянды жiберген мекеменің мөрі басылады.
3. Дипломатиялық почта мен консулдық сағдиян тек осы дипломатиялық почтаны немесе консулдық сағдиянды тасымалдауға белгiленген және курьерлiк ресми парақпен жабдықталған уақытша дипломатиялық немесе консулдық курьерге де сенiп тапсырылуы мүмкiн.
433-бап. Шет мемлекеттер өкілдеріне және делегацияларының мүшелеріне арналған кедендік жеңілдіктер
Шет мемлекеттердің өкілдеріне, парламент және үкімет делегацияларының мүшелеріне, сондай-ақ өзара қарым-қатынас негізінде Кеден одағына мүше мемлекеттерге халықаралық келіссөздерге, халықаралық конференцияларға және кеңестерге қатысу үшін немесе басқа да ресми тапсырмалармен келетін шет мемлекеттер делегацияларының мүшелеріне шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің дипломатиялық персоналы мүшелері үшін осы Кодексте көзделген кедендік жеңілдіктер беріледі. Жеңілдіктер аталған адамдарға еріп келетін отбасы мүшелеріне де беріледі.
434-бап. Кеден одағының кедендік аумағы арқылы транзитпен өтетін шет мемлекеттердің дипломатиялық персоналы мүшелерінің, консулдық лауазымды адамдарының, өкілдерінің және делегацияларының өкілдері мен мүшелерінің тауарларды өткізуі
Кеден одағының кедендік аумағы арқылы өтетін шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдігінің дипломатиялық персоналының мүшелеріне және шет мемлекеттің консулдық мекемелерінің консулдық лауазымды адамдарына, олардың отбасы мүшелеріне, осы Кодекстің 319-бабында көрсетілген тұлғаларға дипломатиялық өкілдіктің дипломатиялық персоналының мүшелері үшін осы Кодексте көзделген кедендік жеңілдіктер беріледі.
435-бап. Мемлекетаралық және үкіметаралық халықаралық ұйымдарға, олардың жанындағы шет мемлекеттер өкілдіктеріне, сондай-ақ осы ұйымдар мен өкілдіктердің персоналына арналған кедендік жеңілдіктер
Мемлекетаралық және үкіметаралық халықаралық ұйымдарға, олардың жанындағы шет мемлекеттердің өкілдіктеріне, сондай-ақ осы ұйымдар мен өкілдіктердің персоналына және олардың отбасы мүшелеріне арналған кедендік жеңілдіктер тиісті халықаралық шарттарда айқындалады.
53-тарау. Кеден органдарының зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды қорғау жөнінде қолданатын шаралары
436-бап. Кеден органдарының зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды қорғау жөнінде шаралар қолдануының негіздері
1. Кеден органдары Кеден одағының кеден заңнамасына және осы тарауға сәйкес тауарларды шығаруды тоқтата тұрумен байланысты зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды қорғау жөнінде шаралар қолданады.
2. Кеден органдары зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізіліміне енгізілген зияткерлік меншік объектілеріне және Кеден одағына мүше мемлекеттердің зияткерлік меншік объектілерінің бірыңғай кедендік тізіліміне енгізілген, сондай-ақ мұндай кедендік тізілімдерге енгізілмеген зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды қорғау жөнінде шаралар қолданады.
3. Кеден органдары зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды қорғау жөніндегі шараларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы:
1) жеке тұлғалар жеке пайдалану үшін, оның ішінде олардың атына халықаралық почта жөнелтімдерімен жіберілетін;
2) кедендік транзит кедендік рәсіміне сәйкес;
3) дипломатиялық өкілдіктер, консулдық мекемелер, шет мемлекеттердің өзге де ресми өкілдіктері, халықаралық ұйымдар, осы өкілдіктердің, мекемелер мен ұйымдардың персоналы ресми және жеке пайдалану үшін өткізетін тауарларға қатысты қолданалмайды.
437-бап. Кеден органдарының зияткерлік меншік объектілеріне құқық иеленушінің құқықтарын қорғау мерзімі
Зияткерлік меншік объектілеріне құқық иеленушінің құқықтарын қорғау мерзімі зияткерлік меншік объектілерін зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізіміне және Кеден одағына мүше мемлекеттердің зияткерлік меншік объектілерінің бірыңғай кедендік тізіліміне енгізілген кезде, құқық иеленушінің өтініште көрсеткен мерзімі, сондай-ақ оларға қоса берілетін құжаттардың қолданылу мерзімі ескеріле отырып, бірақ мұндай тізілімдерге енгізілген күннен бастап екі жылдан аспайтын мерзімге белгіленеді.
Көрсетілген мерзім құқық иеленушінің өтініші негізінде сан мәрте шектеусіз, бірақ әрбір ретте осы тарауда көзделген талаптар сақталған жағдайда, екі жылдан аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін.
Құқық иеленушінің зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарын қорғау мерзімі құқық иеленушінің тиісті зияткерлік меншік объектісіне құқықтарының қолданыс мерзімінен аспауға тиіс.
438-бап. Зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізілімін жүргізу тәртібі
1. Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган зияткерлік меншік құқықтарын қорғау жөніндегі шараларды қолдану мақсатында зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізілімін жүргізеді және оның жариялануын, оның ішінде ресми интернет-ресурста, кеден ісі саласындағы уәкілетті органның веб-порталында жариялануын қамтамасыз етеді.
2. Зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізілімін жүргізудің нысаны мен тәртібін кеден ісі саласындағы уәкілетті орган айқындайды.
439-бап. Зияткерлік меншік объектілерін кедендік тізілімге енгізу және оларды кедендік тізілімнен алып тастау тәртібі
1. Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган авторлық құқық пен сабақтас құқық, тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары объектілерін және тауарларды шығарған жерлердің атауларын (бұдан әрі - зияткерлік меншік объектілері) зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізіліміне енгізуді құқық иеленушінің өтініші бойынша жүзеге асырады.
2. Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы тауарларды өткізу кезінде зияткерлік меншік объектілеріне өзінің құқығы бұзылды немесе бұзылуы мүмкін деуге жеткілікті негіздері бар құқық иесі немесе құқық иесінің мүддесін білдіретін өзге тұлға зияткерлік меншік объектілеріне құқығын қорғау туралы кеден ісі саласындағы уәкілетті органға жазбаша өтініш беруге құқылы.
3. Өтініште мынадай мәліметтер:
1) өтініш берушінің зияткерлік меншік объектілеріне құқығын қорғау туралы қолдаухаты;
2) өтініш беруші туралы мәлімет;
3) зияткерлік меншіктің тиісті объектілері туралы, құқық иеленушіге оның құқығын қорғауда кеден органдарының жәрдемі қажет болатын мерзім туралы ақпарат, оның ішінде электронды нысандағы ақпарат, сондай-ақ Кеден одағы сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай Тауар номенклатурасына сәйкес бірінші алты таңба деңгейінде тауарлар коды көрсетіле отырып, зияткерлік меншік объектілері бар тауарлардың сипаттамасы, кеден органдарына зияткерлік меншік құқықтары бұзылған тауарын анықтауға мүмкiндiк беретiн құқық иеленушінің тауарлар туралы егжей‑тегжейлі мәліметтері;
4) егер тауарлардың зияткерлік меншік құқығы бұзылған тауар болып табылмайтыны белгіленген жағдайларда, декларантқа және өзге адамдарға зиянының орнын толтыру, сондай-ақ олар зияткерлік меншік құқығы бұзылған тауар болып табылады деп болжанған зияткерлік меншік объектісі бар тауарларды шығаруды тоқтата тұруға байланысты туындауы мүмкін кеден органдарының шығындарын өтеу туралы өтініш берушінің міндеттемесі болуға тиіс.
4. Өтінішке зияткерлік меншік құқығының бар екендігін (түпнұсқалар не олардың нотариат куәландырған көшірмелері) және тиесілі екенін растайтын құжаттар (куәлік, лицензиялық шарт), құқық иеленушінің өзінің мүддесін білдіретін тұлғаға берген сенімхаты, өтініш берушінің басқа тұлғаларға келтірген зияны үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру шарты қоса тіркеледі. Бұл ретте, сақтандыру сомасы тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген 1000 еселенген айлық есептік көрсеткіштен кем болмауға тиіс.
Өтінiш берумен бiр мезгілде зияткерлік меншік құқығы бұзылған тауарлардың ерекше белгілерінің сипаттамасы табыс етіледі.
Сондай-ақ, мүмкiндiгiнше зияткерлік меншiк объектiсi бар тауарлардың үлгілері және зияткерлік меншік құқығы бұзылған тауарлар, оның ішінде олардың электрондық түрдегі бейнелері де табыс етіледі.
5. Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган өтініш түскен күннен бастап, күнтізбелiк отыз күннен аспайтын мерзiмде оны қарайды және зияткерлік меншiк объектiлерін кедендік тiзілімге енгізу туралы шешім қабылдайды.
Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган өтiнiш берушi табыс еткен құжаттар мен мәлiметтердiң дұрыстығын тексеру мақсатында үшiншi тұлғалардан, сондай-ақ Қазақстан Республикасының тиiстi мемлекеттік органдарынан табыс етілген мәлiметтердi растайтын құжаттарды сұратуға құқылы. Көрсетілген тұлғалар мен Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары сауал салуды алған күннен бастап күнтізбелiк он күн ішінде кеден ісі саласындағы уәкілетті органға сұратылған құжаттарды табыс етуге мiндетті.
Жеткiлiктi негіздер болған жағдайда кеден ісі саласындағы уәкілетті орган өтінiштi қарау мерзімін ұзартуға, бiрақ үш айдан аспайтын мерзiмге ұзартуға құқылы.
Кеден ісі саласындағы уәкілетті органының зияткерлік меншiк объектiлерін кедендік тiзілімге енгізу туралы шешiмi кеден ісі саласындағы уәкілетті орган басшысының бұйрығымен ресiмделедi.
Кеден ісі саласындағы уәкілетті органның зияткерлік меншiк объектiлерін кедендік тiзілімге енгізуден бас тарту туралы шешімі өтініш беруші толық емес немесе дұрыс емес мәліметтер берген жағдайда, сондай-ақ өтініш беруші зияткерлік меншік құқықтарын бұза отырып, тауарлардың ерекше белгілерінің сипаттамасын бермеген жағдайда қабылданады.
Өтініш беруші кеден ісі саласындағы уәкілетті органның тиісті шешімі туралы жазбаша нысанда хабардар етіледі.
6. Өтініште не оған қоса берілген құжаттарда көрсетілген мәліметтер өзгерген жағдайда, өтініш беруші ол туралы кеден ісі саласындағы кеден органына мәліметтер өзгерген күннен бастап күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей хабарлауға міндетті.
7. Зияткерлік меншiк объектілері:
1) өтініш берушінің қолдаухаты бойынша;
2) өтініш беруші көрсетілген зияткерлік меншiк объектілерін кедендік тізілімге енгізу туралы өтініш берген кезде толық емес немесе дұрыс емес мәліметтер табыс еткен жағдайда;
3) өтініш беруші осы баптың 6-тармағында белгіленген талаптарды сақтамаған жағдайда;
4) тиісті зияткерлік меншік объектілеріне құқықтың қолданылуы тоқтатылған жағдайда;
5) өтініш беруші осы тараудың ережелерін сақтамаған жағдайда кедендік тізілімнен шығарылуы мүмкін.
Кеден ісі саласындағы уәкілетті органның зияткерлік меншік объектілерін кедендік тізілімнен шығару туралы шешімі кеден ісі саласындағы уәкілетті орган басшысының бұйрығымен ресімделеді.
8. Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган өтініш берушіні тиісті зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізілімнен шығарылғандығы туралы үш жұмыс күні ішінде жазбаша хабардар етеді.
9. Зияткерлік меншік объектілеріне құқық тоқтатылған жағдайда, құқық иеленуші бұл туралы кеден ісі саласындағы уәкілетті органды үш жұмыс күні ішінде хабардар етуге міндетті.
440-бап. Зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығаруды тоқтата тұру
1. Егер кеден органы зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізіліміне және Кеден одағына мүше мемлекеттердің зияткерлік меншік объектілерінің бірыңғай кедендік тізіліміне енгізілген зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды кедендік рәсімдермен орналастыруға байланысты кедендік операцияларды жасау кезінде зияткерлік меншік құқығын бұзушылық белгілерін анықтаса, мұндай тауарларды шығару он жұмыс күніне дейінгі мерзімге тоқтатыла тұрады.
Кеден органы құқық иеленушінің немесе оның мүдделерін білдіретін адамның сауал салуы бойынша көрсетілген мерзімді ұзартуы мүмкін, бірақ ол он жұмыс күнінен аспауға тиіс.
Тауарларды шығаруды тоқтата тұру туралы және тауарларды шығаруды тоқтата тұру мерзімін ұзарту туралы шешімдерді кеден органының басшысы немесе ол уәкілеттік берген тұлға жазбаша нысанда қабылдайды.
2. Кеден органы зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығаруды тоқтата тұру туралы шешім қабылдаған күннен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірмей, декларантты және құқық иеленушіні немесе олардың мүдделерін білдіретін тұлғаларды мұндай тоқтата тұру, тоқтата тұрудың себептері мен мерзімі туралы хабардар етеді, сондай-ақ декларантқа құқық иеленушінің және (немесе) оның мүдделерін білдіретін тұлғаның атауын, тегін, атын, әкесінің атын (ол болған кезде) және тұрған жерін (мекенжайын), ал құқық иеленушіге немесе оның мүдделерін білдіретін тұлғаға декларанттың атауын, тегін, атын, әкесінің атын (ол болған кезде) және тұрған жерін (мекенжайын) хабарлайды.
3. Зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығаруды тоқтата тұру мерзімі өткеннен кейін мұндай тауарларды шығару, кеден органына тауарларды алып қоюды, оларға тыйым салуды не оларды тәркілеуді растайтын құжаттар не зияткерлік меншік объектілеріне құқық иеленуші құқықтарының бұзылғаны туралы талап қою бойынша азаматтық іс қозғау туралы судьяның анықтамасын кеден органына табыс еткен жағдайларды қоспағанда, осы Кодексте белгіленген тәртіппен жаңартылады және жүргізіледі. Зияткерлік меншік объектілеріне құқық иеленуші құқықтарының бұзылғаны туралы талап қою бойынша азаматтық іс қозғау туралы судьяның анықтамасы табыс етілген жағдайда, осы баптың 1-тармағында белгіленген зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығаруды тоқтата тұру мерзімі, сондай-ақ көрсетілген тауарларды уақытша сақтау мерзімі талап қою бойынша соттың шешімі заңды күшіне енгенге дейін ұзартылады.
441-бап. Зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізіліміне және Кеден одағына мүше мемлекеттердің зияткерлік меншік объектілерінің бірыңғай кедендік тізіліміне енгізілмеген зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығаруды тоқтата тұруы
1. Зияткерлік меншік объектілерінің кедендік тізіліміне және Кеден одағына мүше мемлекеттердің зияткерлік меншік объектілерінің бірыңғай кедендік тізіліміне енгізілмеген зияткерлік меншік объектілері бар кеден органдары Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін тауарлардың зияткерлiк меншiк құқықтары бұзылған тауарлар болып табылатын белгiлерiн анықтаған кезде, тауарларды шығаруды тоқтата тұруға құқылы.
Осы бапқа сәйкес көрсетілген тауарларды шығаруды тоқтата тұру туралы шешімді және тауарларды шығаруды тоқтата тұрудан бас тарту туралы шешімді кеден органының басшысы немесе ол уәкілеттік берген адам жазбаша нысанда қабылдайды.
2. Кеден органдары қорғалатын тауар таңбаларын, қызмет көрсету таңбаларын және тауарлардың шыққан жері орындарының атауларын қорғау жөніндегі өз өкілеттіктерін іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының зияткерлік меншік құқығын қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органының мемлекеттік тіркеу тізілімдерінен алынатын ақпаратты пайдаланады. Көрсетілген тізілімдер жалпыға қолжетімді болып табылады, ресми интернет-ресурста, Қазақстан Республикасының зияткерлiк меншiк құқықтарын қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттік органының веб-сайтында орналастырылады.
Кеден органдарының авторлық құқықпен және сабақтас құқықтармен қорғалатын шығармаларға және объектiлерге құқықтарды қорғау жөніндегі өкiлеттiктері Қазақстан Республикасының зияткерлiк меншiк құқықтарын қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттік органмен өзара бiрлескен iс-қимыл арқылы жүзеге асырылады.
3. Кеден органы тауарларды кедендік рәсімдермен орналастыруға байланысты кедендік операцияларды жасау кезінде зияткерлік меншік объектілеріне құқық иеленуші құқықтарының бұзылу белгілерін анықтаса, зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығаруды осы бапта көзделген тәртіпке сәйкес тоқтата тұрады және бұл туралы дереу құқық иеленуші мен декларантқа хабарлайды. Құқық иеленуші тиісті хабарламаны алғаннан кейін осы баптың 4-тармағында белгіленген мерзімде кеден органына декларантқа қатысты қабылданған шаралар туралы жазбаша жауап жібереді.
Құқықтары бұзылған болуы мүмкін тауар таңбасы, қызмет көрсету таңбасы немесе авторлық құқық және сабақтас құқықтар құқық иесiнiң тұратын жерін анықтау үшiн кеден органы:
тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары және тауарлардың шыққан жерлерінің атаулары және оның құқық иеленушісі туралы ақпарат болмаған кезде, Қазақстан Республикасының зияткерлік меншік құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органына зияткерлік меншік объектілерінің тиісті мемлекеттік тізілімдерінен тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары және тауарлардың шыққан жерінің атаулары және оның құқық иеленушісі туралы мәліметтер беруі туралы сауал жолдайды және қажетті шаралар қолдану үшін құқық иеленушіге хабарлама жібереді;
авторлық құқықты және сабақтас құқықтарды тiркеудiң бар екендігін анықтау және құқық иеленушіні тиiстi шаралар қолдану қажеттiгi туралы одан әрi хабардар ету үшiн Қазақстан Республикасының зияткерлiк меншiк құқықтарын қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттік органына сауал жiбередi. Сауалда кеден органы және оларға қатысты кеден органы зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды қорғау жөніндегі шаралар қолданатын тауарлар туралы мәлiметтер көрсетiлуге тиiс.
Кеден органы және Қазақстан Республикасының зияткерлік меншік құқығын қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органы құқық иеленушінің тұрған жерін анықтау және оны жиырма төрт сағат ішінде хабардар ету жөнінде қажетті шаралар қолданады.
Егер кеден органы жиырма төрт сағат ішінде құқық иеленушінің тұрған жерін анықтай алмаса, тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру туралы шешімнің күші жойылуға тиіс, ал тауарлар осы Кодексте айқындалған тәртіппен дереу кедендік декларациялануға және шығарылуға жатады.
4. Зияткерлiк меншiк объектілеріне құқықтардың бұзылу белгiлерi анықталған кезде құқық иеленушіні хабардар ету және тауарлардың шығарылуын тоқтата тұрудың күшiн жою не мерзiмiн ұзарту туралы шешiм қабылдау үшiн тауарлардың шығарылуы үш жұмыс күнiне дейiн тоқтатыла тұрады.
5. Егер осы баптың 4-тармағында көрсетiлген мерзiм iшiнде кеден органына құқық иеленуші:
тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру мерзiмiн он жұмыс күнiне дейiн ұзарту туралы өтiнiштi табыс етпесе;
тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру туралы шешiмнiң күшiн жою туралы өтiнiштi табыс етсе, тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру туралы шешiмнiң күшi жойылуға, ал тауарлар осы Кодексте айқындалған тәртiппен дереу кедендiк декларациялануға және шығарылуға жатады.
6. Егер осы баптың 4-тармағында көрсетілген мерзім ішінде кеден органына құқық иеленушіден тауарларды шығаруды тоқтата тұру мерзімін ұзарту туралы өтініш түссе, тауарларды шығару алғашқы тоқтата тұрған күннен бастап, он жұмыс күніне дейін тауарларды шығару тоқтатыла тұрады. Бұл жағдайда құқық иеленуші кеден органына мына құжаттарды:
1) шығарылуы тоқтатыла тұрған тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу фактісіне байланысты зияткерлік меншiк объектілеріне құқықтардың бұзылғандығы туралы талап қою бойынша азаматтық іс қозғау туралы судьяның анықтамасын;
2) егер сот шешімімен тауарлар зияткерлік меншiк құқықтары бұзылмаған тауарлар екендігі анықталса, декларантқа және өзге тұлғаларға зиянының орнын толтыру, сондай-ақ зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығаруды тоқтата тұруға байланысты туындауы мүмкін кеден органдарының шығындарын өтеу туралы міндеттемесін;
3) кеден ісі саласындағы уәкілетті органға құқық иеленушінің көрсетілген тауарларды осы Кодекстің 439-бабында белгіленген тәртіпке сәйкес зияткерлік меншiк объектілерінің кедендік тізіліміне енгізу туралы өтінішін растайтын жазбаша дәлелдемелерін табыс етуге міндетті.
7. Құқық иеленуші осы баптың 6-тармағында белгіленген құжаттарды тауарлар шығаруды тоқтата тұрудың бастапқы күнінен бастап он жұмыс күні ішінде табыс еткен жағдайда, тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру мерзімі, сондай-ақ тауарларды уақытша сақтау мерзімі талап қою бойынша сот шешімі заңды күшіне енгенге дейін ұзартылады.
Егер құқық иеленуші тауарларды шығаруды тоқтата тұрудың бастапқы күнінен бастап он жұмыс күні ішінде осы баптың 6-тармағында белгіленген ережені сақтамаса, кеден органы тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру туралы шешімнің күшін жояды және осы Кодексте анықталған тәртіппен тауарларды кедендік декларациялауды жүргізеді. Бұл ретте, тауарлардың шығарылуын тоқтата тұрумен байланысты декларанттың және кеден органының шығындары он жұмыс күніне дейін құқық иеленушіге жүктеледі.
8. Кеден органдары мен Қазақстан Республикасының зияткерлік меншік құқығын қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органы арасындағы өзара іс-қимыл және ақпарат алмасу тәртібі бірлескен актімен белгіленеді.
442-бап. Мүліктік зиян (шығын) үшін жауаптылық
Егер құқық иеленуші құқықтарының бұзылғандығы анықталмаса, осы тарауға сәйкес тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру нәтижесінде декларантқа, меншік иесіне, зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды алушыға мүліктік зиян (шығын) келтіргені үшін құқық иеленуші Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жауапты болады.
443-бап. Зияткерлік меншік объектілері бар тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру туралы кеден органы шешімінің күшін жою
1. Егер тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру туралы шешімінің қолданылу мерзімі ішінде:
1) кеден органына көрсетілген тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру туралы шешімнің күшін жою туралы өтініш берушіден өтініш келіп түссе;
2) зияткерлік меншік объектілері осы Кодекстің 439-бабына сәйкес кедендік тізілімнен алынып тасталса;
3) өтініш беруші кеден органы белгілеген зияткерлік меншік объектілері бар тауарлардың шығарылуын тоқтата тұру мерзімінде көрсетілген тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу фактісімен байланысты зияткерлік меншік объектілеріне құқықтардың бұзылғандығы туралы талап қою бойынша азаматтық іс қозғау туралы судьяның ұйғарымын табыс етпесе, кеден органының тауарларды шығаруды тоқтата тұру туралы шешімінің күші жойылуға жатады.
Көрсетілген жағдайларда мұндай тауарлар дереу кедендік декларациялануға және осы Кодексте айқындалған тәртіппен шығарылуға жатады.
2. Тауарларды шығаруды тоқтата тұру туралы шешімнің күшін жоюды кеден органының басшысы немесе ол уәкілдік берген тұлға жазбаша нысанда ресімдейді.
3. Зияткерлік меншік объектілері бар тауарларды шығару құқық иеленушінің зияткерлік меншік объектілеріне құқығын қорғау туралы Қазақстан Республикасының тиісті уәкілетті мемлекеттік органына немесе сотқа өтініш білдіруіне кедергі бола алмайды.
444-бап. Ақпарат беру, тауарлардың сынамалары мен үлгілерін алу
1. Кеден органы декларантқа, құқық иеленушіге немесе оның мүдделерін білдіретін тұлғаға шығаруды тоқтата тұру туралы шешім қабылданған тауарларға қатысты ақпарат береді.
2. Осы бапқа сәйкес декларант, құқық иеленуші немесе оның мүдделерін білдіретін тұлға алған ақпарат жабық болып табылады және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, олар мұны жария етпеуге, үшінші тұлғаларға, сондай-ақ мемлекеттік органдарға бермеуге тиіс.
3. Кеден органының жазбаша рұқсатымен құқық иеленушінің, декларанттың немесе олардың өкілдерінің өздеріне қатысты шығаруды тоқтата тұру туралы шешім қабылданған тауарлардың сынамалары мен үлгілерін кедендік бақылаумен алуға, оларға зерттеу жүргізуге, сондай-ақ мұндай тауарларды қарауға, суретке түсіруге немесе өзге де тәсілмен белгілеп қоюға құқығы бар.
445-бап. Кеден органдарының зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды қорғауына қатысты қосымша ережелер
Кеден органдары сот шешіміне сәйкес жойылуға жататын зияткерлік меншік құқықтары бұзылған тауарларды Қазақстан Республикасының тиісті уәкілетті мемлекеттік органына беруге міндетті.
Зияткерлік меншік құқықтары бұзылған тауарларды жою мәселесі бойынша сот шешімі шығарылған жағдайда Қазақстан Республикасының тиісті уәкілетті мемлекеттік органы Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне, Қазақстан Республикасы Үкіметінің нормативтік қаулыларына сәйкес оларды жою жөніндегі шараларды дереу қолдануға міндетті.
54-тарау. Тауарларды құбыржол көлігімен және электр беру желілерімен өткізу
Достарыңызбен бөлісу: |