6
1 Тїсіндірме жазба
Кіріспе
Клиникалық медицинаның қазіргі уақытта дамуының өзгешелігі зертханалық диа-
гностика ролінің күннен күнге өсуінде. БДСҰ мəліметтері бойынша дүние жүзəнде
барлық емдеу мекемелерінде жалпы зерттеулердің ішінен зертханалық тексерулердің
көлемі 60% асады жəне пациентті нақты тиімді тексеру үшін олардың саны əр 5 жыл-
да екі есе өсіп отыр.
Клиникалық зертханалық диагностика – медицина пəндерінің үлкен көлемді та-
рауы. Соңғы оң жылда клиникалық зертханалар жүздеген жаңа диагностикалық
зерттеулермен толықтырылды, олардың ішінде, мысалы цитокиндер, онкомаркер-
лер, апоптоз бен некроздық үрдісті бағалау тесттері, клеткааралық қызметтік өзара
байланыстардың факторлары жəне т.б. Осылардың барлығы заманауи физика-
химиялық əдістер жетістіктерімен іске асты (спектрофотометрия, флюорометрия,
потенциометрия, хроматография, ЯМР жəне т.б.).
Зертханалық диагностика нормада жəне дертте ағзалар мен тіндерде өтіп жатқан
метаболизм өзгерістерін айқындайтын адамның қан сарысуы, несебі жəне басқа да
биологиялық сұйықтарын тексеретін түрлі зерттеулерді біріктіреді.
Клиникалық зертханалық диагностика барлық уақытта маңызды болып қала
береді, себебі жаңа функциялық тесттерді, жаңа интегралды биофизикалық зерттеу
əдістерін жүргізуге мүмкіндік береді.
Осы типтік оқу бағдарламасы клиникалық зертханалық диагностика мамандығы
бойынша резиденттерге арналған. Бағдарламада клиникалық зертханалық диагно-
стика жəне бейімдеуші жапсарлас пəндер саласында теориялық жəне тəжірибелік
медицинаның маңызды жетістіктері туралы ақпараттар берілген. Спецификасы
жоғары қондырғылар мен күрделі реактивтерді қолдану, алынған қорытындыларды
талдау ерекшеліктері, организмнің тіршілігінің молеклярлық биологиясы, биохи-
миялық жəне иммунологиялық негіздерін қолдана жүргізілген зертханалық зерт-
теулердің спецификасы зертханалар үшін (ҚР ДСМ емдеу-сақтандыру мекемелерінде
биохимия, цитология, гематология, токсикология, паразитология, микробиология,
патоморфология, молекулярлы биология, генетика, клиникалық жəне экспресс зерт-
ханаларда) дəрігерлерді дайярлауға ерекше көніл бөлдіреді.
Пəнніѕ маќсаты: физиологиялық процестерді нормада жəне дертте заманауи ем-
деу диагностикалық жəне фармацевтикалық технологиялар жетістіктерін қолдана
отырып мамандырылған жоғары білікті зертханалық диагностика жүргізетін маман-
ды терендетіп дайындау.
Пəнніѕ міндеттері:
- аурудың диагностикасы мен метаболизм бұзылыстарын коррекция жасау үшін за-
манауи зертханалық ұстанымдар туралы көз қарасты қалыптастыру;
- анализдің клиникалық зертханалық əдістерімен таныстыру;
- анализдің заманауи əдістер техникасын меңгерту, алынған қорытындыларға инте-
претация беруді үйрету;
71
7 Оборудование и оснащение
Оборудование: приборы (ФЭК. термостат, водяная баня, рН-метр, спектрофото-
метр, торсионные и аналитические весы, центрифуги, различные виды анализаторов,
иммуноферментный анализатор и другие), компьютеры, мультимедийный проектор,
графоскоп и др.
Оснащение: набор химических реактивов, лабораторная химическая посуда, шта-
тивы, таблицы, слайды, видео- и кинофильмы, компьютерные обучающие и контро-
лирующие программы, мультимедийные учебные пособия, тестовые задания, ситуа-
ционные задачи и т.д.
Примечание: Практические и лабораторные занятия проводятся на базе клиниче-
ских лабораторий.
8 Клиническая база
Клинические диагностические лаборатории всех медицинских центров, боль-
ниц, диспансеров, поликлиник, станции скорой неотложной помощи, санитарно-
эпидемиологических станций и др.
70
8 Формирование портфолио слушателя резидентуры.
Молекулярно-биологическая и генетическая лабораторная диагностика
(молекулярно-биологическая и генетическая лаборатория)
1
Молекулярно-биологическая и генетическая лабораторная диагностика, при-
меняемая в акушерстве и гинекологии.
2
Молекулярно-биологическая и генетическая лабораторная диагностика ин-
фекционных заболеваний.
3
Молекулярно-биологическая и генетическая лабораторная диагностика онко-
логических заболеваний.
4
Молекулярно-биологическая и генетическая лабораторная диагностика нас-
ледственных заболеваний.
5 Ведение медицинской документации.
6 Работа в библиотеке, Интернете.
7 Формирование портфолио слушателя резидентуры.
5 Методы обучения и преподавания
Лекции: обзорные и проблемные.
Практические занятия: устный опрос, дискуссии, работа в малых группах, пре-
зентации в малых группах, решение тестовых задании и ситуационных задач, ве-
дение медицинской документации, организация научно-практических конференций.
Лабораторные занятия: проведение всех видов лабораторных исследований на
базе клинических лабораторий, оформление протоколов, обсуждение полученных
результатов.
Самостоятельная работа резидентов (СРР): работа с учебно-научной литерату-
рой и контрольно-измерительными средствами, подготовка рефератов и сообщений;
работа с мультимедийными базами данных и обучающими программами, закрепле-
ние навыков в клинических лабораториях, формирование портфолио.
6 Оценка знаний
Текущий и рубежный контроль: определяются обучающей организацией обра-
зования.
Итоговый контроль: экзамен, включающий тестирование/собеседование и оцен-
ку практических навыков.
7
- зертханалық көрсеткіштерге əсер ететін факторларды таныстыру;
- қорытынды құрастыруға (зертханалық диагноз қою) жəне клиницист дəрігерге
зертханалық көрсеткіштерге интерпретация жасауға көмектесуді, клиникалық жəне
қосымша зерттеу əдістерін қолданып дифференциалды диагноз жасауды үйрету;
- медициналық зертханалар ұстанатын сапасы мен компетенциясының арнайы та-
лаптары, халықаралық стандарты туралы ақпараттар беру.
Білім берудіѕ тїпкілікті нəтижелері
Резидент:
•
клиникалық-диагностикалық зертханалық қызметінің негіздерін;
•
аурулар диагностикасында заманауи зертханалық зерттеулер əдістерінің
негіздері мен клиникалық маңызын;
•
клиникалық диагностикалық зертханалар жұмысын ұйымдастыруды;
•
зертханалық диагностикада заманауи əдістерді еңгізу жұмыстарын;
•
клиникалық диагностикалық зертханаларда техника қауіпсіздігі негіздерін;
•
аурулардың жедел жəне жоспарлы зертханалық диагностикасын;
•
ауру ағымы мен еңбекке баулуын қалыпта келтірудің зертханалық бақылауын;
•
дəрілер əсер етуінің зертханалық бақылауын;
•
диспансеризация кезінде қолданатын зертханалық зерттеулерді;
•
емдеу мекемесі бағытына қарай зертханалық зерттеулерді ұйымдастыруды;
•
қан айналымы, қан түзу, тыныс алу, несе шығару жыныстық, асқазан, бауыр
жəне өт жолдары, қимыл-тірек, эндокринді жүйелердің, дəнекер тіні, бұлшықет
тінінің негізгі ауруларының этиологиясын, патогенезін, клиникасын жəне
зертханалық диагностикасын, балалардағы ерекшеліктерін;
•
клеткалардың құрылымы мен қызметтері, нормада жəне патологияда клет-
калар, тіндер құрамы мен биологиялық сұйықтардың жасқа байланысты
ерекшеліктерін;
•
морфологиялық, биологиялық, генетикалық, иммунологиялық, бактериология-
лық, серологиялық жəне басқа да зерттеулерге биологиялық материалды алу
ережелерін жəне тəсілдерін;
•
биоматериалдың тасымалдануы, сақталуы жəне тұрақтандыру ережелері;
•
онкологиялық аурулардың клиникасы жəне ертерек диагностикасының
негіздері;
•
терапияның зертханалық көрсеткіштеріне əсері;
•
зертханалық зерттеулер қорытындыларына биологиялық, физикалық жəне
басқа да факторлардың əсері (жасы, жынысы, жыл мезгілі, күнтізбелік рит-
мдер, айлық циклдер жəне тағы басқалар);
•
иммунды статусты бағалау əдістері, иммунды жүйенің зертханалық зерттеу
əдістері, балалардағы ерекшеліктері;
•
медициналық-генетикалық зерттеулер;
•
паразитологиялық қызметтің жұмыс істеу принципі;
