Тәжірибе жүргізудің күнтізбелік жоспары

Қажетті тұқым мөлшері_________________________________________

Қажетті тыңайтқыш мөлшері__________________________________ _

Өсімдіктерді бақылау__________________________________________

Мектепке қандай көрнекіліктер жасалды?________________________

Мұғалімнің қорытындысы және жұмысқа берген жалпы бағасы_____

Мұғалімнің қолы _______________________

Мөр орны

Мектеп мүдірінің қолы __________________

Жас тәжірибеші күнделігін күрделендіруге болмайды Жыл сайын күзде тәжірибе участкесіндегі өнімді жинаған соң мектеп қорытынды жасайды, көрмелер ұйымдастырылады (таратпа және демонстрациялық материалдар дайындалады).

Үздік экспонаттар аудандық, облыстық, республикалық көрмелерге жіберіледі.

Биологиялық кабинетке қажетті материалдар дайындалады.

Тәжірибе жұмыстарын әдістемелер негізі.

Тәжірибе жүргізудің күнтізбелік жоспары.

Жұмыс күнделігі.

Өнімді жинау және есептеу.

Ұсынылған әдебиетер:

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Декоративті өсімдіктер бөлімін учаскенің кіре берісіне немесе орталық алаң - айналасына «аудитория» түрінде келесі өсімдіктерді орналастырады: біржылдықтар – астры-қашқаргүлдер, левкой – жұлдыз шешек, львиный зев-есінек, бархатцы-барқыт шөп, вербена-нарқайсар, настурция, резеда-шашақгүл, лобелия, табак-темекі, петуния-шырайгүл, бессмертник-шөпшай, циния-үлпет, шизантус; екіжылдықтар – анютины, глазки-шегіргүл, наперстянка-оймақгүл, мальва-құлқайыр; көпжылдықтар – гладиолус, георгин-нарғызгүл, аквилегия, ирис-құртқашаш, дельфиниум-қоразгүл, аконит-уқорғасын, гвоздики голландские- голланд қалампыры, люпин-бөрі бұршақ, рудбекия, флокс, мак восточный-,лилии-, хризантемы- бақытгүл; бұталар – сирень-, спирия-, лох серябристый, жасмин-, снежное дерево-; шырмалғыш – дикий виноград-, аристолохия-, жимолость-ұшқат.

Ең жақсы өсімдіктерден тұқым жинайды. 6-9-10 сынып оқушылары декоративті өсімдіктер бөлімінде әдемі жабайы гүлді өсімдіктерді мәденилендіру, будандастыру (жұлдызшешек, есінек, т.б.) телу (темекі мен шырайгүлді, қашқаргүлдер және т.б.), көпжылдықтарды қалемше және сұлама бұтақтармен, күн ұзақтығының әсері (қашқаргүл мен бақытгүл), қоректендіріп суару әсері, шырпу арқылы өсімдіктердің гүлденуін ұзарту, гүлдену конвейері тәжірибелерін жүргізеді.

Кейбір өсімдіктерді шығу тегіне байланысты топтастырып отырғызуға (Азия, Африка, Америка, Австралия, Европа) немесе гүлкөмбелерде жер шары материктерінің нұсқалары түрінде отырғызуға болады.

Шырмалғыш декоративті өсімдіктерді демалу орындарын, қорғандарды, ғимарат қабырғаларын әсемдеу үшін отырғызады. Кіре беріске қырқылған ағаштарды отырғызуға болады.

Бақылау сұрақтары:

Оқукшылармен тәжірибе жұмыстарын ұйымдастыру.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Тәжірибелерді, агротехникалық жұмыстар жоспарын белгілеу.

Шалқан пияздың өсуі.

Өсімдіктердің өсіп жетілуі
Бақылау сұрақтары:

1. 
   Тәжірибелерді, агротехникалық жұмыстар жоспарын белгілеу.
   

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Мектеп маңындағы оқу-тәжірибе учаскесі және пайдаланылатын жерлерді ұйымдастыру.

1. 
   Мектеп маңындағы оқу-тәжірибе учаскесі және пайдаланылатын жерлерді ұйымдастыру.
   

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Мектеп маңындағы оқу-тәжірибе учаскесінде оқушылар еңбегін ұйымдастыруымен таныстыру.

1. 
   Мектеп маңындағы оқу-тәжірибе учаскесінде оқушылар еңбегін ұйымдастыру.
   

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

1 тәжiрибе: отырғызу схемасы 1. 70х50см

2. 50+90+50см

3. 90х39см

4. 60+120+39см

Бұл тәжiрибе қырыққабат қатарларының жұптасып жақындалуына мүмкiндiк тудырып, жинау және бақылау жұмыстарын жеңiлдетедi.

2 тәжiрибе: қырыққабаттың қатар аралығынлендеу түрлерi.

1. Қырыққабатты механикалық

2.3. Қопсыту

3.1. Қопсыту, екiншi рет түптеу

4.2. Қопсыту, 1 рет түптеу

5.3. Түптеу

Механикалық өңдеусiз вариантта арамшөптердi қолмен жұлады. Басқа варианттарда қопсыту жұмыстарын 4-8см тереңдiкте культиватiв немесе кетпенмен жүргiзедi. Түптеу жұмыстарын 10-15 см биiктiкте трактор немесе кетпенмен жүргiзедi.

3 тәжiрибе: Сiбiрлiк селекция сорттарын зерттеу.

1. Подарок (стандарт)

2. Сибирячка 60

3. Надежда

4. Вьюга

1. Фенологиялық бақылау: себу және көктеу (өскiндердiң жеке 10) және жалпай 75 (көтерiлу), қауданның қалыптасу және жинау күндерiн белгiлеу.

2. Өнiмдi есепке алу (1 гектарға есептегенде) стандартты және стандартқа сәйкес емес өнiм массасы, стандарттың өнiм массасы. Стандартты болып дұрыс қалыптасқан, жарылмаған борпылдақ емес, салмағы 0,8кг-нан кем емес тамыздың 30 кейiн қалыптасатын жапырағы тығыз қырыққабат қаудандары жатады. Өзегiнiн үзындағы 3см аспауы керек.

3. Өнiм құрылымы: қаудан және жапырақ массасы (10 өсiмдiктi есепке алғанда).

4 тәжiрибе: түстi қырыққабат отырғызу кезеңдерi.

1. 10 мамыр

2. 20 мамыр

3. 30 мамыр

4. 10 маусым

Көшеттердi жылыжай мен парниктерде өсiредi.

5 тәжiрибе: түстi қырыққабат қоректену алаңы.

1. 70х20см

2. 70х30см

3. 70х40см

Бақылау және есепке алу.

1. Фенологиялық бақылау жұмыстары: себу және көгiнiң көтерiлуi (жаппай және жекешеленген). Қауданның қалыптасуының басқы және соңғы күндерi, алғашқы (10) өсiмдiк пiскенде және соңғы (75) өсiмдiк өнiм жинау күндерi.

2. Стандартты өнiм мөлшерi. Түстi қырыққабаттың басы тығыз, ақ немесе ашық қоңыр, өнiп жеткен жапырақсыз, зиянкестермен зақымдалмауы керек. Оларды екi қатарлы жабық жапырақтармен, өзегiнiң ұзындығы 2 см көп емес етiп жинау керек, түзiлген бас мөлшерi 8см.

3. Стандартқа сәйкес келмейтiн өнiм (1 гектар есебiмен алынғанда) шашыраңқы, өнiп кеткен, көк басты.

4. Өнiм түсу динамикасы (1 гектар есебiмен алынғанда) әрбiр 10 күн iшiнде жиналған өнiм мөлшерi есепке алынады.

5. Орташа бас салмағы. Қайталану варианттарының бiрiнде стандарттық әрбiр кезенде жиналған бас саны есепке алынып, соңынан толық бас саны анықталады. Барлық кезеңде жиналған өнiм мөлшерi жалпы бас санына бөлiнедi.

Қызан

6 тәжiрибе: Ашық жер жағдайында қызанақ өсiмдiгiнiң қалыптасуы.

1. Өгей бұтақсыздандырылмайды және шырпылмайды.

2. Өгей бұтақсыздандырылмайды және шырпиды.

3. Өгей бұтақсыздандырылмайды және шырпымайды.

4. Өгей бұтақсыздандырады, шырпиды.

2 және вариант бойынша 5 тамызда негiзгi сабақтың ең ұшын, гүл шоғын, ашылмаған гүлдерiң шырпиды.

3 және 4 вариантта негiзгi бұтақ бүйiрде орналасқан өгей бұтақтарынан арылып, тек гүл шоғырына жақын орналасқан өркенi ғана қалдырылады. Бұл варианттағы гүл шоғыр саны – 7.

7 тәжiрибе. Қызанақ отырғызу схемасы.

1. 70х40см

2. 50+90х40см

3. 70+140х27см

4. 140х20см

8 тәжiрибе. Қызанақтың өнiмдiлiгi мен пісу жылдамдығына түптеудiң тигiзетiн әсерi.

1. Қазықсыз орналасқан дақылды 2 рет қопсыту

2. Қазықсыз орналасқан дақылды 2 рет түптеу

3. Қазықты дақылды 2 рет қопсыту

4. Қазықты дақылды 2 рет түптеу

9 тәжiрибе. Сiбiрлiк селекция сорттарын зерттеу.

1. Сибирский скороспелый (западно-сибирская картофельная селекция, ЗСОКС-стандарт)

2. Новинка Алтая ЗСОКС

3. Барнаульский консервный ЗСОКС

4. Гибрид 166 ЗСОКС

Бұрыш пен баклажан

10. тәжiрибе. Бұрыш пен баклажанды отырғызу схемасы.

1. 70х20см

2. 70х30см

3. 70х40см

4. 70х50см

11 тәжiрибе. Бұрыш пен баклажанды түптеудiң маңыздылығы.

1. 2 рет қопсыту

2. 1 рет қопсытып, 1 рет түптеледi

3. 2 рет түптеледi

Бақылау және есепке алу.

1. Фенологиялық бақылау: себу және көктеу (жекеленген және жаппай), отырғызу, гүлдену кезеңiнiң (басы және жаппай), жемiс беруінің (басы мен жаппай), ағырғы жинау күнiн бекiту. Бұрыш пен баклажан жемiстерiн толық пiсiп жетiлдiрмей жинайды. Бұрыштың қызыншақ формалы түрлерiн, жасыл күйiнде 6см ұзын, дөңгелек болып келетiн формаларының диаметрi 4 см өтiп, бақлажанды күлгiн қоңыр кезiнде, күңгiрт қоңыр теңбiл баспай тұрғанда.

2. Өнiмдiлiгi – жалпы, саның iшiнде стандартқа сәйкес келетiндер. Ерте пiсетiн өнiмдi қызанақ тiкендей кезiнде жиналады.

3. Орташа жемiс массасы.

12 тәжiрибе. Тұқымды себуге әзiрлеу.

1. Құрғақ тұқым

2. Тұқымды сумен ылғалдандыру

3. Ылғандардыру.

Тәжiрибенi сәбiз және қызылша тұқымдарымен жүргiзедi.

13 тәжiрибе. Отырғызу схемасы.

1. 45см

3. 8+62см

4. 70см

Бiр қатар бойынша варианттарға сәйкес, өсiмдiктер былай орналасуы керек: сәбiз 25, 26, 19, 38, қызылша мен шалғам 13, 5, 13, 10, 5, 21, шомыр 18, 19, 14, 28 өсiмдiк.

14 тәжiрибе. Сәбiз бен қызылша себу мерзiмi.

1. 30 к-кек

2. 10 мамыр

3. 20 мамыр

4. 30 мамыр

15 тәжiрибе. Шалған мен шомырдың себу мерзiмi.

1. 10 мамыр

2. 20 мамыр

3. 30 мамыр

4. 10 маусым

16 тәжiрибе. Шалғам себу мерзiмi.

1. 5 мамыр

2. 5 маусым

3. 5 шiлде

4. 5 тамыз

17 тәжiрибе. Тамыржемiстерiнiң сорттарын дақыл дардың қай-қайсысын болмасын алып зерттеуге болады. Мысалы: сәбiздiң Шантанэ 2461, Нантская 4, Витаминная 6 сорттары, Қызылша Бордо 237, Сибирская плоская 157/367 сорттары т.б.

Бақылау және есепке алу.

1. Фенологиялық бақылау: себу және көктеу (жекеленген және жаппай), бiрiншi жапырақтың болуы және жинау мерзiмi.

2. Жаппай және стадарттың өнiмдiлiгi (1 гектар есебiнде) сәбiздiң стандарттың тамыр жемiсi: Шантанэ 2461 сорттың ең үлкен диаметрi 2-7см, қалған сорттары 2,5-6см, қызылшанiкi 5-14см, шомыр 5-10см, шалғам 4см, жазғы сорттары, 6см қысқы сорттары.

3. Тамыржемiстерiнiң орташа массасы.

4. Жапырақ дегелегiнiң массасының тамыржемiс массасына қатынасы (қатар бойындағы барлық өсiмдiктер үшiн).

18 тәжiрибе. Пияз көшетiн отырғызу схемасы.

1. 45см

2. 40+40+60см

19 тәжiрибе. Пияз тұқымын себуге әзiрлеу.

1. Құрғақ тұқым

2. Сумен ылғалданған

3. Микроэлементтер ерiтiндiсiмен ылғалдандырылған

Бақылау және есепке алу.

1. Фенологиялық бақылау: себу және көктеу (жекеленген және жаппай), жайырақтарының жатып қалуы (егер өнiм жиналғанға дейiн байқалса), өнiм жинау мерзiмi.

2. Жалпы және стандартты өнiм мөлшерi. Стандарттық пияз басы аурулармен зақымдалған диаметрi 3, 4см-ден кем болмау керек.

20 тәжiрибе. Тұқымдарды тығыздылығына қарай iрiктеуi

1. Iрiктелмеген

2. Су бетiне қалқып шыққан тұқым

3. Су түбiнде шөгiп қалған тұқым.

4. Тұз ерітіндісі бетіне қалқып шыққан тұқым.

5. Тұз ерітіндісі түбіне шөгіп қалған тұқым.

21 – тәжірибе. Қияр өсімдігін шырпу

1. Өсімдікті шырпымайды.

2. 3 жапырақтан кейін шырпу.

3. 5 жапырақтан кейін шырпу.

4. 7 жапырақтан кейін шырпу.

Бұл тәжірибені пісу мерзімдері әр келкі сорттармен жүргізген дұрыс.
22 – тәжірибе. Қияр себу схемасы.

1. 70 см. 3. 70+140 см.

2. 50+90 см. 4. 140 см.

Варианттар бойынша аудандастырылған сорттардың өсімдік аралығы 14, 14, 9, 5, 7 см.

1. Қатардағы өсімдік аралығы 10 см.

2. 20 см.

3. 30 см.

Барлық варианттар үшін себу схемасы 100+40 см.
24 – тәжірибе. Жалған ақшың ауруына төзімді сорттарды сынау.

1. Вязниковский 37 стандарт 3. Миг

2. Каскад. 4. Конкурент.
Бақылау және есепке алу.

1. Фенологиялық бақылау: себу және көктеу /жекеленген және жалпы/, гүлдену кезеңінің басы және жаппай/, жеміс салу, ақырғы өнім жинау мерзімі.

2. Жалпы және стандарттың жеміс өнімділігі стандартқа сәйкес, түсі жасыл, бүтін тегіс, ұзындығы 11 см-ден ұзын емес, диаметрі 5,5 см жемістер жатады.

3. Ерте піскен өнім 10 тамызда жиналады.

4. Жалған ақшың ауруымен зақымдалған өсімдіктер 5 балдық шкаламен анықталады. /қызғанақ варианттарын қара/.
3.8. Жасыл жапырақты өсімдіктер.

25 – тәжірибе. Сүтжапырақ пен шпинаттың себу мерзімі.

1. 5 мамыр 3. 5 шілде

2. 5 маусым 4. 5 тамыз

1. Жапырақты салат 4. Қыша салаты

2. Қауданды салат 5. Аскөк

3. Шпинат 6. Крессе салаты.

Бақылау және есепке алу.

1. Фенологиялық бақылау: себу және көктеу /жекеленген және жаппай/ қаудан қалыптасуының басы, жаппай өнім жинау басы, мерзімі.

2. Өнімділігі.

3. Өсімдіктің көрсеткіштік бөлігі.

1-ші ұсыныс

Тыңайтқыштар құрамындағы қоректік

элементтер мөлшері.

Бөлшек, вариант, тәжірибеге қажетті тыңайтқыштар мен тұқымның қажетті мөлшерін анықтау.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Фенологиялық бақылау құру.

Бақылау және есепке алу.

1. Фенологиялық бақылау: себу және көктеу (жекеленген және жаппай), отырғызу, гүлдеу кезеңiнiң (басы - 10), жалпы – 75, өсiмдiк), жемiстерiнiң күрендеуiнiң (басы және жаппай) және ақырғы өнiм жинау күндерiн белгiлеу.

2. Өнiмдiлiгi – жалпы, соның iшiнде қызыл жемiс (1 гектар есебiнде). Барлық қайталау варианттарында бiр дүркiн жиналған өнiмдi қосу арқылы анықтайды.

3. Стандартты өнiм. Қайталану варианттарының бiрiнде жалпы массамен бiрге стандарттың жемiс массасын анықтайды.

4. Орташа стандарттың жемiс массасы. Осы қайталанудағы барлық жиналған өнiммен немесе әрбiр жеке жиналған өнiммен бiрге жемiс санын анықтайды.

5. Жемiстiң ерте пiскен өнiмi 15 тамызда жиналады.

6. Тәжiрибеде өсiмдiктiң қалыптасуымен қатар оның егей бұтақтарымен барлық гүл шоғыр саны есепке алынуы тиiс. Әрбiр 5 және 10 өсiмдiктi есепке алу керек.

7. Жемiс дәмiн (5 балдық шкаламен) 10 – тәжiртбеде анықтайды. Бұл үшiн құрамында 5 немесе одан да көп оқушылардан комиссия құралады. Әрбiр нұсқа шифрланады. Комиссия өкiлдерi әрбiр жеке нұсқаға өз бағасын бередi, соңынан орташа баға шығарылады.

8. Қызғанақтың аурумен зақымдалған баллмен көрсетуге болады: 0 – зақымдалмаған, 1 - өсiмдiк жапырақтарының (25, зақымдалған, II-50), (зақымдалған, III-75), зақымдалған, 4 – барлық жапырақтары зақымдалған, 5 - өсiмдiк өлiп қалды. Қайталау варианттарының бiрiнде тамыз айының аяғында анықтайды. Орташа өлшенген балл санын анықтайды. Егер қызанақ жемiсi ауруға шалдыққан болса, әрбiр өнiм жиналған сайын оның санын анықтайды. Нәтижесiн барлық жиналған өнiмге проценттiк қатыспен белгiлейдi

Өсімдіктердің даму фазаларының жүру ретіне бақылау жасау (фенологиялық бақылау) өсімдіктердің ерекшеліктерін танып білуге және олардың дамуының табиғат жағдайларына байланысты екендігін анықтау үшін қажет. Фенологиялық бақылауды коллекциялық учаскедегі мәдени өсімдіктердің барлығына вегетациялық кезең бойы, әрбір фазаның басталуы (барлық өсімдіктердің 10%-де), жаппай көрінуі (барлық өсімдіктердің 75% нан артығында) және аяқталуын белгілеп, жүйелі түрде үзбей жүргізеді.

1 тапсырма. Астық дақылдарын фенологиялық бақылау

Тапсырмаға түсініктеме. Астық дақылдарының фазалары: кө ктеу, кущение, выход в трубку, масақтану, гүлдеу, дәннің пісуі. Жүгеріде сыпыртқы гүл шоғырындағы аталық гүлдердің және собық гүл шоғырындағы аналық гүлдердің гүлдеуін жеке-жеке белгілейді. Әр фазаның басталуы мен жаппай көрінуін белгілейді. Бақылауды кестені толтыру арқылы жүргізеді:

2. Өсімдіктің биологиялық ерекшелігін ескере отырып, көктеп шығудың болжалды күнін анықтау.

3. Көктеудің басталуы мен жаппай көктеу күнін белгілеу.

4. Даму фазаларын ескере отырып, әрбір 5-7 күн сайын бақылау жүргізу.

5. Бақылауды дәннің толық пісуі мен өнімді жинаған кезде аяқтау.

6. Бақылау нәтижелерін график және кесте түрінде өңдеу.

Фенологиялық бақылау.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Тәжірибе қою әдістемесінің негізгі элементтерін зерттеу.

Б а қ т а ғ ы т ә ж і р и б е т а қ ы р ы п т а р ы н екі топқа біріктіруге болады: сорт сынақтарын өткізу тәжірибесі және агротехника тәжірибесі.

Э к с п е р и м е н т ұ з а қ т ы л ы ғ ы. Барлық тәжірибелер өту уақытының ұзақтылығына байланысты бөлінеді: қысқа мерзімді-1-3 жыл, көпжылдық-3 жылдан көп. Қысқа мерзімді тәжірибелер кез –келген әдісті ( өсімдіктерді үстеп қоректендіру, таңқурайды кесу және т.б.) қысқа уақыт ішінде бағалау және енгізу немесе бас тарту үшін қажет. Көпжылдық тәжірибелер, мысалы бақ өсімдіктерінің сорттарын сынауда олардың әртүрлі даму кезеңдеріне климаттық жағдайлардың тигізетін әсері, ұзақ жылдар қолданылған агротехникалық әдістің (қолданылған тыңайтқыштардың әр түрлі мөлшерінің , тұқым себер алдында топырақты өңдеудің әртүрлі жолдарының) әсеріне баға беруге мүмкіндік береді.

Т ә ж і р и б е с х е м а с ы бақылау және тәжірибе вариантарының жиынтығын құрайды. Схемада тәжірибе варианттары бірнешеу болса, бақылау варианты біреу болуы мүмкін. Демонстациялық тәжірибелер схемасында екі вариант қана болуы қажет: тәжірибе және бақылау.

Тәжірибелік вариант бұл вариантта кез-келген өсімдіктің, жаңа немесе болашағы бар сортты , өсірудің белгілі-бір жағдайы, агротехникалық әдістер немесе олардың жиынтығының әсері зерттеледі.

Бақылау варианты (стандарт). Мұнда салыстыру үшін жергілікті жағдайда зерттеліп, үнемі қолданылатын агротехникалық әдістер, аудандастырылған өсімдіктер алынады.

Т ә ж і р и б е д ә л д і л і г і. Тәжірибе дәлділігі дегеніміз жүргізілетін тәжірибенің ауданның табиғи климаттық-топырақтық жағдайына сәйкестігі, сол сияқты экспериметте аудандастырылған және болашағы бар сорттарға жоғарғы деңгейдегі агротехника қолдану .

Тәжірибе учаскесі гимараттан 50м, жалғыз тұрған ағаштан 25 м, қарқынды қозғалысты жолдардан 10 м алшақ орналасуы керек.

Б і р к е л к і л і к п р и н ц и п а й ы р м а ш ы л ы ғ ы. Тәжірибедегі барлық варианттағы жағдайлар бірдей, зерттелетін вариантта ғана өзгеше болады. Мысалы, сортты сынау тәжірибесінде барлық жағдайлар: топырақ құрамы, тыңайтқыштар енгізу мерзімі мен тәсілдері, суару режимі, аурулар мен зиянкестерден қорғау. Аталған факторлардың біріндегі өзгеріс, мысалы, суарудағы, кез-келген сорттың артықшылығына және оның өнімділік нәтижесінің нақты болмауына әкеледі.

Ө с і м д і к т е р м е н б ө л ш е к т е р д і ң б і р к е л к і л і г і. Бақтағы әрбір бөлшектің орналасуы тәжірибе учаскесіндегі барлық алуан түрлілікті қамту керек. Егер тәжірибе учаскесі көлбеу орналасса, бөлшектің бағытын оған көлденең орналастыру керек. Жасыл қорғанға (қоршауға) бөлшектер көлденең қысқа жағымен орналасады.

Агротехникалық тәжірибелердегі өсімдіктердің 1 м² саны былай болу керек: ағаштар 6-10, жидектік бұталар 10-20, көшеттер 20-25.

В а р и а н т т а р д ы ң о р н а л а с у ы. Тәжірибе және бақылау варианттарының орналасуы түрліше болуы мұмкін. Варианттардың стандартты орналасуы. Вариант саны аз болғанда дәлділік жоғары болады. Кемшілігі: бір немесе екі тәжірибе варианттарынан соң бақылау варианттарын қайталап орналастыру көп көлемді жұмысты қажет етеді. (-сурет рис 17-18)

Систематикалық әдіс өзінің қарапайымдылығымен қолайлы, бірақ оны да тек варианттардың саны аз болған жағдайда қолданады. Осы әдісте барлық қайталануларда варианттардың орналасуы өзгермеу керек. Вариант саны көп болғанда топырақ құнарлылығының әсерін ескеру қиын. Бұл әдіс демонстрациялық тәжірибелерге де жарамды.

Рендомизация немесе кездейсоқ әдіс. Нақты салыстыруды қажет ететін талаптармен қатар, статистикалық бағалауды қажет ететін тәжірибені жоспарлау кезінде, негізіне рендомизациялық әдісті, яғни орналастырудың соңғы әдістерін қолдану қажет.

Б а қ ы л а у м е н е с е п т е у к ө л е м і м е н м е т о д и к а с ы. Зерттеу мақсаты мен мүмкіндіктеріне қарай зерттеуші оларды өзі белгілейді. Шағын мектеп бағында есептеу мен бақылауды барлық өсімдіктерге жүргізеді.

Метеоалаң болған жағдайда метеорологиялық бақылаулар жүргізіледі.

Маусым соңында кронның пішіні мен жиілігін анықтайды.

Бақ өсімдіктері өнімін таразылық әдіспен, әр ағаштағы жемістер салмағын анықтай отырып, есепке алады.

Өнімді жинау басында түсіп қалған жемістерді есепке алып, шаруашылыққа жарамдыларын бөліп алады. Бұдан кейін барып негізгі өнімді жинап, есепке алады.

Тәжірибе қою әдістемесінің негізгі элементтерін зерттеу.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Әртүрлі дақылдарда жүргізілетін тәжірибе жұмыстарының тақырыпиық жоспарын құру.

Әртүрлі дақылдарда жүргізілетін тәжірибе жұмыстарының тақырыпиық жоспарын құру.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Гүлді-декоративті бөлім жұмыстарын ұйымдастыру.

Гүлзарлар үшін көркемдік сапасы жағынан әртүрлі (түп формасы мен биіктігі, гүлшоғыры мен гүлдерінің формасы, түстері) жаздық, екіжылдық, пиязшықты, көпжылдық, раушангүлдер мен шырмалғыш өсімдіктердің әртүрлі түр құрамы мен сорттары қолданылады. Дегенмен, мектеп маңы учаскесінде гүлзарлар санының көп болуы қажет емес, себебі олар вегетациялық дамуының барлық кезеңдерінде ерекше күтім мен баптауды қажет етеді, дәл осы кезеңде оқушылардың негізгі бөлігі жазғы демалыста болады.

Кей жағдайларда учаскелерге сәндік беру үшін көктем кезеңінде раушангүл түптернің арасына қызғалдақ, крокус, сцилла, гиацинттер отырғызылады. Қыста жабуды қажет етеді.

Гүлді-декоративті бөлім жұмыстарын ұйымдастыру.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Өсімдік биологиясы бөлімі жұмыстарын ұйымдастыру.

Өсімдік биологиясы бөлімі жұмыстарын ұйымдастыру.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Егістік дақылдар бөлімі жұмыстарын ұйымдастыру.

Егістік дақылдар бөлімі жұмыстарын ұйымдастыру.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Тәжірибе жұмыстарын әдістемелер негізі.

Тәжірибе жұмыстарын әдістемелер негізі.

1.Верзилин Н.М.Корсунская В.М. Общая методика преподования биологии.М.Просвещение.1983

2.Верзилин Н.М. Методика работы с учащимися на школьном учебно-опытом участке. М., 1956

3.Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985 г.

4.Долгих С.Т. Үй жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарының тұқымын өсіру. М: Россельхозиздат, 1986, Б.68.

5.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскелерде көкөніс дақылдарымен тәжірибе жүргізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар. Семей 1995, б 18

6.Құрманбаев С.К. Мектеп жанындағы учаскедегі көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы (әдістемелік нұсқау) Семей 1995, б 22.

7.Қызай, бұрыш, баклажан (Құраст. В.В. Токарев) – Новосибирск. Новоси. кітап баспасы, 1986, б 128.

8.Лудилов В.А. Көкөніс және бақша дақылдарының тұқым шаруашылығы М: Агропромиздат, 1987, б 18.

9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті

10.Папорков М.А., Клиновская Н.И.,Милованова Е.С. Учебно-опытная работа на пришкольном участке

11.Падалко М.А. Уроки ботаники нв школьном учебно-опытном участке. 1984 г.

Оқу-тәрбие учаскесіндегі кроликтер мен тауықтарды қалай ұстауға болады.

Балабақшадағы учаскеде кроликтер мен тауықтар асырауды қалай ұйымдастыруға болады?

Кроликті ұстауға арналған тор.

1.Веретеникова.с.А. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыру. «мектеп»1983

2. Аймағанбетова.К.А.Дүниетануды оқытудың теориялық негіздері.Алматы,2000ж

3. Горощенко В.П. Табиғаттануды оқыту методикасы. Алматы1985ж

1. Аквилева Г.Н. Наблюдения и опыты на уроках природоведения. Пособие для учителей начальных классов. М.Дросвещение 1988.

3.Папорков М.А. Учебно-опытная работа на пришколъном участке. Пособие для учителей. М.,Просвешение,1980.

4.П..Сорокоумова Е.А.Уроки экологии в началыюй школе. Пособие для учителей.1994.
№2.СОӨЖ

Тақырып атауы: Жер участкесінің білімділік тәрбиелік мәні

Сабақтың мақсаты: Жер участкесінің білімділік тәрбиелік мәнін саралау

Тапсырма:

1.Қараторғайлр мен шышықтарға арнап қолдан ұялатқыш жасаңдар

2.Өз аулаларыңда құстарға арнап жем шашатын үстелшелер жасаңдар

3.Жем шашатын астаушаларға ұшып келетін құстарды бақылаңдар

Балабақшадағы жер участкесіне құстарды үйірету:

Қолдан ұя жасау

Құстарға қосымша жем беру

Участкеге ұшып келетін құстар

Есеп беру формасы: Реферат

Әдістемелік ұсыныс:

1.Таңдап алған рефераттың тақырыбына қатысты студент кішігірім зерттеулер жасайды. Студент осы алғашқы ғылыми жұмысқа байланысты мәселелерге орай қажетті әдебиеттерге шолу жасаудан бастайды.

2. \Керек жағдайларда оқытушымен кездесіп, керекті кеңестеп алғаны абзал.

3. Реферат жазуда студент негізгі мәселені ажыратуға, тақырыптардың өзара сабақтастығын тануға дағдыланады.

4.Фактілер, фактілік материалдарды ірікгеу және жинақтау негізінде таблицалар, графиктер, схемалар жасалады.

5. Пайдаланған деректер, материалдар, әдебиеттердің тізімін, қайдан алғанын (сілтеме) қайда, қашан, қандай баспадан жарық көргенін көрсетуі қажет.

6. Студенттің жазған рефераты аудиторияда талқыланады. Ең алдымен оқытушы қысқаша реферат тақырыбымен, негізгі идеясымен таныстырады. Тақырыпты зерттеуші студент реферат мазмұнын аудиторияда баяндайды, сұрақтарға жауап береді.

Жұмыстың мұндай түрі, формасы, нұсқасы студенттердің танымдық белсенділігін арттырып, алдағы ізденіске құлшындырады.

1.Веретеникова.с.А. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыру. «мектеп»1983

2. Аймағанбетова.К.А.Дүниетануды оқытудың теориялық негіздері.Алматы,2000ж

3. Горощенко В.П. Табиғаттануды оқыту методикасы. Алматы1985ж

1. Аквилева Г.Н. Наблюдения и опыты на уроках природоведения. Пособие для учителей начальных классов. М.Дросвещение 1988.

3.Папорков М.А. Учебно-опытная работа на пришколъном участке. Пособие для учителей. М.,Просвешение,1980.

4.П..Сорокоумова Е.А.Уроки экологии в началыюй школе. Пособие для учителей.1994.

№3.СОӨЖ

1.Қараторғайлр мен шышықтарға арнап қолдан ұялатқыш жасаңдар

2.Өз аулаларыңда құстарға арнап жем шашатын үстелшелер жасаңдар

3.Жем шашатын астаушаларға ұшып келетін құстарды бақылаңдар

Егістік тіәжірибені жүргізбес бұрын, оның тақырыбын, мақсаты мен міндетерін анықтау керек, көлемі, схемасы және зерттеу методикасын таңдау керек.

Б а қ т а ғ ы т ә ж і р и б е т а қ ы р ы п т а р ы н екі топқа біріктіруге болады: сорт сынақтарын өткізу тәжірибесі және агротехника тәжірибесі.

Сорт сынақтарын өткізу тәжірибелерінде бірдей жағдайда бірнеше сорт салыстырылып және бағаланады. Бұл тәжірибелер өсімдіктердің жергілікті жердің қолайсыз жағдайларына төзімді, өнімді мол беретін сорттарын анықтау және бағалау үшін, өндіріске кеңінен енгізілетін бағалы белгілері барларын анықтау.

Агротехникалық тәжірибелерде бақ өсімдіктеріне әсер ететін жағдайларға және өсіру ерекшеліктеріне салыстырмалы баға беріліп, осы жағдайлар мен өсіру ерекшеліктерінің оның өнімділігі мен сапасына әсері зерттеледі. Агротехникалық тәжірибелердің мақсаты жергілікті жағдайда қолданылатын ең тиімді әдістерді таңдау және іске асыру.

Э к с п е р и м е н т ұ з а қ т ы л ы ғ ы. Барлық тәжірибелер өту уақытының ұзақтылығына байланысты бөлінеді: қысқа мерзімді-1-3 жыл, көпжылдық-3 жылдан көп. Қысқа мерзімді тәжірибелер кез –келген әдісті ( өсімдіктерді үстеп қоректендіру, таңқурайды кесу және т.б.) қысқа уақыт ішінде бағалау және енгізу немесе бас тарту үшін қажет. Көпжылдық тәжірибелер, мысалы бақ өсімдіктерінің сорттарын сынауда олардың әртүрлі даму кезеңдеріне климаттық жағдайлардың тигізетін әсері, ұзақ жылдар қолданылған агротехникалық әдістің (қолданылған тыңайтқыштардың әр түрлі мөлшерінің , тұқым себер алдында топырақты өңдеудің әртүрлі жолдарының) әсеріне баға беруге мүмкіндік береді.

Т ә ж і р и б е с х е м а с ы бақылау және тәжірибе вариантарының жиынтығын құрайды. Схемада тәжірибе варианттары бірнешеу болса, бақылау варианты біреу болуы мүмкін. Демонстациялық тәжірибелер схемасында екі вариант қана болуы қажет: тәжірибе және бақылау.

Тәжірибелік вариант бұл вариантта кез-келген өсімдіктің, жаңа немесе болашағы бар сортты , өсірудің белгілі-бір жағдайы, агротехникалық әдістер немесе олардың жиынтығының әсері зерттеледі.

Бақылау варианты (стандарт). Мұнда салыстыру үшін жергілікті жағдайда зерттеліп, үнемі қолданылатын агротехникалық әдістер, аудандастырылған өсімдіктер алынады.

Т ә ж і р и б е д ә л д і л і г і. Тәжірибе дәлділігі дегеніміз жүргізілетін тәжірибенің ауданның табиғи климаттық-топырақтық жағдайына сәйкестігі, сол сияқты экспериметте аудандастырылған және болашағы бар сорттарға жоғарғы деңгейдегі агротехника қолдану .

Тәжірибе учаскесі гимараттан 50м, жалғыз тұрған ағаштан 25 м, қарқынды қозғалысты жолдардан 10 м алшақ орналасуы керек.

Б і р к е л к і л і к п р и н ц и п а й ы р м а ш ы л ы ғ ы. Тәжірибедегі барлық варианттағы жағдайлар бірдей, зерттелетін вариантта ғана өзгеше болады. Мысалы, сортты сынау тәжірибесінде барлық жағдайлар: топырақ құрамы, тыңайтқыштар енгізу мерзімі мен тәсілдері, суару режимі, аурулар мен зиянкестерден қорғау. Аталған факторлардың біріндегі өзгеріс, мысалы, суарудағы, кез-келген сорттың артықшылығына және оның өнімділік нәтижесінің нақты болмауына әкеледі.

Ө с і м д і к т е р м е н б ө л ш е к т е р д і ң б і р к е л к і л і г і. Бақтағы әрбір бөлшектің орналасуы тәжірибе учаскесіндегі барлық алуан түрлілікті қамту керек. Егер тәжірибе учаскесі көлбеу орналасса, бөлшектің бағытын оған көлденең орналастыру керек. Жасыл қорғанға (қоршауға) бөлшектер көлденең қысқа жағымен орналасады.

Агротехникалық тәжірибелердегі өсімдіктердің 1 м² саны былай болу керек: ағаштар 6-10, жидектік бұталар 10-20, көшеттер 20-25.

В а р и а н т т а р д ы ң о р н а л а с у ы. Тәжірибе және бақылау варианттарының орналасуы түрліше болуы мұмкін. Варианттардың стандартты орналасуы. Вариант саны аз болғанда дәлділік жоғары болады. Кемшілігі: бір немесе екі тәжірибе варианттарынан соң бақылау варианттарын қайталап орналастыру көп көлемді жұмысты қажет етеді. (-сурет рис 17-18)

Систематикалық әдіс өзінің қарапайымдылығымен қолайлы, бірақ оны да тек варианттардың саны аз болған жағдайда қолданады. Осы әдісте барлық қайталануларда варианттардың орналасуы өзгермеу керек. Вариант саны көп болғанда топырақ құнарлылығының әсерін ескеру қиын. Бұл әдіс демонстрациялық тәжірибелерге де жарамды.

Рендомизация немесе кездейсоқ әдіс. Нақты салыстыруды қажет ететін талаптармен қатар, статистикалық бағалауды қажет ететін тәжірибені жоспарлау кезінде, негізіне рендомизациялық әдісті, яғни орналастырудың соңғы әдістерін қолдану қажет.

Б а қ ы л а у м е н е с е п т е у к ө л е м і м е н м е т о д и к а с ы. Зерттеу мақсаты мен мүмкіндіктеріне қарай зерттеуші оларды өзі белгілейді. Шағын мектеп бағында есептеу мен бақылауды барлық өсімдіктерге жүргізеді.

Метеоалаң болған жағдайда метеорологиялық бақылаулар жүргізіледі.

1.Веретеникова.с.А. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыру. «мектеп»1983

2. Аймағанбетова.К.А.Дүниетануды оқытудың теориялық негіздері.Алматы,2000ж

3. Горощенко В.П. Табиғаттануды оқыту методикасы. Алматы1985ж

1. Аквилева Г.Н. Наблюдения и опыты на уроках природоведения. Пособие для учителей начальных классов. М.Дросвещение 1988.

3.Папорков М.А. Учебно-опытная работа на пришколъном участке. Пособие для учителей. М.,Просвешение,1980.

1.Топырақтың табиғи қасиеттері және ауылшаруашылық дақылдары өнімінің деңгейі,сапасы қалай анықталады....в

А . топырақ кадастрі

В. топырақ бонитеті

С. топырақ трангрессиясы

D. топырақ менталитеті

Е. топырақ размері

2.Жер кадастрі дегеніміз ...а

А. Санды және сапалы тіркесетін объектілер мен құбылыстар туралы жүйелі деректер жинағы,оларға, әлеуметтік экономикалық баға беру.

В. Өнімділігіне қарай категорияларға және кластарға бөлу.

С. Топыраққа бонитеттік және экономикалық баға беру.

D..Топыраққа қабаттарын зерттей келе қүнарлығына байланысты баға беру.

Е. Топыраққа қабаттарын зерттей келе қышқылдығына байланысты баға беру.

3. Топырақ бонитеті қалай белгінеді....

А. класс (1-5)

В. балл (1-100)

С. категориямен (1-5)

D.. стадиямен (1-14)

Е. топтармен (1-14)

4. Топырақты бонитеттеу не үшін қажет...

А. Жерге экономикалық баға беру ,жер кадастрін мелиорация жүйесін белгілеу үшін қажет.

В. Топырақтың механикалық құрамы ,элементтік қоры, РН ортасы, химиялық қасиеттерін анықтау үшін қажет.

С. Топырақтың қышқылдық ,сілтілік қасиеттерін анықтау үшін.

D. Топырақтың қүрамындағы қарашірік қабатының өзгерісіне әкеледі

Е. Топырақтың минералдық құрамын анықтау үшін

5. Топырақтың механикалық қүрамы дегеніміз...

А. Әр түрлі көлемді топырақ бөлшектерінің салыстырмалы мөлшері.

В. Топырақ қүрамындағы қүмның салыстырмалы мөлшері.

С. Топырақ қүрамындағы балшықтың салыстырмалы мөлшері.

D.. Топырақ қүрамындағы қүм мен балшықтың проценттік мөлшері.

Е. Топырақ қүрамындағы химиялық элемент мөлшері.

6.Топырақ типі дегеніміз не...

А. Топырақтың аналық жыныс ерекшелігіне байланысты.

В. Орташа саздақ 60 40

С. Женіл саздак 70 10

Е. Балшық 80 20

7. Топыраққа түс беретін негізгі заттарды атаңыз...

А. Қарашірік, темір тотығы, карбонаттар

В. Известь, кальций карбонаты, ақ көздер

С. Органикалық, минералдық заттар, темір және марганец қосылыстары, көмір

қышқылы түздары.

D.. Макроэлементтер, микроэлементтер.

Е. Магний, кальций, сынап, хром қосылыстары

8.Физикалық құм дегеніміз не....

А. Ірілігі 0,01 ммден-1 ммге, дейінгі топырақтың элементарлық түйіршік жиынтығы

В. Ірілігі 0,03-ОДге дейінгі топырақтын элементарлық түйіршік жиынтығы

С. Ірілігі 3 ммге дейінгі топырақтың элеметарлық түйіршік жиынтығы.

D. Ірілігі 0,03 - 3 ммге дейінгі топырақтың элементарлық түйіршік жиынтығы.

Е. Ірілігі 3 ммден артық топырақтың элементарлық түйіршік жиынтығы.

9.Гербицидтермен тәуліктің қай мезгілінде жұмыс істеуге болады...

В. Таңертең 9-11-ға дейін, кешке 18-21

С. Таңертең 5-6-ға дейін, 19-22

D. Таңертең 5-10-ға дейін, 17-22

Е. Таңертең 8-10-ға, кешке 21-22 дейін

10.Қоректену қабілетіне қарай арамшөптер қандай топтарға бөлінеді..

А. Эфермерлер, аз жылдықтар

В. Жаздық, қыстап шығатын, екі жылдық

С. Паразитті емес, жартылай паразитті , паразитті

D.Тамыр сабақты, атпа тамырлы, эфемерлер

Е. Паразитті, паразитті емес

11.Ерте жетілетін жаздық арамшөптерге не жатады..

А. Түйе жоңышқа, меңдуана

В. Ярутка, жұмыршақ шөп

С. Кәдімгі гүлтәжі, арам кененшөп, мысық құйрық, итқонақ

D. Сұлы, алабота, жусан жапырақты ойран шөп

Е. Орыс сораңы, түйе тікен, жалаң мия.

12. Қыстап шығатын арам шөптерге не жатады...

А. Дымқыл, жүлдыз шөп, дала қышасы, тауық тары.

В. Сарыбас, қурай , егістік ярутка, гүл кекіре.

С. Кәдімсі сурепка, ащы жусан, қара мендуана.

D. Орыс сораңы, түйе тікен, жалаң мия.

Е. Түйе жоңышқа, меңдуана

13. Белоктың, нуклеин қышқылдарының, нуклеопротеидтың, алколоидтардың және фосфотидтердің құрамына кіреді...

А. Фосфор

В. Калий

D. Күкірт

Е. Магний

14.Бактериалық тыңайтқыштар...

А. Аммиак селитрасы, күл, аммофос

В. Сильвинит, суперфосфат, шымтезек

С. Нитрагин, АМБ, фосфоробактерин

D. Көң, нитрагин, азотабактерин

Е. Аммофос, нитрагин, АМБ

15.Суда жақсы еритін минералды тыңайтқыштарды ата...

А. Суперфосфат, хлорлы калий, сильвинит

В. Аммиак селитрасы, хлорлы калий, күкірт қышқылды аммоний

С. Сильвинит, суперфосфат, шымтезек

D. Нитрагин, АМБ, фосфоробактерин

Е. Аммиак селитрасы, күл, аммофос

16.Өсімдіктің тіршілік факторлары....

А.Топырықтың сіңіру қасиеті, қоректік заттары, жабысқақтығы

С. Жылу, жарық, ылғал,ауа, қоректік заттар

D. Жылу, ауа,ылғал, микроорганизмдер, радиобелсенділік

Е . Ылғал, микроорганизмдер, жарық

17.Жасыл тыңайтқыштар...

А.Қолдан егілген астық тұқымдас дақылдарды өсіріп гүлденгенге дейінгі кезде сол қалпында жыртып торыраққа енгізу

В. Қолдан егілген бұршақ тұқымдас дақылдарды өсіріп гүлденгенге дейінгі кезде сол қалпында жыртып торыраққа енгізу

С. Қолдан егілген аралас шөптерді өсіріп гүлденгенге дейінгі кезде сол қалпында жыртып торыраққа енгізу

D. Қолдан егілген астық және бұршақ тұқымдас дақылдарды өсіріп гүлденгенге дейінгі кезде сол қалпында жыртып торыраққа енгізу

Е Қолдан егілген астық тұқымдас шөптерді өсіріп гүлденгенге дейінгі кезде сол қалпында жыртып торыраққа енгізу

18.Тұқымның өсу күші...

А. Ылғалдың, жылу мен ауаның әсерінен көкткеуі

В. Процентпен көрсетілген тұқымның ылғал мөлшері

С. Тұқымның тазалық проценті мен көктегіштік процентін көбейту

D. Жалпы алынған үлгінің ішіндегі негізгі дақыл тұқымының проценті

Е. Егілгеннен кейінгі 10 тәулікте көктеп шыққан тұқым проценті

19.Қарақұмықтың тұқым сіңіру тереңдігі (см)?

А.2-3

В.4-6

С.8-10

D.3-4

Е.10-15

20.Қарақұмықтың дамуымен өсуі үшін қалыпты қандай температура қажет?

А.16-28

В.18-20

С.20-25

D.30-35

Е.15-17

21.Дәнді дақылдар тұқымымен бірге қандай тыңайтқыштар енгізіледі?

А.Калий тұзы

В.Аммофос

С.Суперфосфат

D.Аммиак селитрасы

Е.Азот

22.Дәнді дақылдардың дәнінің ылғалдығы қандай мөлшерде болғанда бөлектеп жинайды (процент)

А.10-12

В.15-20

С.20-22

D.30-35

Е.15-17

23.Ерте пісетін жаздық дәнді дақылдардың себу мерзімі?

А. Топырақ сіңіру тереңдігі 6-8 см

В. Топырақ сіңіру тереңдігі 10-12 см

С. Топырақ сіңіру тереңді 12-15см

D. Топырақ сіңіру тереңдігі 17-19 см

Е. Топырақ сіңіру тереңдігі 3-4 см

24.Күздік қара бидайды себу әдісі?

А.Тоғыспалы

В.Пунктирлі

С.Тар қатарлы

D.Жәй қатарлы

Е.Ленталы

25Жаздық бидайдың даму кезеңінің ұзақтығы?

А.85-120

В.120-180

С.120-200

D.150-180

Е.50-80

26.Дәнді дақылдардың дәнінің қай бөлігінде қоректік заттар қоры мөлшері көп?

А.Щиток

В.Ұрық

С.Эндосперм

D.Қабығында

Е.Тамырында

27.Жаздық бидай даму кезенінің қай фазасында ылғалды көп қажет етеді?

А.Көктеу

В.Түптену,түтікшелену

С.Гулдену

D.Толық пісу

Е.Барлық кезеңде

28.Тарыны жай қатарлы әдіспен себу мөлшері, млн.дана...

А.2-3

В. 2,5-3,5

С.4-4,5

D.5-5,5

Е. 3,5-4,5

29.Тарының көгі қандай температурадағы суыққа шыдай алады?

А.-2-3

В.-2-8

С.-3-4

D.-4-5

Е.-5-6

30. Саусақ салалы жапырақты бұршақ тұқымдас дақылдар өкілі...

А.Ноқат

В. Үрме бұршақ

С. Ас бұршақ

D.Жасымық

Е.Бөрі бұршақ

31.Қатар салалы жапырақты және тұқымы сіңірлген тереңдікте қалатындарға...

А. Бұршақ, чина, жасымық, атбас бұршақ, сиыр жоңышқа, ноқат

В. Май бұршақ, үрме бұршақ

С. Бөрі бұршақ

D. Атбас бұршақ, сиыр жоңышқа, ноқат, май бұршақ

Е. Бұршақ, чина, бөрі бұршақ

32.Үш бөлікті жапырақты және тұқымы жарнағы топырақ бетіне шығатын...

А.Бұршақ, чина, жасымық, атбас бұршақ, сиыр жоңышқа, ноқат

В. Май бұршақ, үрме бұршақ

С. Бөрі бұршақ

D. Атбас бұршақ, сиыр жоңышқа, ноқат, май бұршақ

Е. Бұршақ, чина, бөрі бұршақ

33. Саусақ салалы жапырақты және тұқым жарнағы топырақ бетіне шығатын...

А. А. Бұршақ, чина, жасымық, атбас бұршақ, сиыр жоңышқа, ноқат

В. Май бұршақ, үрме бұршақ

С. Бөрі бұршақ

D. Атбас бұршақ, сиыр жоңышқа, ноқат, май бұршақ

Е. Бұршақ, чина, бөрі бұршақ

34.Бұршақ дақылдарының шыққан тегі..

А.Қытай

В.Ауғанстанның шығыс аудандары

С. Африканың шығыс аудандары

D. Оңтүстік Американың шығыс аудандары

Е. Үндістан

35.Күнбағыстың шығу отаны...

А.Солтүстік Американың оңтүстік батыс аудандары

В. Оңтүстік Американың оңтүстік батыс аудандары

С. Орталық азияның оңтүстік батыс аудандары

D. Шығыс Азяның оңтүстік батыс аудандары

Е. Үндістанның оңтүстік батыс аудандары

36.Күнбағыс қай өсімдік тұқымдасына жатады...

А.Астық

В. Бұршақ

С.Күрделі

D. Шатырша

Е. Алқа

37.Күнбағыстығ жапырақ формасы...

А.Жүрек

В. Таспа

С.Жұмыртқа

D. Жебе

Е.Қандауыр

38.1 кг мақта талшығынан қанша метр шыт алынады...

А.20

В. 12

С. 35

D. 45

Е. 25

39.Мақта тұқымында қанша пайыз май болады...

А. 12-15

В. 20-25

С. 18-27

D. 27-30

Е. 10-12

40.Мақтаның 1 центнер тұқымынан қанша кг өсімдік майы алынады...

А.17-19

В. 10-15

С. 20-25

D. 22-28

Е. 25-30
41. Қызылшаның тамыр жемісіндегі қант мөлшері (%)...

А. 5-6 В. 16-19 С. 50-60 Д. 70-80 Е. 100

42. D.

Қант қызылшасының тамыр жемісі ол түрі өзгерген ..

А.Жапырақ

В. Сабақ

С. Жеміс

D. Тамыр

Е. ркен

43.Картоптың отаны...

А. Жерорта

В. Оңтүстік Америка

С. Қытай

D. Орталық Азия

Е.Шығыз Азия

44.Картоп құрамындағы крахмал мөлшері....

А.10-15

В. 22-25

С.14-22

D. 8-9

Е.25-30

45.Сиыр жоңышқаны қара топырақсыз аймақтарда аралас /сұлы/ еккендегі себу мөлшері кг/га..

А. 110-113, 56-60

В. 120-140, 50

С. 110-130, 60-90

D. 80-90, 50-60

Е. 80-100, 40-50

46.Судан шөбі қай тұқымдасқа жатады және өсімдік биітігі қанша....

А. Астық, 1,5-3 м

В. Бұршақ , 90-120см

С. Алқа 50-60см

D. Алабота 60-80см

Е. Құлқайыр, 100см

47.Судан шөбінің гүлшоғыры

А. Масақ

В. Шашақбас

С. Шоқпар бас

D. Собық

Е. Себет

48.Ұсақ тұқымды көкеніс дақылдарды отыфрғызғаннан кейін жүргізілетін агротехникалық шара...

А. косыту

В.Тырмалау

С. Культивациялау

D.тығыздау

Е. қатараралығын культивациялау

49. Шырынды жемісті, сүйекті дақыл.....

А. алхоры

В.алма

С. қарақат

D. бүлдірген

Е. шие

50. Субтропикалық дақылдарға жататындар...

А. майкене

В. Грек жаңғағы

С. абрикос

D. гранат

Е. каштан

51. Лиана дегеніміз...

А. Черешня

В. бүлдірген

С. жүзім

D. лимон

Е. тошала

52. Жеміс дақылдарының бөлінуі...

А. жеміс типтері

В. Вегетациялық кезең ұзақтылығына

С. гүлінің құрылысына

D. тамыр жүйесі ерекшелігіне

Е. Тіршілік формасыны

ІІ-вариант

1.Суармалы жерлерді топырақтық сортаңдануы неге байланысты...

А. Дренаждық құрылыс жүйесі қолданылмайтындықтан.

В. Топырақ грунт суларының көтерілуінен

С. Суландыру мөлшерін сақтамағандықтан, суаруды минералды сулар арқылы

жүргізгенде.

D.. Су қүрамындағы минерал түздарың мөлшерден тыс болуынан

Е. Иррагациалық жұмыстардың дүрыс жолға қойылмағандықтан.

2.Қазақстан территориясынан өтетін зоналары...

А.Тундра орманды дала, дала, шөлейт, шөл.

В. Орманды дала, дала, шөлейт, шөл, таулы.

С. Тайга, орманды дала, дала,шөлейт, шөл.

D. Шөл, шөлейт, таулы аймақ, тропика.

Е. Тайга, тундра, Альпі шалғыны.

3.Жазықты жерлерде қандай топырақ зоналары тараған.

А. Орман - сүр, қара, қоңыр, сүр.

В. Қара, қызыл - қоңыр, қоңыр, сүр.

С. Қара, қоңыр, сүр, сүр – қоңыр

D. Қарашірікті, қызыл - қоңыр.

Е. Сүр, қара, қызыл.

4.Солтүстік Қазақстан жөне Көкшетау облысында қандай топырақ зонасы қамтиды...

А. Орман сүр.

В. Қаратопырақ.

С. Қызыл – қоңыр

D.. Сұр.

Е. Қара-сұр.

5.Қостанай , Торғай, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Ақтөбе, Павлодар, Көкшетау облыстары қандай топырақ зонасын қамтиды....

А. Орман - сүр.

В. Қара топырақ.

С. Қызыл - қоңыр топырақ.

Д. Қоңыр топырақ

Е. Қара- сүр.

6.Шектеулі тараған, жергілікті, су өткізбейтін жыныстар үстінде уақытша жиналған жер асты суын қалай атайды...

А. Грунт суы.

В. Ыза суы.

С. Артезиан суы.

D.. Түшы

Е. Бүлақ суы.

7. Топырақтың су режимінің түрлері...

А. Тоңды, шайылу, жайылмайтын, кезенді шайылу.

В. Тоңды, шайылу, жайылмайтын, кезенсіз шайылу.

С. Тоңды, шайылу, кезенде шайылу, шайылмайтын, булану.

Д. Мөлшерден тыс ылғалды сақтап қалу, тоңды, шайылу, булану.

Е. Булану, тоңды, шайылу, шайылмайтын.

8.Топырақтың жаратылуы мен эволюциялық даму кезеңі…

А. Топырақ жасы

В. Топырақтың жабысқақтығы

С. Топырақ тығыздығы

D. Топырақтың созылмалылығы

Е. Топырақтың көлемдік массасы

9.Егіншіліктің негізгі заңдарын көрсетіңіз...

А. Топырақты қорғау заңы

В. Тепе-теңдік, минимум, максимум, оптимум, өз ара шартты жиынтық, қайтарып тұқым алмастыру

С. Тепе-теңдік, минимум, максимум, оптимум, өз ара шартты жиынтық, өсімдік пен топырақ жамылғысы құрылық бетінде белдеулі таралу заңы

D. Тепе-теңдік, минимум, максимум, оптимум, өз ара шартты жиынтық, қайтарып тұқым алмастыру

Е. Табиғаттағы топпырақ түзілуінің жағымды тиімділігі, қоректік заттарды топыраққа қайтару, минимум, оптимум, максимум, өсімдіктердің өз ортасына сәйкес келуі және дақылдарды уақыт пен кеңістік бойынша дұрыс ауыстыру, дұрыс ауыспалы егіс жүйесін қолдану заңы, өсімдіктердің өсуі мен дамуы факторының бірлескен әркекттерінің

нәтижесі

10.Екі жылдық арам шөптерге не жатады...

А. Қарабидай, арпабас, дала арпабас, кәдімгі сібсесе.

В. Ақ дәрілік, түйежоңышқа, қара мендуана, түйетікен.

С. Ащы жусан, бүйра қымызды, бақа жапырақ, кекіре.

D. Сораң, итқонақ, ярутка.

Е. Түйе жоңышқа, меңдуана

11.Арамшөптермен агротехникалық күрес жолдарын көрсетіңіз...

А. Әлсірету түншықтар, көккен тамырын тарап алу, үсіту, кептіру.

В. Ауыспалы егіс, әлсәрету, тұқым тұншықтыру.

С. Ауыспалы егіс, әлсірету, тұқым тұншықтыру.

D. Тұқымды мұқият тазарту, тірі организмдерді қолдану.

Е. Алдын-алу

12.Гербицидтер қандай түрлерде шығарылады...

А. Сұйық, эфирлі, түйіршікті.

В. Ұнтақ, эммулсия , концентратты, түйіршікті.

С. Түйіршікті, ертінді, газ тәріздес.

D.Түйіршікті, эммулсия, құмды масса тәріздес

Е. Газ тәріздес, концентраты, түйіршікті

13.Көп жылдық арамшөптер дегеніміз не..

А. Көбінесе, жер асты вегетативті сабақтарының көбейетін арамшөптер.

В. Бірнеше жыл бойы өсіп дамып тұқым беретін және вегетативті жолмен

көбейетін арамшөптер

С. Өте зиянды жоюы қиынға тиетін өсімдіктер

D. Ерте көктемде шығып күзге қарай өзінің вегетациясын аяқтайтын өсімдіктер

Е. Вегетациялық мерзімі өте қысқа (45-60 күн) рамшөтер

14.Топырақтың өңдеу жүйелерін көрсетіңіз...

А. Жырту, культивациялау, тырмалау

В. Негізгі, тұқым себер алдында, егістікті баптау

С. Катоктау, тұқым себер алдында, егістікті баптау

D. Негізгі, тұқым себер алдында, көп жылдық шөптер қыртысын өңдеу

Е. Тығыздау саңылаулау, егістікті баптау

15.Органикалық тыңайтқыштарды атаңыз...

А. Азотты, күрделі, көң

В. Шымтезек, жанама, минеральды

С. Суперфосфат, көң, қи садырасы

D. Көң, қи садырасы, шымтезек, күл

Е. Шымтезек, жанама,сидералбды

16.Агрохимиялық карта...

А. Шаруашылықтағы танаптың ылғал қорын белгілейтін кесте

В. Топырақтағы қоректік заттардың түрімен мөлшерін көрсететін кесте

С. Топыраққа енгізілген органикалық тыңайтқыштар мөлшерін көрсетеді

D. Химиялық препараттардың мөлшерін көрсетеді

Е. Топыраққа енгізілген минералдық тыңайтқыштар мөлшерін көрсетеді

17. Калий тыңайтқыштарды көрсетіңіз...

А. Суперфосфат, күкірт қышқыл аммоний, сильвинит

В. Аммофос, хлорлы калий, мочевина

C. Хлорлы калий, күкшрт қышқылды калий, калий селитрасы

D. Калий селитрасы, прецицитат, күкірт қышқылды аммоний

Е. Хлорлы калий, мочевина, калий селитрасы

ақырыбы:Жерді мелиорациялау

18.Суару тәсілдері...

А. Суды жер бетіне ағызыр суару, жаңбырлатқыш құралдармен, арнаулы құбырлармен, жердің астымен, көктемгі тасқынды пайдаланып суару

В. Тамшылатып,, жаңбырлатқыш құралдармен, арнаулы құбырлармен, жердің астымен, көктемгі тасқынды пайдаланып суару

С.Егін көгін, жаңбырлатқыш құралдармен, арнаулы құбырлармен, жердің астымен, көктемгі тасқынды пайдаланып суару

D. Қоректендіріп, жаңбырлатқыш құралдармен, арнаулы құбырлармен, жердің астымен, көктемгі тасқынды пайдаланып суару

Е. Капиллярлы, жаңбырлатқыш құралдармен, арнаулы құбырлармен, жердің астымен, көктемгі тасқынды пайдаланып суару

19.Солтүстік Шығыс, батыс облыстардың қара топырақты далалы аймақтарындағы негізгі орман жолақтарының арасы...с

А. 300-500м

В.400-500м

С.200м

D.200-250м

Е.150-200м

20.Тұқымның шаруашылық жарамдылығы...

А. Ылғалдың, жылу мен ауаның әсерінен көкткеуі

В. Процентпен көрсетілген тұқымның ылғал мөлшері

С. Тұқымның тазалық проценті мен көктегіштік процентін көбейту

D. Жалпы алынған үлгінің ішіндегі негізгі дақыл тұқымының проценті

Е. Егілгеннен кейінгі 10 тәулікте көктеп шыққан тұқым проценті

21. Тұқымның тазалығы..

А. Ылғалдың, жылу мен ауаның әсерінен көкткеуі

В. Процентпен көрсетілген тұқымның ылғал мөлшері

С. Тұқымның тазалық проценті мен көктегіштік процентін көбейту

D. Жалпы алынған үлгінің ішіндегі негізгі дақыл тұқымының проценті

Е. Егілгеннен кейінгі 10 тәулікте көктеп шыққан тұқым проценті

22. Қарақұмықтың тұқымы топырақтың тереңдігі қандай температураға жылығанда көктейді?

А.1-2

В.4-5

С.7-8

D.8-10

Е.15-17

23.Жаздық бидайдың тұқым сіңіру тереңдігі?

А.2-3 см

В.3-4 см

С.6-8 см

D.10-12 см

Е.12-15 с

24.Күздік бидайдың егістігін үстеп қоректендіру үшін қандай тыңайтқыштар қоданылады?

А.Суперфосфат

В.Сильвинит

С.Фосфор ұны

D.Мочевина

Е.Азот

25.\Күздік бидайды суармалы жағдайда өсіргенде қандай алғы дақылдан кейін орналастыру қажет?

А.екпе пар

В.Көп жылдық шөптер

С.Қант қызышасы

D.Жүгері

Е.Картоптан кейін

26. Дәнді дақылдардың дәнінің қай бөлігінде май көп болады?

А.Эндосперімінде (ортасында)

В.Эндосперімінде (тұқым қабығы астында)

С.Айдаршасында

D.Ұрығында

Е.Эндосперімінде (сыртында)

27. Жаздық бидай егістігін гербицидпен өңдеу вегетациялық кезеңінің қай фазасында жүргізіледі?

А.Түптену фазасында

В.Түптену,түтікшелену

С.Көктеу фазасында

D.Бас салу кезеңінде

Е. Тұқым себер алдында

28.Тарының алғы дақылы?

А.Тары

В.Күздік бидай

С.Дәнді бұршақтар

D.Картоп

Е.Арпа

29.Құрғақшылық жағдайда тарыны сепкенде қандай агортехникалық әдіс міндетті түрде жүргізіледі?

А.Тұқымды дәрілеу

В.Себу мөлшерін қатаң сақтау

С.Топырақты тығыздау

D.арам шөптермен күресу

Е.Тұқымды сорттау

30.Бұршақ егісінің дүниежүзілік көлемі /млн.га/...

А.5

В.6

С.4

D.2

Е.3

31.Бұршақ тұқымдас дақылдардың алғы дақылы...

А.Көкеністер

В.Беде

С.Отамалы дақылдар

D.Көп жылдық шөптер

Е. Пар

32.Ас бұршақтың себу әдісі...

А.Қатарлап, тар қатарлап

В. Кең қатарлы

С.Ленталы кең қатарлы

D.Шаршы ұялы

Е.Тоғыспалы

33. Жем бұршақтың себу әдісі...

А. Қатарлап, тар қатарлап

В. Кең қатарлы

С.Ленталы кең қатарлы

D.Шаршы ұялы

Е.Тоғыспалы

34.Май бұршақтың себу әдісі...

А. А.Қатарлап, тар қатарлап

В. Кең қатарлы

С.Ленталы кең қатарлы

D.Шаршы ұялы

Е.Тоғыспалы

35.Ас бұршақтың себу мөлшері кг/га...

А.200-300

В. 100-120

С.70-150

D. 50-80

Е.120-200

36.Күнбағыс қалай тозаңданады...

А.Су арқылы

В. Өздігінен

С.Айқас

D.Желмен

Е.Жануарлар арқылы

37.Кеш пісетін күнбағыстың вегетациялық даму ұзақтылығы..

А. 90-100

В. 125-140

С. 140-160

D. 120-130

Е. 100-110

38. Күн бағыс қай тұқымдасқа жатады..

А.Шатыршы гүлділер

В. Құлқайырлар

С. Алабота

D. Күрделігүлділер

Е. Асқабақтар

39.Мақтадан алынатын орташа өнім мөлшері ц-га....

А.18,5

В. 22,5

С. 27,5

D. 30,5

Е.33,5

40.Тіршілік ұзақтығына қарай мақта қандай өсімдік...

А. Эфемер

В. Бір жылдық

С. Екі жылдық

D. Көп жылдық

Е. Аз жылдық

41.Мақта өсімдігі қай тұқымдасқа жатады....

А.Астық

В. Бұршақ

С.Күрделі

D. Шатырша

42Мақтаның тіршілік формасы...

А.Бұта

В. Жартылай бұта

С. Ағаш

D. Шөптесін

Е. Бұташық

43.Мақта талшығының жуандығының ұзындығына қатынасы...

А. 1:100

В. 1:200

С. 1:1500-2000

D. 1:300

Е. 1:500

44.Тіршілік ұзақтылығына қарай қант қызылшасы...

А.Көпжылдық

В. Біржылдық

С. Екі жылдық

D. Жартылай бұта

Е. Аз жылдық

45.Қант қызылшасы қай тұқымдасқа жатады....

А.Алқалылар

В. Құлқайырлар

С. Крестігүлділер

D. Шатырша гүлділер

Е. Алаботалылар

46.Картоптың орташа өнімділігі ц/га..

А. 300

В. 112

С. 135

D. 220

Е. 500

47.Картоп түйнегі....

А.өте өзгеріп қысқарған сабақтың бұтағы

В. Түрі өзгерген жапырақ

С. Түрі өзгерген тамыр

D. Жер асты мүшелері

Е. Жер үсті мүшелері

48.Судан шөбінің 1000 тұқым салмағы, грамм...

А. 20-28

В. 15-20

С. 8-15

D. 20-25

Е. 25-30

49.Судан шөбін кесу биіктігі, см...

А. 7-9

В. 10-12

С. 12-15

D. 15-20

Е. 20-25

50.Судан шөбін тұқымға қай уақытта жинайды ...

А. Шашақ басы балуызданғанда

В.Шашақ басы қатайғанда

С. Бас алуы алдында

D. Толық піскенде

Е. Дән ылғалдылығы 25 пайызға жеткенде

51.Ашық грунттқа отфырғызғанға дейін қанша күн бұрын көшет отырғызылады..

А. 45-60

В. 70-80

С. 90-100

D. 100-120

Е. 120-140

ІІІ-вариант

1.Өңдеу құралдары мен топырақтың түйісу нүктесінің айналасында ылғалдың жұқа қабатының байқалуы, сондай-ақ топырақ түйіршіктерінің электрлік және молекулалық әсерінен болатын өңдегіш құралдың қайырмасы мен түреннің бетіне жабысу қабылеты...

А. Топырақ жасы

В. Топырақтың жабысқақтығы

С. Топырақ тығыздығы

D. Топырақтың созылмалылығы

Е. Топырақтың көлемдік массасы

2.Табиғи жағдайдағы 1см құрғақ топырақтың грамм есебімен алынған массасы...

А. Топырақ жасы

В. Топырақтың жабысқақтығы

С. Топырақ тығыздығы

D. Топырақтың созылмалылығы

Е. Топырақтың көлемдік массасы

3.Сыртқы күштің әсерінен өзгерген қалпын сол күш әсері тоқтатылғанынан кейін де бұзылмай сақталу қабылетін айтады...

А. Топырақ жасы

В. Топырақтың жабысқақтығы

С. Топырақ тығыздығы

D. Топырақтың созылмалылығы

Е. Топырақтың көлемдік массасы

4. Бір мағналы көрсеткіш емес, ол тек топырақтың орналасуымен (түйірлердің өз ара орналасуы) сол сияқты оның қатты бөлігіне де байланысты...

А. Топырақ жасы

В. Топырақтың жабысқақтығы

С. Топырақ тығыздығы

D. Топырақтың созылмалылығы

Е. Топырақтың көлемдік массасы

5.Топырақтағы қоректік заттардың жуылып кетпей сақталып тұруы....

А. Топырақтың биологиялық сіңіру қабылеті

В. Топырақтың механикалық сіңіру қабылеті

С. Топырақтың химиялық сіңіру қабылеті

D. Топырақтың физикалық-химиялық алмастыра сіңіруі

Е. Топырақтың физикалық сіңіруі

6.Топырақтың басқа түйіршіктер аралықтарындағы қуыстардың диаметрінен үлкен заттарды сүзіп алып қалуы...

А. Топырақтың биологиялық сіңіру қабылеті

В. Топырақтың механикалық сіңіру қабылеті

С. Топырақтың химиялық сіңіру қабылеті

D. Топырақтың физикалық-химиялық алмастыра сіңіруі

Е. Топырақтың физикалық сіңіруі

7.Топыраққа енген түрлі тұздар мен топырақ ертіндісіндегі тұздардың өзара алмасуы...

А. Топырақтың биологиялық сіңіру қабылеті

В. Топырақтың механикалық сіңіру қабылеті

С. Топырақтың химиялық сіңіру қабылеті

D. Топырақтың физикалық-химиялық алмастыра сіңіруі

Е. Топырақтың физикалық сіңіруі

8. Топырақтың иондар сіңіруін, негізінен катиондар сіңіру қабылет...

А. Топырақтың биологиялық сіңіру қабылеті

В. Топырақтың механикалық сіңіру қабылеті

С. Топырақтың химиялық сіңіру қабылеті

D. Топырақтың физикалық-химиялық алмастыра сіңіруі

Е. Топырақтың физикалық сіңіруі

9. Егіншіліктің қарапайым жүйесін атаңыз...

А.Жақсартылған, астықты, шөп танапты

В. Отамалы, отты, тыңайтылған, тыңайған

С.Егіншілі, өнімді тұтыну, экстенсивті

D.Интенсивті, топырақты қорғау

Е. Интенсивті, экстенсивті

10.Вегетациялық мерзімі өте қысқа (45-60 күн) арамшөтер...

А. Эфемерлер

В. Жаздық арамшөптер

С.Қыстап қалатын арамшөптер

D. Күздік арамшөптер

Е.Екі жылдық арамшөптер

11.Ерте көктемде шығып күзге қарай өзінің вегетациясын аяқтайтын өсімдіктер...

А. Эфемерлер

В. Жаздық арамшөптер

С.Қыстап қалатын арамшөптер

D. Күздік арамшөптер

Е.Екі жылдық арамшөптер

12.Егер ерте көктемде көктеп шықса, онда олар вегетациясын сол жылы күзде аяқтайды, ал егер кеш көктеп шықса...

А. Эфемерлер

В. Жаздық арамшөптер

С.Қыстап қалатын арамшөптер

D. Күздік арамшөптер

Е.Екі жылдық арамшөптер

13.Топырақты өңдеу тәсілдерін атаңыз...

А. Қопсыту, араластыру, арам шөп тамырын кесу.

В. Жырту, сыдыра жырту, культивациялау, тырмалау

С. Ұсақтау, тырмалау, піліндеу, катоктау

D. Жал жасау, түптеу, ұялау, жырту

Е. Тығыздау, тырмалау, жырту

14.Орталық қоңыр сұр топырақты аймақтарда егінді қорғайтын орман жолақтары үшін егілетін ағаш түрлері...

А.Қарағай, терек, қайың

В. Қарағай, үйеңкі, жиде

С. Емен, қарағай, арша

D. Сағыз қарағай, қараған, акация

Е. Емен, қарағаш, үйеңкі

15. Дақыл тұқымын сеуіп қойғаннан кейін топырақтағы ылғал өркеннің жер бетіне тез шығуына жеткіліксіз болғанда қолданылатын суару түрі...

А. Вегетативтік суару

В.Қоректендіру суаруы

С. Салқындатып суару

D. Жуып-шаю суруы

Е. Егін көгіне дейін суару

16.Өсімдік өсіп тұргғанда берілетін суару түрі...

А. Вегетативтік суару

В.Қоректендіру суаруы

С. Салқындатып суару

D. Жуып-шаю суруы

Е. Егін көгіне дейін суару

17.Дақылдарды тыңайтқыштардың ертінділерімен суару түрі...

А. Вегетативтік суару

В.Қоректендіру суаруы

С. Салқындатып суару

D. Жуып-шаю суруы

Е. Егін көгіне дейін суару

18.Жаздың ең ыстық кездерінде берілетін суару түрлері...

А. Вегетативтік суару

В.Қоректендіру суаруы

С. Салқындатып суару

D. Жуып-шаю суруы

Е. Егін көгіне дейін суару

19.Тұқымның ылғалдылығы...

А. Ылғалдың, жылу мен ауаның әсерінен көкткеуі

В. Процентпен көрсетілген тұқымның ылғал мөлшері

С. Тұқымның тазалық проценті мен көктегіштік процентін көбейту

D. Жалпы алынған үлгінің ішіндегі негізгі дақыл тұқымының проценті

Е. Егілгеннен кейінгі 10 тәулікте көктеп шыққан тұқым проценті

20.Қарақұмықты қатарлап сепкенде тұқым себу мөлшері қандай?

А.10-20

В.30-40

С.50-60

D.80-100

Е.100-120

21.Қарақұмықтың гүл шоғыры қандай?

А.масақ

В.сыбыртқы

С.шашақбас

D.күрделі масақ

Е.себет

22.Күздік бидайдың даму кезеңінің ұзақтылығы?

А.360 күн

В.340күн

С.270-290күн

D.280-320 күн

Е.120-135 күн

23. Дәнді дақылдарды қандай жағдайда туралап жинайды?

А.Биік сабақты,біркелкі піспеген

В.Жоғарғы өнімді

С.Қысқа сабақты,сирек,арамшөптен таза

D.Арамшөптермен өте қатты ластанған

Е.Ірі дәнді,таза егістікті

24.Дәнді дақылдардың дәнінің құрылысы?

А.Ұрығы,эндосперма,тұқым қабығы

В.Ұрығы,тұқым қабығы,тұқым жарнағы,эндосперма

С.Ұрығы,тұқым жарнағы,эндосперма

D.Ұрығы,тұқым жарнағы,жеміс қабығы

Е.Ұрығы,тұқым қабығы

25.Дәнді дақылдардың дән ылғалдығы қандай мөлшерде болғанда туралап жинайды?

А.10-22 процент

В.14-16 процент

С.20-22 процент

D.35-45 процент

Е.15-17 процент

26. Бидайдың гүл шоғыры?

А.сырға

В.шоқпарбас

С.шашақбас

D.масақ

Е.сыбыртқы

27.Тарының гүл шоғырының типі?

А.Шоқпар бас

В.Себет

С. Сырға

D.Сыбыртқы

Е.Шашақ бас

28.Тарыны кең қатарлы әдіспен сепкенде қандай қатар аралық жұмыстар жүргізіледі?

А.Қатар аралықты қопсыту

В.Тығыздау,қопсыту

С.Қопсыту,тырмалау,түптеу

D.Түптеу

Е.Барлығы

29.Жем бұршақтың себу мөлшері кг/га...

А. 200-300

В. 100-120

С. 70-150

D. 50-80

Е. 120-200

30.Үрме бұршақтың себу мөлшері кг/га...

А.200-300

В. 100-120

С.70-150

D. 50-80

Е.120-200

31.Май бұршақтың себу мөлшері кг/га...

А.200-300

В.100-120

С.70-150

D.50-80

Е.120-200

32.Ноқат бұршақтың себу мөлшері кг/га...

А.200-300

В. 100-200

С.70-150

D.50-80

Е.120-200

33.Ас бұршақ тұқымын сіңіру тереңдігі /см/..

А.8-10

В. 3-4

С.6-7

D. 7-8

Е.2-3

34.Тұқым алу үшін күнбағысты қандай әдіспен егеді...

А. Жай қатарлы

В. Тар қатарлы

С. Тоғыспалы

D. Жалды

Е. Шаршы ұялы

35.Тұқымдық күнбағысты жинау…

А.Тұқым ылғалдылығы 35-40

В.Зембіл гүлдерінің 70 пайызы қоңыр тартқанда

С. Зембіл гүлдерінің 90 пайызы қоңыр тартқанда

Д. Зембіл гүлдерінің 60 пайызы қоңыр тартқанда

Е. Зембіл гүлдерінің 100 қоңыр тартқанда

36.Күнбағыс дәніндегі май мөлшері....

А. 50-52%

В. 70%

С. 75%

Д. 85-95%

Е. 10-20%

37.Мақта талшығының ұзындығы...

А. 10-50 мм

В. 50-100мм

С. 150-200мм

D. 200-250 мм

Е. 300-350мм

38.Мақтаның алғы дақылы..

А. Күздіктер

В. Бұршақ тұқымдастар

С. Пар

D. Картоп

Е. Беде

39.Мақта үшін қолайлы ылғалдылық /пайыз/....

А. 70-80

В. 65-70

С. 80-90

D. 45-50

Е. 50-55

40. Мақтаны вегетация кезенді неше рет суарады..

А. 2-5

В. 4-5

С. 1-5

D. 3-12

Е. 3-4

41.Мақта тұқымын тазарту жолы..

А. Делитирование

В. Стратификация

С. Десикация

D. Линтерование

Е. Джинирование

42.Қант қызылшасының сіңіру тереңдігі..см ..3-5

В. 10-12

С. 12-15

D. 16-18

Е. 18-20

43.Қант қызылшасының отаны...

А. Жерорта теңізі төңірегі

В. Оңтүстік Америка

С. Қытай

D. Орталық Азия

Е.Шығыз Азия

44.Картоптың ауыспалы егістігі...

А.Пар

В. Көп жылдық шөптен кейігі көкеніс дақылдары мен асбұршақ

С.Күздік дәнді және дәнді бұршақ

D. Картоп

Е.Жүгері

45.Картоптың себу әдісі...

А.Тар қатарлы

В. Тоғыспалы

С. Кең қатарлы

D. Шаршы ұялы

Е. Жаппай

46.Картоптың себу мөлшері...

А. 2-2,5 т/га

В. 5-9 т/га

С. 9-10 т/га

Д. 10-15 т/га

Е. 20-25 т/га

47.Судан шөбін шөпке қай уақытта жинайды ...

А. Шашақ басы балуызданғанда

В.Шашақ басы қатайғанда

С. Бас алуы алдында

D. Толық піскенде

Е. Дән ылғалдылығы 25 пайызға жеткенде

48.Итқонақтың құрғақшылық аймақтарда тұқым себу мөлшері, кг/га..

А. 10-12

В. 8-10

С. 15-20

D. 20-25

Е. 25-30

49.С.

Итқонақты тұқымға еккендегі себу әдісі..

А. Тоғыспалы

В. Тар қатарлы

С. Кең қатарлы

D. Шаршы ұялы

Е. Ленталы

50.Қай көкеніс дақыл қос үйлі өсімдікке жатады....

А. қызан

В. шалғам

С. балдыркөк

D. қияр

Е. пияз

51.Қай өсімдік жемісінде 90 пайызға дейін су болады..

А. бидай

В. қияр

С. бұршақ

D. үрме бұршақ

Е. қант қызылшасы

52.Көкеніс дақылдың көшетін қайтадан отырғызғанда тамыр ұшы алынып тасталынын қалай атайды..

А. түптеу

В. қопсыту

С. қайтадан отырғызу

D .өгей бұтағын жұлу

Е. сирету

IV-вариант

1. Топырақтың иондар сіңіруін, негізінен катиондар сіңіру қабылет...

А. Топырақтың биологиялық сіңіру қабылеті

В. Топырақтың механикалық сіңіру қабылеті

С. Топырақтың химиялық сіңіру қабылеті

D. Топырақтың физикалық-химиялық алмастыра сіңіруі

Е. Топырақтың физикалық сіңіруі

2.Топырақтың түйіршіктерінің сыртқы молекулалық күш әсерінен газды және ертінді заттарды сіңіріп, өз бойында ұстап тұру қабылеті...

А. Топырақтың биологиялық сіңіру қабылеті

В. Топырақтың механикалық сіңіру қабылеті

С. Топырақтың химиялық сіңіру қабылеті

D. Топырақтың физикалық-химиялық алмастыра сіңіруі

Е. Топырақтың физикалық сіңіруі

3. Жоғары дисперстік фаза мен дисперстік ортадан тұратын гетерогенді жүйе...

А. Топырақ коллоидтары

В. Топырақтың сілтілігі

С. Топырақ буферлігі

D. Топырақ суы

Е. Топырақтың су сыйымдылық шегі

4.Әртүрлі биологиялық, химиялық және физикалық-химиялық процестердің нәтижесінде топырақтарда қышқылдар, негіздер түзілмей, рекциясының бағыттары өзгеріп тұрады...

А. Топырақ коллоидтары

В. Топырақтың сілтілігі

С. Топырақ буферлігі

D. Топырақ суы

Е. Топырақтың су сыйымдылық шегі

5.Топырақтың сұйық және қатты күйіне байланысты өзгеріп тұрады...

А. Топырақ коллоидтары

В. Топырақтың сілтілігі

С. Топырақ буферлігі

D. Топырақ суы

Е. Топырақтың су сыйымдылық шегі

6.Топырақ қыртысындағы әр түрлі минералдық тұздарға бай сұйық..

А. Топырақ коллоидтары

В. Топырақтың сілтілігі

С. Топырақ буферлігі

D. Топырақ суы

Е. Топырақтың су сыйымдылық шегі

7. Топырақтың өз бойына белгілі мөлшерде суды сіңіріп ұстай алатын қасиеті..

А. Топырақ коллоидтары

В. Топырақтың сілтілігі

С. Топырақ буферлігі

D. Топырақ суы

Е. Топырақтың су сыйымдылық шегі

8 Химиялық үгілуді жүргізетін күштер...

А.Жел, су, микроорганизмдер

В. Оттегі, сутегі, микроорганизмдер

С. Су, оттегі, көмір қышқыл газ, қышқыл тектес органикалық қосылыстар

D. Ертінділер, анаэробты, аэробты бактериалар

Е. Органикалық қосылыстар, ылғал, жел

9. Төртттік дәуір шөгінділері дегеніміз...

А.Құм балшық, мұз суы, морендер

В. Континенттік мұз, мәр-мәр, лесс, морендер

С. әк, доломит, лесс, морендер

D.Континетті мұз, мұз суы, лесс, жел, өзен, теңіз түбң

Е Құм балшық, мұз суы, тастар

10. Өздерінің дамуы үшін қысқы маусымның төменгі температурасын қажет етеді...

А. Эфемерлер

В. Жаздық арамшөптер

С.Қыстап қалатын арамшөптер

D. Күздік арамшөптер

Е.Екі жылдық арамшөптер

11.Бірінші жылы оларда дегелек пайда болады, тамыр жүйесі тереңдейді, келер жылы тез өсіп тұқым береді....

А. Эфемерлер

В. Жаздық арамшөптер

С.Қыстап қалатын арамшөптер

D. Күздік арамшөптер

Е.Екі жылдық арамшөптер

12.Терең қопсыту қандай құралдар арқылы және қандай тереңдікте жүргізіледі...

А. 27 см, КПС-4, КПЭ-3,8

В. 12 см КПП-2,2, ОПТ-3,5

С. 30 см КПГ-250, КПГ-2-250

D. 10 см КПГ-250, КП-3,6

Е. 25см КПП-2,2, ОПТ-3,5

13. Күзде, қыста, ерте көктемде топырақтағы артық тұздарды кетіру үшін қолданылатын суару түрі..

А. Вегетативтік суару

В.Қоректендіру суаруы

С. Салқындатып суару

D. Жуып-шаю суруы

Е. Егін көгіне дейін суару

14.Өсімдік өсуін баяулатып, қуқыл –жасыл түске, кейде сарғыш түске енеді, жапырақтары, сабақ бұтақтар майдаланады, бұлай болының себебі қандай химиялық элементтің жетіспеуінен болады..

А.Азот

В.Фосфор

С.Калий

D.Марганец

Е. Кальций

15.Өсімдіктің өсуі кешеуілдейді, генеративтік мүшелерінің салына бастауы тоқтайды,бұлай болының себебі қандай химиялық элементтің жетіспеуінен болады...

А.Азот

В.Фосфор

С.Калий

D.Марганец

Е. Кальций

16.Өсімдіктердің төменгі жапырақтары сарғаяды, шеттері қоңырқайланады, көбіне солып қалады, бұлай болының себебі қандай химиялық элементтің жетіспеуінен болады...

А.Азот

В.Фосфор

С.Калий

D.Марганец

Е. Кальций

17.Өсімдіктерді хлороз жайлайлы, жапырақ ағарып кетеді, бұлай болының себебі қандай химиялық элементтің жетіспеуінен болады...

А.Азот

В.Фосфор

С.Калий

D.Марганец

Е. Кальций

18.Тұқымның өнгіштігі деп..

А. Ылғалдың, жылу мен ауаның әсерінен көкткеуі

В. Процентпен көрсетілген тұқымның ылғал мөлшері

С. Тұқымның тазалық проценті мен көктегіштік процентін көбейту

D. Жалпы алынған үлгінің ішіндегі негізгі дақыл тұқымының проценті

Е. Егілгеннен кейінгі 10 тәулікте көктеп шыққан тұқым проценті

19.Қарақұмық даму фазасының қай кезеңінде ылғалды мол қажет етеді?

А.Көгі

В.Сабақтану және гүлдену

С.Гүлдену

D.Бүрлену

Е.Шоқтану

20.С

Қарақұмықты кең қатарлы әдіспен сепкендегі тұқым мөлшері қандай?

А.10-15

В.20-30

С.40-60

D.80-100

Е.50-70

21.Дәнді дақылдарды бөлектеп жинау даму фазасының қай кезеңінде жүргізіледі?

А.Сүттеніп-балауызданып піскенде

В.Толық піскенде

С.Балауызданып піскене

D.Жапырағы сарғайғанда

Е.Дәні қызарғанда

22.Жаздық бидай өскіндері қандай температурадағы үсікке шыдай алады?

А.-10

В.-2

С.-5

D.-1

Е.-6

23.Күздік бидай егістігінің күтіп баптау жұмыстары...

А.Үстеп қоректендіру,қар тоқтату,қатар аралығын қопсыту

В.Үстеп қоректендіру,арамшөптермен химиялық жолдармен күресу

С.Үстеп қоректендіру,тырмалау,түптеу

D.Қар тоқтату,тырмалау

Е.түптеу,тырмалау

24.Дәнді дақылдардың даму кезеңдерін хронологиялық тәртіп бойынша көрсетіңіз?

А.Түптену

В.Пісу

С.Гүлдену

D.Бас салу

Е.Көктеу

Түтікшелену

25.Дәнді дақылдардың дәніндегі белок мөлшері?

А 1-2

В.3-4

С.8-12

D.20-25

26.Тарыны кең қатарлы әдіспен сепкенде қандай қатар аралық жұмыстар жүргізіледі?

А.Қатар аралықты қопсыту

В.Тығыздау,қопсыту

С.Қопсыту,тырмалау,түптеу

D.Түптеу

Е.Барлығы

27.Тары ылғалға қатысы бойынша қалай аталады?

А.Құрғақшылыққа төзімді

В.Ылғал сүйгіш

С.Қалыпты ылғал сүйгіш

D.Суыққа төзімді

Е.Аязға төзімді

28.Жасымықтың тұқым сіңіру тереңдігі /см/..

А.7-8

В. 5-6

С.8-10

D.10-12

Е. 5-7

29.Ноқат бұршақ тұқымын сіңіру тереңдігі /см/..

А.2-3

В. 6-8

С. 7-8

D. 4-5

Е.6-8

30.Күнбағыс көгінің аз уақыт аралығында суықты көтеру ^оС...

А.1

В. 8

С. 10

D. 12

Е. 15

31.Күнбағыс тұқымының сіңіру тереңдігі.

А.6-8 см

В. 10-12 см

С. 9-10 см

D. 12-15 см

Е. 4-5 см

32.Күнбағыс пен мақтаны жинауға қолайлы болу үшін тамырында тұрып тез құрғау әдісі қалай аталады.

А.Дефоляция

В. Десикация

С.Фумигация

D. Апробация

Е. Стратификация

33.Мақтаның кең тараған аурулары...

А. Бактериоз

В. Тамыр шірігі, гаммоз

С. Антрокноз

D. Гильминтоспориоз

Е. Ақ ұнтақ

34.Мақтаны топырақ қабаты неше сантиметрге және қанша градусқа жылығанда отырғызады..

А. 8см 8-10

В. 9см 6-8

С. 10 см 10-12

D. 10 см 5-6

Е. 10 см 5-7

35.Мақтаның себу мөлшері ц/га..

А. 35-70

В. 25-50

С. 45-80

D. 25-35

Е. 20-25

36.Мақта тұқымын сіңіру тереңдігі /см/...

А. 4-5

В. 2-3

С. 6-8

D. 2-4

Е. 5-6

37.Картоптың ылғалды көп қажет ететін кезеңі....

А.Көктеу

В. Бұтақтаны

С.шанақтану-гүлдеу

D. 3-5 жапырағы пайда болғанда

Е. Түйнегі піскенде

38.Түйнек жемісті дақылдарға...

А.Сәбіз

В. Асқабақ

С. Жүгері

D. Қант қызылшасы

Е. Жер алмұрты

39.Картоптың вегетациялық кезеңінің ұзақтылығы...

А. 100-120 күн

В. 70-130 күн

С.150-160 күн

D. 200 күн

Е.300 күн

40.Картоптың сіңіру тереңдігі (см)..

А. 2-3

В. 20-25

С. 10-12

Д. 8-10

Е. 15-30

41.Беде егіс танабында неше жыл сақталады...

А. 2-3

В.5-6

С. 8-10

D.10-12

Е. 10-15

42.Беденің гүл шоғыры...

А. Масақ

В. Шоқпар бас

С. Шашақ бас

D. Собық

Е. Сыпыртқы

43.Беденің бүркеуші дақылы...

А. Жаздық бидай, арпа, сүлы

В. Жүгері

С. күріш

D.Тары

Е. Судан шөбі

44.Бедені пішенге қай уақытты жинайды..

А. Толық піскенде

В.Гүлденуінің баскезінде

С. Дәні балауызданғанда

D. Дәні сүттегенде

Е. Балауызданып-сүттегенде

45.Жоңышқаны пішенге қай уақытта жинайды....

А. Толық піскенде

В.Гүлденуінің баскезінде

С. Шашақтану кезінде

D. Дәні сүттегенде

Е. Балауызданып-сүттегенде

46.Жемісті көкеніс дақылдар...

А. Орамжапырақ

В. шалғам

С. қымыздық

D. пияз

Е. қызан

47.Қай дақыл көпжылдық көкеністерге жатады...

А. Орамжапырақ

В. қымыздық

С. Кәді

D. шалқан

Е. сарымсақ

48.Егістік көлемі және жалпы өнімділігіне байланысты бірінші орынды қай көкеніс дақыл алады..

А. қияр

В. асқабақ

С. жапырақты салат

D. орамжапырақ

Е. шалғам

49. Қай көкеніс дақыл ылғал сүйгіш және суыққа төзімді келеді..

А. орамжапырақ

В. қызан

С.үрме бұршақ

D. қияр

Е. бұрыш

50.Орамжапырақ тіршілік ұзақтылығына қарай ....

А. біржылдық өсімдік

В.үшжылдық өсімдік

С. Екі жылдық өсімдік

D. көпжылдық өсімдік

Е. .бұталар

жүктеу 6,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: