195
айналдырып
иілту
арқылы
секіру
10 станция
Үрленген
допқа
жатып,
шектеулі алаңда тепе-теңдікті
ұстау
30 сек
Анық тепе-
теңдікті ұстап
көрсету
11 станция
Тік отыру, қолды артқа бүгу
жəне басты артқа жазу арқылы
денені тусіру
30 сек
Денені артқа
жазып түсіру
12 станция
Аяқты бірге ұстап, жоғарыда
тұрған
қолмен
сақинадан
лақтырылған
созылмалы
дəкенің
шетін
ұстау,
бар
күшпен
жан-жаққа
қолды
жіберіп қалу
30 сек
Қолға түскен бар
күшпен
аяқты бірге ұстау
13 станция
Аяқтың
басымен
гимнастикалық
отырғыштың
шетімен қозғау
30 сек
Аяқтың ұшын тіке
алға созып
шығару
14 станция
Қолмен
аяқтың
көмегімен
көлбеу арқанда өрмелеу
30 сек
Аяқ пен қол
буындарын тез
қимылдату
15 станция
Жартылай отырған қалпынан
алма-кезек оң (сол) аяқпен
көлденең
тепе-теңдікке
(«қарлығаш») көшу
30 сек
Денені тіктеп
ұстау
Қорытынды станция
Қимылды ойын «Жасауға
болмайтын қозғалыс»!
5 мин
Ойын ережесін
толық сақтау.
196
Сурет 15 - Гимнастика сабағына арналған жаттығулар
кешені
197
1. Физиктер, химиктер, математиктер мен биологтар,
географтардың еңбек жағдайының сипаттамасы
Физика, химия, математика, қолданбалы математика мен
механика мамандарының жұмысындағы елеулі еркшелігі миға
түсер салмағында. Ұзаққа созылған қауырт ой еңбегі көбіне
лабораторияда аппараттар қасында отырған, не түрегеп тұрған
күйде атқарылады. Оларды басқару оған баса назар аударылуын,
мойынның, арқаның жəне иықтардың ширыққан бұлшық
еттерінің бірқалыпта болуын қажет етеді. Шарасыз жұмыс
жағдайы,
жұмыстың
біркелкілігі,
жоғары
температура
(химиктерде), əр түрлі жиіліктегі электромагнитті толқындар,
жоғары қуатты ток, тітіркендіргіш у-шу, ультракулгін жəне
лазер сəулелері (физиктерде) - осының бəрі адамның қажуына
əсер етеді.
Осы мамандықтарды игеруге талпынған студенттер тобы
көбіне дене мен ойдың куаты жинақталатын альпинизм, ауыр
атлетика, техникалық спорт түрлерін ұнатады. Мысалы, атақты
альпинист, жұмыр жердің ең биік нүктесі Эверест шыңына
тұнғыш көтерілген қазақ Қазыбек Валиев физик, Олимпиялық
чемпион Илья Ильин биолог жəне т.б.
Студент
математиктердің
арасында
мергендер,
шахматшылар
жеткілікті.
Орындалатын
аспаптық
жəне
математикалық
жұмыстардың
дəлдігі
студенттердің
жауапкершілік
сезімдерін
оятып,
көру
анализаторының
қызметін барынша іске жұмылдырады жəне нервтің шиеленісуін
күшейтеді. Тіпті, тұлғасы жақсы жетілген студенттердің өзі
жалпы шаршауға шалдығып жəне бас ауруының пайда болуына
химиялық қоспалардан ауаның бұзылуы əсерін тигізетін (химия
факультетінің спортпен айналасатың 3-курс студенттерімен
əнгімеден) ұзаққа созылған лабораториялық жұмыстар жасау
кезінде үлкен қиындықтарға кез болады екен. Ал денсаулық
жағдайында
ауытқушылығы
бар
жəне
дене
тəрбиесі
дайындығының дəрежесі төмен студенттер тым тез шаршағыш
жəне көп жағдайда қатты əлсірейтін көрінеді, олай болса,
олардың қозғалыс режимін айрықша жандандыру қажет.
Уақытты үнемдеу үшін студенттердің өздерінің ағзаларына
қосымша психо-физиологиялық салмақ түсіріп, еңбек пен
198
демалыс режимінің қарапайым талаптарын бұзатыны белгілі.
Ол,
əсіресе,
емтихан
сессиялары
мен
жоғары
курс
студенттерінің диплом жұмыстарын жазу кездерінде жиі
байқалады. 10-12 семестр бойы өткізлетін лекциялық сабақтар
студенттерді белсенді дене еңбегі қызметінен айрады, мұнын өзі
олардың ағзасының тіршілік қызметі мен жұмыс қабілетін
ежептəуір төмендетіп жібереді. Аталған мамандықтардың оқу
процестерін талдау оларды сапалы түрде игеру студенттерден
қосымша, дербес лабораториялық жұмыстар жəне əдеби
шығармалармен жұмыс жасауды талап ететіндігін көрсетіп
берді. Мұның өзі ой еңбегіне ерекше назар аудартады жəне күн
сайын деңеге түсер салмақ көлемін төмендетеді.
Сонымен, жоғарыдағы аталып кеткен мəліметтерге сүйене
отырып, физиктер мен математиктер мамандардың кəсіби
қызмет сипаты мен мазмұны жəне осыған байланысты қажетті
дене қабілеттері мен психикалық қасиеттері келесі (кесте 12)
«Биология» мамандығы студенттерінің оқу еңбегі көбінесе
ойлау қабілетін арттырады, оның жетістігі ең алдымен ақыл-ой
қабілеттілігі мен зейіннің тұрақтылығы.
Ауыр ой еңбегі оқу жылы бойына жабық бөлмелерде
қозғалмай отырған күйінде жүзеге асырылады.
Оқу процесі зейін жəне мойын бұлшық еттің, бас пен иық
иіннің статикалық ауырлықпен бірге жоғары концентрацияда
болады.
Кредиттік оқыту технологиясының ережесіне сəйкес
студенттер өздерінің апталық бюджет уақыт бөлігін өз бетімен
оқу керек. Яғни, олар өздерінің уақыттарын кітапхана мен
интернеттен ақпараттар іздеуге бөледі. Мəжбүрлі біркелкі
жұмыс
қалпы
мен
еңбек
спецификасы
(лекцияларды
конспектілеу,
əдебиетті
оқу,
зертханалық
сабақтарда
гербарийлерді, топырақ түрлерін сұрыптау), оның біркелкісі мен
бір қалыптылығы өмір тіршілігінің маңызды функциялары мен
организм жүйесінің төмендеуіне мүмкіндік береді.
Достарыңызбен бөлісу: |
