ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

  –  қозғалыс  пен  даму  туралы  ілімнің  негізін  қалады 

деуге болады.

Сәл  кейініректе  Гераклиттің  адамның  ішкі  дүние-әлеміне  қатысты 

идеяларын 

сократ

  (б.з.д.  470-399  жж.)  зерттеген.  Ол  жеткілікті 

дәрежеде  жұмбақ  адам  болатын.  Ол  туралы  замандастарының  тым 

қарама-қайшы естеліктері қалған: «Аристофанның «Бұлттарында» ол – 

жалған данышпан-сопылардың бірі, ал Ксенофанның естеліктерінде – 

заңға  құлықты,  салт-жораларды  және  өз  елінің  Құдайларын  құрмет-

тейтін, жастардың ұстазы болса, Платон үшін – ешкім тең келмейтін 

данышпан.

Сопылардың: «Адам – барлық заттардың өлшемі», – дейтін тұжы-

рымымен  келісе  отырып,  Сократ  адамға  қатысты  бұл  тұжырымды 

өмір  тауқыметі  еңсесін  басқан  нақты  бір  адамға  емес,  текті  бір  тірі 

тіршілік  иесіне  жатқызады.