ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

 (1804-1872) – неміс классикалық философиясының 

оқшау  тұрған  өкілі.  Негізгі  еңбегі  – 

«Христиандықтың  мәні». 

Германияның одан бұрынғы философтарынан айырмашылығы: Фейер-

бах  –  материалист  және,  оған  қоса,  «жүрек  қанымен»,  құлшыныспен 

және шабытпен жазатындығы. 

Кезінде сұңғыла ойшыл Гегельдің дәрістерін тыңдағанмен, бәрібір 

гегельші болмады. Оның үстіне, ол Гегельдің философиялық жүйесін 

күйрете  соққы  беріп  сынады.  Фейербах  бойынша,  кез  келген  идеа-

лизм,  –  оның  ішінде  гегельдік  те  бар,  –  бар-жоғы  шындыққа 

(болмысқа) деген нәзік діни көзқарас қана болып табылады. Гегельдің 

философиялық жүйесіндегі Табиғаттан бұрын бар болып келе жатқан 

логикалық санаттар – Жаратушының басқа сөздермен білдірілген идея-

лары. Дүниеде материалдық әлемнен ажырап өмір сүретін таза ойлау 

205

жоқ, ойлау қабілетіне ие тіршілік иелері – адамдар ғана бар. Материяны 

рух тудырмайды, керісінше, материя тарихи тұрғыда рухты жаратады. 

Адамның  ойлау  қабілеті  қаншалықты  ғажап  болса  да,  оның  миының 

қызметі  ғана  болып  табылады.  Адам  тәнінен  ажыратылып  алынған, 

оның  шектеулі  және  ақырғы  өмірінен  азат  етілген  рух  Құдайға  ай-

налады.  Мән  –  бар-жоғы  ұғым  ғана.  Оны  адамның  денесінің  тұрқын 

құрайтын  сүйектерімен  салыстыруға  болады.  Алайда  тірі  адамның 

тәні, миы, қан айналысы мен жүйке жүйесі бар. Бірақ гегельдік фило-

софияны  сүйектермен  ғана  қоректеніп  жүре  беретін  қорқау  қасқырға 

теңеп,  Фейербах  өзінің  ұстазының  философиялық  жүйесін  келеке, 

мазақ етті.

Егер осылай болса, онда философия сондай болып табылатын 

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: