Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық

143. Құбырлар мен жалғағыш бөлшектерді механикалық өңдеу орындалатын Үй-жайлар құбырлардың дәнекерлеу тораптарын дайындау жүргізіледі, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы нормалау құжаттарының талаптарына сәйкес келеді.

144. Құрылыс алаңын, жұмыс учаскелерін және жұмыс орындарын ұйымдастыру жұмыстарды орындаудың барлық кезеңдерінде жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Барлық аумақтық оқшауланған учаскелер тұрақты байланыспен қамтамасыз етіледі.

145. Құрылыс алаңында, жұмыс учаскелерінде және жұмыс орындарында электр қауіпсіздігі МЕМСТ 12.1.013 талаптарына сәйкес қамтамасыз етіледі.

146. Дәнекерлеу-монтаждау жұмыстарын орындау кезінде қолданылатын қол электр құралдары екі жақты оқшаулануы немесе 42 Вольттан аспайтын кернеумен қоректенуі тиіс. Кернеуі 42 Вольттан жоғары барлық электрлендірілген станоктар мен механикалық өңдеуге және дәнекерлеуге арналған құрылғылар сенімді жерге тұйықталады, ток беретін сымдар сенімді оқшауланады және олардың бүлінуін болдырмайтын жерлерде төселеді. Дәнекерлеу қондырғылары мен құрылғыларын электр желісіне қосу және оларды ажырату электр моторымен жүргізіледі. Электр қондырғыларын жөндеу алдында желіден ажыратылады.

147. Дәнекерлеу қондырғыларын және басқа да құрылғыларды қолдану кезінде оларды пайдалану жөніндегі техникалық сипаттамалар мен нұсқаулықтарды басшылыққа алу қажет.

148. Жабық үй-жайда дәнекерлеу кезінде дәнекерлеушілердің жұмыс орындары жергілікті сорғыштармен жабдықталады. Дәнекерлеу учаскесінде төрт еселік алмасуы бар сору-сыртқа тарату желдеткіші көзделеді.

149. Құбырды траншеяға қолмен салу кезінде жұмысшылардың саны әрқайсысына салмағы 35 кг – дан аспайтын құбыр учаскесі ерлер үшін және әйелдер үшін 20 кг – дан аспайтын есеппен көзделеді.

150. Құбырды төсеу кезінде құбыр мен траншея арасында жұмысшылардың болуына жол берілмейді.

151. Құбырды сынау кезінде қысымды (суды немесе ауаны) сынауға дейін бірқалыпты көтеру қажет. Бұл ретте жұмыс және механизмдер Болат құбырларды сынау кезінде көзделген күзет аймағынан тыс болуы тиіс.

152. Сынауға арналған құбырға сынаудан жұмысшыға дейінгі қысым алынғаннан кейін қарау үшін жақындауға рұқсат етіледі.

153. Адамдардың болуы мүмкін жерлерде құдықтар, шурфтар және топырақтағы басқа да ойықтар қақпақтармен, берік қалқандармен жабылады немесе қоршалады.

154. Құрылыс алаңына кіру кезінде көлік құралдары мен жаяу жүргіншілердің қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз ететін қозғалыс схемасы белгіленеді. Жолдар мен өтпе жолдардың жиектерінде жол қозғалысы ережелеріне сәйкес көлік құралдарының жүру тәртібін реттейтін жақсы көрінетін жол белгілері орнатылады.

155. Құрылыс машиналарында жұмыс ЖӨЖ-ға сәйкес жүргізіледі.

156. Топырақты, құбырларды және басқа да көлемді жүкті ауыстыру кезінде қызметкерлер жұмыс жүргізудің қауіпсіз аймағында болуы қажет.

157. Жұмыс басталар алдында барлық қызметкерлер құрамы қауіпсіздік техникасы бойынша толық нұсқамадан өтуі қажет.

158. Электрмен дәнекерлеу және газ жалын жұмыстарын орындау кезінде сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы қолданыстағы мемлекеттік нормативтердің, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы нормалау құжаттарының және осы құрылыс нормаларының талаптарын орындау қажет.

159. Конструкция элементтерін кесу кезінде кесілген элементтердің кездейсоқ құлауына қарсы шаралар қабылдау қажет.

160. Оқшаулау жұмыстарының қауіпсіздігі ұйымдастыру-технологиялық құжаттамадағы (ҚҰЖ, ЖӨЖ және т.б.) еңбекті қорғау жөніндегі келесі шешімдердің орындалуымен қамтамасыз етіледі.:

- желдетуді, өрт сөндіруді, термиялық күйіктен қорғауды, жарықтандыруды, биіктікте жұмыстарды орындауды қамтамасыз ету үшін әдістер мен құралдарды көрсете отырып, жұмыс орындарын ұйымдастыру;

- жабық үй-жайларда, аппараттарда және сыйымдылықтарда жұмыстарды орындау кезіндегі ерекше қауіпсіздік шаралары;

- ыстық мастикалар мен материалдарды дайындау және тасымалдау кезіндегі қауіпсіздік шаралары.

161. Жұмыс істеп тұрған жер асты коммуникациялары аймағында жер жұмыстарын жүргізу прорабтың немесе шебердің тікелей басшылығымен, ал кернеуі бар кабельдердің немесе жұмыс істеп тұрған газ құбырының күзет аймағында, бұдан басқа, электр немесе газ шаруашылығы қызметкерлерінің бақылауымен жүзеге асырылуы қажет.

162. Бетон және темір-бетон жұмыстарының қауіпсіздігі ұйымдастыру-технологиялық құжаттамадағы (ҚҰЖ, ЖӨЖ және т.б.) еңбекті қорғау жөніндегі келесі шешімдердің орындалуымен қамтамасыз етіледі:

- бетонды дайындау, тасымалдау, беру және төсеу үшін механикаландыру құралдарын анықтау;

- салмақ көтеру қабілетін анықтау және қалыптау жобасын әзірлеу, сондай-ақ оны орнату реті мен бөлшектеу тәртібін анықтау;

- биікте жұмыс орындарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар мен құралдар тізбесін әзірлеу;

- жылдың суық және жылы уақытында бетонды күту бойынша іс-шаралар мен құралдар тізбесін әзірлеу.

163. Монтаждау жұмыстарының қауіпсіздігі ұйымдастыру-технологиялық құжаттамадағы (ҚҰЖ, ЖӨЖ және т.б.) еңбекті қорғау жөніндегі келесі шешімдердің орындалуымен қамтамасыз етіледі:

- кранның маркасын, орнату орнын және оның жұмысы кезінде қауіпті аймақтарды анықтау;

- биіктікте жұмыс орындарының және оларға өту жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

- құрылымдарды орнату кезектілігін анықтау;

- монтаждау процесінде ғимараттың конструкциялары мен бөліктерінің тұрақтылығын қамтамасыз ету;

- адамның биіктіктен құлауынан ұжымдық қорғау құралдарын орнату орындарын анықтау;

- құрылым элементтерін ірілендіріп құрастырудың тәсімдері мен тәсілдерін анықтау;

- сақтандыру белдіктерін бекіту орындарын анықтау.

164. Жабдықтар мен құбыржолдарды сынау қауіпсіздігі ұйымдастыру-технологиялық құжаттамадағы (ҚҰЖ, ЖӨЖ және т. б.) еңбекті қорғау жөніндегі келесі шешімдерді орындаумен қамтамасыз етіледі:

- сынақ жүргізу бағдарламасын анықтау;

- траншеяларда, құдықтарда және биіктікте жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік шаралары;

- жабдықтар мен құбырларға пневматикалық сынақ жүргізу кезіндегі ерекше қауіпсіздік шаралары, сондай-ақ жүктемемен жабдықты сынау.

165. Құбырларды сынауды жүргізу кезінде монтаждауға қатысатын қызметкерлер құбырлардың, құбырлардың және сол сияқтылардың бұзылуы мүмкін жерден қауіпсіз қашықтықта болуы қажет. Анықталған ақауларды тек қысым алынғаннан кейін жоюға болады.

166. Жер асты құрылыстарын салу кезінде сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарын басшылыққа алу қажет.

Жергілікті жағдайларға қатысты әкімшілік тиісті бекітумен қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқаулықты әзірлеу қажет.
16-тарау. Табиғи ресурстарды үнемдеу және ұтымды пайдалану жөніндегі талаптар
1-параграф. Энергия тұтынуды үнемдеу
167. Сумен жабдықтау және су бұру құрылыстары, құрылыс және реконструкциялау үшін қолданылатын құрылыс материалдары мен бұйымдары энергетикалық тиімділік талаптарына сәйкес келеді және осы мақсатта ғимараттар мен құрылыстарды пайдалану процесінде энергетикалық ресурстардың шығынын үнемдеу және қысқарту мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

168. Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шаралар негізделген техникалық-экономикалық есептеулермен және негіздемелермен мынадай шараларды көздейді::

- құбырлардың жай-күйін қашықтықтан диагностикалау жүйесін қолдану;

- желілердегі оңтайлы қысымды ұстап тұру үшін жиіліктік реттелетін жетектерді орнату, бұл энергия үнемдеуден басқа апаттылықты төмендетеді;

- энергия тиімді жарықтандыру жүйесін енгізу бойынша іс-шаралар жүргізу (қыздыру шамдарын люминесцентті және жарықдиодты шамдарға ауыстыру, терезелерді жуу, қабырғаларды жарық түске бояу).
2-параграф. Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
169. Сумен жабдықтаудың және су бұрудың сыртқы желілері мен құрылыстары табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануды ескере отырып, жобаланады және салынады.:

- ғимараттың немесе құрылыстың жобалық қызмет мерзіміне сәйкес құрылыс конструкцияларының, материалдар мен бұйымдардың қажетті қасиеттерін сақтау;

- монтаждау кезінде құрылыс қалдықтарын және қайталама материалдарды барынша пайдалану;

- құрылыс конструкцияларын қайталап пайдалану мүмкіндіктері;

- жаңартылатын энергия көздерін пайдалану мүмкіндіктері;

- энергия үнемдейтін жабдықты барынша пайдалану.

170. Сумен жабдықтаудың және су бұрудың сыртқы желілері мен құрылыстарын салуға жол берілмейді:

- ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлерінде, оның ішінде рекреациялық аймақтар жерлерінде, егер бұл осы жерді нысаналы пайдалануға қайшы келсе және табиғи кешендер мен олардың компоненттеріне залал келтіруі мүмкін болса;

- жасыл аймақ жерлерінде;

- гидрометеорологиялық станцияларды қорғау аймақтарында;

- курорттарды санитарлық қорғау аймақтарында;

- тау-кен өндіру және тау-кен өңдеу кәсіпорындарының жыныс үйінділері аймақтарында;

- сырғымалар мен табиғи сипаттағы басқа да қауіпті факторлар болуы мүмкін аймақтарда;

- инженерлік қорғаудың тиісті құрылыстары жоқ су басуы мүмкін аймақтарда (су басу тереңдігі 1,5 м және одан көп болған жағдайда).

172. Су қорғау аймағында жұмыстарды жүргізуге су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы жергілікті атқарушы органдардың рұқсаты бойынша көпір және гидротехникалық құрылыстарды салу кезінде жол беріледі. Су қорғау және жағалау қорғау белдеулерінің шекаралары жобалау құжаттамасында жеке топографиялық жоспарларда, сондай-ақ құрылыс алаңдарының жоспарларында және құрылыс көлігінің қозғалысын ұйымдастыруда көрсетілуі қажет.

173. Жер жұмыстарын, оның ішінде гидромеханизация құралдарын пайдалана отырып орындау кезінде жобада көзделмеген су айдындары мен суағарларды жабуға немесе суландыруға, бөгеттерді, запрадтарды, бөгеттерді, бөгеттерді, бөгеттерді, бұруларды, арнаны тазарту мен тереңдетуге, жағалау контурын өзгертуге жол берілмейді.

174. Су объектілерінде ластаушы заттардың мөлшерін ұлғайтуға әкелетін ластанған суларды (өндірістік, тұрмыстық, шайындылар, дренаждық) ағызуға жол берілмейді. Тазартылғаннан (тоқтап қалғаннан) кейін тастауға рұқсат етілген және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілген көлемде және орындарда жол беріледі.

175. Ластанған сулардың күтпеген төгіндісін болдырмау үшін қорғау аймақтары, қолда бар өнеркәсіптік және тұрмыстық тұндырғыштар, жинақтағыштар, арналар шегінде жер бетінің белгілерін төмендететін жер жұмыстарын (ойықтар, резервтер, дренаждар, бұру арықтары және тағы сол сияқтылар құрылғысы) орындауға жол берілмейді. Ластанған ағындары бар су объектілерінің қорғау аймақтарының енін жобалау құжаттамасында көрсету және бас құрылыс жоспарларында белгілеу қажет.

176. Көпір және гидротехникалық құрылыстарды салу кезінде су қорғау аймағында құрылыс алаңдарын орналастыруға жобалау құжаттамасына сәйкес су қорын пайдалану және қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы жергілікті атқарушы органдардың арнайы рұқсаты бойынша ғана жол беріледі. Сонымен қатар құрылыс алаңдарын су басу ықтималдығы 10% - дан аспауы тиіс.

177. Бөлінген белдеуде ағаш кесу кезінде дайындық жұмыстарының құрамында су қоймаларынан 500 м және одан да көп жерлерде ағаш кесу қалдықтарын көмуді қамтамасыз ету қажет.

178. Жобада (жұмыс жобасында) көзделмеген немесе белгіленген тәртіппен келісілмеген жерлерде өзендердің, бұлақтардың, көлдердің түбінен құрылыс мақсаттары үшін қиыршық тас пен құмды алуға жол берілмейді.

179. Су асты өткелдерінде траншеяларды орнату кезінде жарылыс және жер жұмыстарын жүргізу уақыты әрбір жеке өткелде жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы және қоршаған ортаны қорғау саласындағы жергілікті атқарушы органдармен келісіледі.

180. Балық уылдырық шашатын кезеңде өзен арқылы өтетін құбырларда су асты траншеяларын орнату кезінде жару және жер жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді.

181. Өзендер мен су қоймаларына жақын, орман алқаптарында құрылысшылардың уақытша жылжымалы қалашықтарын жайғастыру кезінде тұрмыстық қалдықтарды көму орындарын, мұнай аулағыштары бар машиналар мен механизмдерге арналған жууларды, өртке қарсы іс-шараларды қарастыру қажет. Тазартылмаған сұйық ағындардың өзендер мен су қоймаларына түсуін болдырмау қажет.

182. Құрылыс қалашықтарын бөлшектеу кезінде қалашықтың барлық аумағын техникалық қайта өңдеу, қоқыстарды жинау және құрылыс қалдықтары мен тұрмыстық қалдықтарды көму қажет.

183. Өскен құмдарда жұмыс мүмкіндігінше өсімдік жамылғысының аз бұзылуымен жүргізілуі қажет.

184. Құрылыс жолағын тазарту кезінде қоршаған ортаны қорғау бойынша келесі іс-шаралар жүргізу қажет:

- сүрек пен ағаш кесу қалдықтарын әкетуді қамтамасыз ету;

- топырақтың жоғарғы (гумусты) қабаттарын кейіннен рекультивациялау кезінде пайдалану үшін жинау.

185. Орман аймағында жол салу кезінде оларды су өткізу құрылыстарымен жабдықтау және құрылыс кезеңінде оларды бастапқы сатыларда жою үшін эрозиялық процестердің болуын бақылауды қамтамасыз ету қажет.

186. Шөлейттерде дайындық жұмыстарын жүргізу кезінде:

- құрылыс жолағын тазарту алаңын барынша қысқарту;

- жобада көзделмеген кірме жолдарды құруды болдырмайтын трасса бойындағы жолдардың жай-күйін бақылауды жүзеге асыру және жөндеу-қалпына келтіру жол жұмыстарын жүргізу;

- көліктің жолдардан тыс жүруін болдырмайтын елді мекендер маңындағы жолдарды қоршауды жүргізу.

187. Балықтардың көші-қон жолдарымен қызмет ететін су ағындарында, сондай-ақ жаппай уылдырық шашу кезеңінде атқылауды салуға жол берілмейді.

188. Табиғат қорғау іс-шаралары жер қазу жұмыстарының келесі түрлерін орындау кезінде көзделеді:

- траншеяларды әзірлеу;

- жер бедерінің шарттары бойынша қажет беткейлердегі террасалар (сөрелер) құрылғысы;

- траншеяларды, қазаншұңқырларды жабу, карьерлерді қазу;

- жол төсемдерін, үймелер мен алаңдарды жер бетіндегі қару-жарақ, жайластыру объектілері, құрылысшылар қалашықтары үшін себу.

189. Қоршаған ортаға әсерді азайту мақсатында барлық құрылыс-монтаж жұмыстарын тек бөлінген белдеудің шегінде жүргізу қажет.