Тәжірибе жүргізу мен мәліметтерді өңдеу реті:
Тәжірибені бастамас бұрын В3, B7 вентильдері жабық болуы керек;
Өлшеуші күбіше 4-те сұйықтың болмауын қадағалау
1 және 6 күбішедегі сұйықтықтың бар болуын қарау. Егер сұйықтық болмаса, сұйықтықты керекті деңгейге жеткізу;
Сұйықпен толтырылған резервуарға 1 су тұрақты келіп тұрады да, артығы ағызу құбыры арқылы әкетіледі, сөйтіп, шыны түтікте 2 тұрақты арын сақталады. Шыны түтік арқылы ағатын сұйықтың шығыны вентильмен В3 реттеліп, өлшеу багының 4 көмегімен анықталады.
Резервуардың үстіне тығыздығы судың тығыздығына тең бояу ерітіндісі толтырылған кішкене күбіше 6 орналастырылады. Күбішеден төменгі шеті иіліп, шыны түтікке 2 енгізілген жіңішке түтік шығарылған. Бояу шығыны вентильмен В7 реттеледі.
Резервуардан 1 сұйық түтік 2 арқылы ағуды бастайды.
Шыны түтікте орташа жылдамдық қалыптасқаннан кейін, бояу ерітіндісімен толтырылған күбішенің 6 вентилі В7 ашылады. Шыны түтікте, сұйықтың барлық массасымен араласпай, өлшеу багына ағып өтетін, жіңішке боялған түзу ағынша пайда болады.
В3 вентилін ашып күбіше 4 толу уақытын белгілеу. Толу уақытын 120 c немесе 180 с деп алу керек.
Көрсетілген уақыт бөлігі өткеннен кейін В3 вентилін жабу. Сызғыштың көмегімен өлшеулі күбішедегі сұйықтық деңгейін анықтау. Сұйықтың өлшеу қорытындыларын жазып алу. Өлшеулі күбіше жақтары 0,2м*0,2м.
Есептеу қорытындылары 1.1 кестеге енгізіледі.
1.1 -кесте
Есептеу қорытындылары
№
|
Атауы
|
Белгіленуі
|
Бірлігі
|
Шамасы
|
1
|
Құбыр диаметрі
|
d
|
м
|
|
2
|
Қима ауданы
|
S
|
м2
|
|
3
|
Өлшеуші күбіше көлемі
|
W
|
м3
|
|
4
|
Өлшеуші күбішенің толу уақыты
|
T
|
с
|
|
5
|
Сұйықтық шығыны
|
Q
|
м3/с
|
|
6
|
Сұйықтық қозғалысының орташа жылдамдығы
|
|
м/с
|
|
7
|
Сұйықтық температурасы
|
T
|
оС
|
|
8
|
Тұтқырлық кинематикалық коэффициенті
|
|
м2/с
|
|
9
|
Рейнольдс саны
|
|
|
|
Температураға байланысты су тұтқырлығының кинематикалық коэффициенті
Т оС
|
см2/с
|
Т оС
|
см2/с
|
+1
|
0,0178
|
+11
|
0,0127
|
+2
|
0,0173
|
+12
|
0,0124
|
+3
|
0,0162
|
+13
|
0,0121
|
+4
|
0,0157
|
+14
|
0,0117
|
+5
|
0,0152
|
+15
|
0,0114
|
+6
|
0,0147
|
+16
|
0,0111
|
+7
|
0,0143
|
+17
|
0,0108
|
+8
|
0,0139
|
+18
|
0,0106
|
+9
|
0,0131
|
+19
|
0,0103
|
+10
|
0,0131
|
+20
|
0,0101
|
Берілген көрсетулермен келесі шамалар есептелінеді:
а) шыны құбырдағы сұйықтық шығыны:
, м3/с
мұндағы W – өлшеуші күбіше көлемі, t – өлшеулі күбішенің толу уақыты.
ә) сұйықтық қозғалысының орташа жылдамдығы:
, м/с
мұндағы S – құбыр қимасының ауданы
Бақылау сұрақтары
Сұйықтық қозғалысының қандай режимдері бар, айырмашылықтары неде?
Рейнольдс санын қалай анықтайды?
Сынақ жүргізу стендтегі тәжірибелік сынақтар қандай ретпен орындалады?
№ 2 зертханалық жұмыс
ЖЕРГІЛІКТІ ГИДРАВЛИКАЛЫҚ КЕДЕРГІ КОЭФФИЦИЕНТІН АНЫҚТАУ
Жұмыстың мақсаты:
құбырдың кенеттен кеңеюі (тарылуы) және бұрылыс кездеріндегі арын жоғалтуларды анықтау;
жергілікті кедергі коэффициентін тәжірибе нәтижелерін теориялық формулалармен салыстыра отырып анықтау.
Қажетті құрал-жабдықтар: арынның жергілікті жоғалтуларын зерттейтін қондырғы, термометр, сызғыш, секундомер.
Теориялық бөлім:
Жергілікті гидравликалық кедергілер жапқыштар, вентильдер, дроссельдер және т.б. құрылғыларды орнатқан жерлерде пайда болады. Әсіресе, олар құбырлар қысқа бөлшектерден құралып, көп бұрылыстары, жалғаулары және сұйық шығынын реттеуге арналған жергілікті қосқыштар болған жағдайда жақсы сезіледі. Мұндай құбырлар автомобильдердің, тракторлардың, ұшақтардың гидравликалық жүйелерінің май құбырларында сонымен қатар тұрғын үйлер мен өндірістік цехтардың су құбырының жүйелерінде кең тараған.
Жергілікті гидравликалық кедергілердегі арын азаюын Вейсбах формуласы бойынша
(2.1)
немесе жергілікті кедергілердегі сұйық қысымының азаюы арқылы анықтайды
(2.2)
Мұндағы (дзета) – жергілікті кедергі коэффициенті деп аталатын арын (қысым) азаюын жылдамдықтық арын бөлігінде білдіретін өлшемсіз коэффициент.
Көптеген жағдайларда жергілікті кедергі коэффициенті кедергінің геометриялық формасына және оның өлшемдеріне тәуелді екендігі тәжірибелерден белгілі. Барлық жағдайлар үшін шамасын тәжірибелік жолмен анықтайды.
Жергілікті кедергі коэффициентін табу үшін жергілікті кедергіге дейінгі және одан кейінгі сұйықтың толық арынын Н1 және Н2 өлшеп, олардың айырмасын жылдамдықтық арынға бөлу керек:
(2.3)
немесе
(2.4)
Жергілікті кедергінің бірнеше жеке жағдайларын қарастырайық.
Құбырдың кенеттен кеңеюі (2.1, а-сурет). Құбыр кенеттен кеңейген кезде құбырдың жіңішке қимасынан 1-1 жуанына 2-2 ағатын сұйық ағымы барлық қиманы бірден емес, тек қима өзгерген жерден l арақашықтықта ғана толтырады.
l учаскесінде вакуумдық кеңістік пайда болып (А және Б қуыстары), ағынша негізгі ағымнан бөлінеді. Бөлінген ағыншалар вакуумдық кеңістікте құйындата қозғалады. Бөлінген ағыншалар негізгі ағымға ілесіп кетеді де, ал олардың орнына басқа ағыншалар келеді. «Өлі зоналардағы» сұйықтың айналысы негізгі ағым энергиясы есебінен жүзеге асады, ал вакуумдық кеңістік бұл ағымды тоқтатып тұрады. Міне, осының салдарынан кенеттен кеңею кезінде арын азаюы көп болады.
2.1 - сурет- Жергілікті кедергілердің схемалары:
а – кенеттен кеңею; б – кенеттен тарылу
Достарыңызбен бөлісу: |
