Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты


– бөлім. Қияқты аспаптар өндірісі



жүктеу 2,22 Mb.
бет3/6
Дата07.12.2017
өлшемі2,22 Mb.
#3325
1   2   3   4   5   6

4 – бөлім. Қияқты аспаптар өндірісі

22. Қияқты аспаптардың күйін келтіруші-реттеуші


Параграф 1. Қияқты аспаптардың күйін келтіруші-реттеуші, 6-разряд
191. Жұмыс сипаттамасы:

қияқты музыкалық аспаптардың күйін тербеліс жиілігі 440 Гц, бірінші октаваның «ля» камертоны (эталоны) бойынша келтіру және реттеу;

аспаптарды орнату және ішектердің толық релаксациясына дейін сақтау;

аспаптардың күйін қайта келтіру, жылтқышы мен тұғырын түпкілікті орнату;

аспаптың дыбыс шығаруын оның тембрлік және динамикалық сипаттамасы бойынша тексеру;

скрипканың мензурасын және оның монтаждық өлшемдерін тексеру;

тұғырдың корпусқа қатысты бұрыш бойынша дұрыс орналасуын,тұғыр аяғын жоғарғы үнтілшенің сферасына біріктірілуінің дұрыстығын анықтау;

ішектің ажыратылуын және оның гриф үстіне көтерілуі биіктігін, тұғырдың акустикалық элементтерінің аралануының белгіленген үлгіге сәйкес келуін тексеру;

ішектің тікенді қорапта орналасу тәртібін тексеру;

тікеннің жатық қозғалуын реттеу;

мойынның қол астындағы орнының өңделуін бақылау;

ішек ұстағыштың дұрыс монтаждалуын тексеру.

192. Білуге тиіс:

қияқты музыкалық аспаптардың күйін келтіру және реттеу ережесі мен тәсілдері, қияқты музыкалық аспаптардың мензурасы мен барлық түрлерінің құрылысы;

ішектің аккордтары және олардың сапасына қойылатын негізгі талаптар, қияқты музыкалық аспаптардың құрылысын кварт-квинт шеңбері бойынша тексеру әдістері және жылтқышты;

тұғыр мен табалдырықты дәл орнату ережесі, музыкалық білім, дауыстың акустикалық сипаттамасы;

интервал және жазбаның ноталық жүйесі, тұғырдың акустикалық сипатының қияқты музыкалық аспаптардың дыбыс шығаруының тиімді өлшемдеріне тигізетін әсерін тексеру ережесі;

жылтқышпен тұғырды аспаптың түріне және аспаптың тембрлік, динамикалық сипаттамасына байланысты реттеу тәсілдері;

қияқты музыкалық аспаптарды жасауда қолданылатын ағаштың физикалық-механикалық қасиеттері және ағаш жынысының аспаптың акустикалық қасиетіне тигізетін әсері;

визуалды баптау аспаптардың құрылысы және онымен жұмыс істеу әдістері;

қияқты музыкалық аспаптар сипаттамасының тиімді өлшемдері туралы түсінік және оларды аспаптарды баптау және реттеу кезінде пайдалану;

қияқты музыкалық аспаптардың сапасына қойылатын талаптар.

23. Қияқты аспаптарды құрастырушы-монтаждаушы
Параграф 1. Қияқты аспаптарды құрастырушы-монтаждаушы, 2-разряд
193. Жұмыс сипаттамасы:

қияқты музыкалық аспаптардың қарапайым бөлшектері мен тораптарын құрастыру және монтаждау;

бұрандалы жез дюралюминий бастарын құрастыру;

бастарды арнайы айлабұйымдарда нығыздау және өңдеу;

қияқтың таяқшасының цилиндрлік ұшына оқаны тығыздап орау;

оқаның ұшына лайка сақинасын белгілеу, кесу, жабыстыру;

қалыптың ысырмасын жасау және монтаждауға дайындау.

194. Білуге тиіс:

қияқты музыкалық аспаптардың қарапайым бөлшектері мен тораптарын құрастыру және монтаждау әдіс-тәсілдері;

ағаш, металл, былғары, пластмасса, целлулоидтің физикалық-механикалық қасиеттері және ақаулықтары;

құрастырылатын бөлшектер мен тораптардың атауы, өлшемі мен мақсаты, оларды құрастыру сапасына қойылатын талаптар;

оқаның өлшемдері, оны арнайы станокта орау тәсілдері және оның сапасына қойылатын талаптар;

арнайы құралдардың құрылысы және оны пайдалану ережесі;

құралды қайрау және түзету ережесі;

қосалқы материалдардың атаулары мен қасиеттері.

195. Жұмыс үлгілері:

1) жез бөшкелер мен сақиналар - монтаждау;

2) қияқтың бастары - целлулоипен қаптап орау.

Параграф 2. Қияқты аспаптарды құрастырушы-монтаждаушы, 3-разряд
196. Жұмыс сипаттамасы:

қияқты музыкалық аспаптардың күрделілігі орташа бөлшектері мен тораптарын құрастыру және монтаждау;

барлық түрлі қияқтарды толық құрастыру;

шанақтың қиғаш бетін радиустары әртүрлі өзара қиылысқан екі доға бойынша сүргілеу;

табалдырық радиустарын өңдеу;

сабының қол астындағы жерін өңдеу;

шанағын сабына қиыстырып келтіру және жабыстыру;

үнтілшелердің кергі өлшемдері бойынша жылтқышты орнату;

тұғырдың аяғын үнтілшенің бетіне қиыстырып келтіру, жоғарғы бетін шанақтың сопақ беті мен биіктігі бойынша реттей отырып, тұғырдың аяғын орнату;

кнопка орнату үшін саңылауды орталықтау және бұрғылау;

пластмасса қалыптың екі бөлігін толуолмен желімдеу;

ысырманы қиыстырып келтіру және қалыпқа қолмен орнату;

қалыпты таяқшаға қиыстырып келтіру;

қыл бумасын түсі, өлшемі және қыл саны бойынша, қияқ өлшемі бойынша іріктеу және бау етіп түю;

қылды салу, оны бекіту, ұштарын біркелкі ету үшін шетін күйдіру;

қылдың созылуын, бұранданың жылжуының біркелкілігін және қияқ таяқшасының иілу жебесін тексеру;

иек астын құрастыру;

иек асты қапсырма шегесіне былғары жабыстыру;

қапсырма шегені орнату үшін саңылау бұрғылау, қапсырма шеге мен муфтаны монтаждау.

197. Білуге тиіс:

қияқты музыкалық аспаптардың күрделілігі орташа бөлшектері мен тораптарын құрастыру және монтаждау әдіс-тәсілдері;

қияқты аспаптардың түрлері, желім, лак, политра қасиеттері, жабыстыру тәсілдері және сақтау режимі;

бөлшектер мен тораптарды құрастыруға және монтаждауға арналған шаблонның, айлабұйымдар мен кесу құралдарының түрлері;

тегістеу былғарысының түрлері және оларды пайдалану ережесі;

бұрғылау станоктарын баптау және реттеу, музыкалық білім бойынша негізгі мәліметтер;

музыкалық аспаптар ойнау тәсілдері, қияқты музыкалық аспаптарды, қияқтарды, иек астын монтаждау ережесі;

қияқты музыкалық аспаптардың дыбыстық қасиеттеріне әсер ететін құрастырылатын бөлшектер мен тораптардың негізгі өлшемдері мен параметрлері.

198. Жұмыс үлгілері:

1) ішек ұстауыштар - монтаждау;

2) жадына (талшық) - аспаптардың барлық түлеріне жапсыру.

Параграф 3. Қияқты аспаптарды құрастырушы-монтаждаушы, 4-разряд
199. Жұмыс сипаттамасы:

қияқты музыкалық аспаптардың күрделі бөлшектері мен тораптарын құрастыру және монтаждау;

қарапайым қияқты музыкалық аспаптарды толық құрастыру;

уске қиыстырып келтіру және қияқты музыкалық аспаптардың рамасын түзейтін күрделі иілген бөлшектердің нысанына құрастыру;

қарапайым қияқты музыкалық аспаптардың корпусын құрастыру;

үнтілшенің құламасын рамасының периметрі бойынша түзету;

үнтілшенің осін және құралдың рамасын орталықтау;

ұяшықты тілу және гриф мойнын шанағына қиыстырып келтіру;

мойнының басы мен қол астындағы орнын көркем өңдеу;

конустық саңылауларды тікенектері мен кнопкасына арнап орталықтау және бұрғылау;

ішектердің күйін келтіру, керу және алдын ала күйін келтіру;

монтаждың дұрыстығын тексеру;

ұсақ ақаулықтарды жекелеген бөлшектерді ауыстыра отырып жою;

душкасын скрипка мен альттің тембрлік және динамикалық сипаттамасына бойынша түпкілікті акустикалық реттеу.

200. Білуге тиіс:

қияқты музыкалық аспаптардың күрделі бөлшектері мен тораптарының құрылысы және оларды құрастыру технологиялық процессі;

құрастырылатын бөлшектер мен тораптарды өңдеу режимі, ағаш іріктеу ережесі;

қолданылатын желімнің құрамы мен қасиеттері, олардың қияқты музыкалық аспаптардың сапасына тигізетін әсері;

арнайы кесу құралын қайрау, кесу геометриясы, бөлшектер мен тораптарды нақты ұсталық өңдеу тәсілдері;

қияқты музыкалық аспаптарды өңдеуге қажетті материалдардың атауы, мақсаты және сапасы;

тембрлік және динамикалық сипаттар, ішек ұстағышта, тұғырда және жоғарғы табалдырықта ішектердің орналасуы;

аспаптардың ойнау ережесі, тәсілдері.

201. Жұмыс үлгілері:

1) грифтер – жабыстыру және өңдеу;

2) тікендер – монтаждау;

3) тұғырлар – корпусы мен ішегі бойынша реттеу;

4) табалдырық – қиыстырып келтіру, жабыстыру;

5) скрипкалар мен альт – толық құрастыру;

6) ішек ұстағыш – корпусына орнату.

Параграф 4. Қияқты аспаптарды құрастырушы-монтаждаушы, 5-разряд


202. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа қияқты музыкалық аспаптарды толық құрастыру;

қиыстырып келтіру және қияқты музыкалық аспаптардың рамасын түзейтін күрделі иілген бөлшектер түрінде құрастыру;

қиғаш сызықты беттегі өзара қиылысқан екі доғаның өлшемдерін ескере отырып, грифтің сопақша бетін қолмен өңдеу;

шанақты мойнына қиыстырып келтіру, шанақтың мойнын өңдеу;

шанақ пен үнтілшенің доғалы бойынша порожканы өңдеу;

күрделілігі орташа қияқты музыкалық аспаптардың корпусын құрастыру;

ернеушелерді есептеу және қиыстырып келтіру;

мойнын тілу және грифтің иілу көлемі мен үнтілшенің біріккен жеріндегі грифтің биіктігі бойынша корпусқа қиыстырып келтіру;

корпусты ұсталық және сыртқы көркем өңдеу;

тұғырдың жоғарғы доғалының биіктігін және оның аспаптың мензурасына сәйкес орналасуын, грифтің корпусқа көлбеу орналасу бұрышын және оның биіктігін анықтау;

буманы жасай отырып, ішек ұстағышты монтаждау. Порожкаларды белгілеу және тілу;

ішек салу, аспаптың күйін келтіру және реттеу;

кнопка мен штокты монтаждау;

монтаж сапасын бақылау және ақаулықтарын жою.

203. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа қияқты музыкалық аспаптардың құрылысы және оларды құрастыру технологиялық процессі;

бөлшектер мен тораптардың атауы, олардың өлшемдері, қолданылатын желімнің қасиеттері мен рецептурасы, қияқты музыкалық аспаптардың қияқты музыкалық аспаптардың Республикалық стандарты, бөлшектер мен тораптардың құрастырылу және монтаждалу сапасын тексеру әдістері;

сулагалар мен арнайы айлабұйымдардың құрылысы және оларды пайдалану ережесі;

сызбаларды оқу, бақылау-өлшеу құралы және оларды пайдалану ережесі;

ұсталық кесу және слесарлық құралдарды қайрау және түзету геометриясы мен ережесі, музыкалық білім және акустика негіздері;

ойнау кезінде монтаждаудың ақаулықтарын анықтау тәсілдері;

жоғарғы және төменгі үнтілшелердің қалыңдығын есептеу ережесі;

қолданылатын станоктардың құрылымдық ерекшеліктері, олардың күйін келтіру және реттеу әдістері;

шектеулер мен әдіптер, квалитеттер мен сәйкессіздік өлшемдері.

204. Жұмыс үлгілері:

Толық құрастыру, өңдеу және күйін келтіру:

1) жоғары сапалы, жеке альт;

2) жоғары сапалы, жеке скрипка

Параграф 5. Қияқты аспаптарды құрастырушы-монтаждаушы, 6-разряд


205. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі қияқты музыкалық аспаптарды толық құрастыру;

виолончель мен контрабастың ернеушелерінен, контр-ернеушеден, бұрыштары мен клецтен рама құрастыру;

рама мен жоғарғы клецті өңдеу;

күрделі қияқты музыкалық аспаптардың корпусын құрастыру;

корпуста усқа арналған кертік тілу, усты орнату және оны түпкілікті өңдеу;

гриф жасау;

грифті мойынның қабатына қиыстырып келтіру, оны жабыстыру және өңдеу;

аспаптың корпусына грифті мойынды белгілеу, тілу және жабыстыру;

виолончель мен контрабастың барлық түрлері мен өлшемдеріне арналған мензураны есептеу;

мойынның корпус осіне бүгілу бұрышын, жоғарғы үнтілшенің грифтің тиімді биіктігін анықтау;

жоғарғы клецтің қиғаштау бұрышын және үнтілшенің тартылу күшін белгілеу;

үнтілшенің акустикасын статистикалық иілудің деректерін және тербелістің тиісті жиілігін айқындау.

206. Білуге тиіс:

күрделі қияқты музыкалық аспаптардың құрылысы және оны құрастырудың технологиялық процессі;

ағаштың әртүрлі жынысының акустикалық қасиеттері және ерекшеліктері, күрделі қияқты музыкалық аспаптарға физикалық-механикалық;

эстетикалық және акустикалық қасиеттері бойынша қойылатын талаптар, музыкалық білім, қияқты музыкалық аспаптардың әр түрлі және өлшемді мензураны есептеу;

гриф монының иілу бұрышын корпусқа және үнтілше жиынтығының үстіндегі грифтің биіктігіне қатысты есептеу;

корпустағы ауа бағанын есептеу, үнтілшелерді жұптап акустикалық іріктеу;

қияқты музыкалық аспаптардың сапасын тексеру тәсілдері және құрастыру ақаулықтарын жою.

207. Жұмыс үлгілері:

Толық құрастыру, өңдеу және баптау:

1) виолончель;

2) контрабас.



5 – бөлім. Шертпелі аспаптар өндірісі

24. Шертпелі аспаптарға бүркуші

Параграф 1. Шертпелі аспаптарға бүркуші, 2-разряд
208. Жұмыс сипаттамасы:

шертпелі музыкалық аспаптардың бөлшектері мен тораптарына бүрку әдісімен су немесе спирт бояғыштарын бүрку;

қара реңктен ақшылт реңкке бүріккіштің көмегімен түсін өзгерту;

бүріккіш кабинаға бөлшектер мен тораптарды орнату;

бүрку сапасын бақылау.

209. Білуге тиіс:

музыкалық аспаптардың бөлшектері мен тораптарын бүрку тәсілі арқылы бояу әдіс-тәсілдері;

бүрку кабинасында бүріккішпен жұмыс істеу ережесі;

бүрку кезінде қолданылатын бояу мен лактың құрамы мен қасиеттері;

олардың әрбір музыкалық аспаптың сапасына тигізетін әсері.

210. Жұмыс үлгілері:

Бүрку әдісімен қаптау:

1) гитара грифін;

2) гитараның шанағы.

Параграф 2. Шертпелі аспаптарға бүркуші, 3-разряд
211. Жұмыс сипаттамасы:

дайын шертпелі музыкалық аспаптардың бөлшектері мен тораптарына бүрку әдісімен су немесе спирт бояғыштарын бүрку;

қара реңктен ақшылт реңкке бүріккіштің көмегімен көркем тондау;

бұйымды бүрку кабинасына орнату. бояуды белгіленген рецептура бойынша дайындау;

бүріккіш ағынының ұзақтығын, диаметрі мен иілу бұрышын анықтау;

ақаулықтарды анықтау және анықталған ақаулықтарды түзету.

212. Білуге тиіс:

шертпелі музыкалық аспаптарды бүрку тәсілі арқылы бояу әдіс-тәсілдері;

бояуларды колер бойынша жағу тәсілдері, ағаш жынысы, ақаулықтары мен физикалық-механикалық қасиеттері, оның түтіктерін толтыру кезінде лак пен бояуды қабылдауы;

жарық және түс спектрлері, бір тоннан екінші тонға ауысу тәсілдері;

әр түрлі шертпелі музыкалық аспаптардың бетін өңдеу кезінде бояу реңктерін көркемдік іріктеу тәсілдері;

колердің жалпы тоны бойынша бояудың ақаулықтарын жою және бояғыштарды лайықтау әдістері.

213. Жұмыс үлгілері:

Бүрку әдісімен қаптау:

1) балалайканы;

2) мандолинаны;

3) оркестрлік аспаптарға.

Параграф 3. Шертпелі аспаптарға бүркуші, 4-разряд


214. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым пішінді суреттерді немесе оюды үнтілшеге, корпусқа және дайын шертпелі музыкалық аспаптарға трафарет бойынша салу;

суретті кистьпен жетілдіру, реңк пен блик жағу;

суреттің кедір-бұдырлығын түзету, бояу реңктерінің айқын білініп тұрған айырмашылықтарын солғындату;

бояу дайындау және бояу колерін сурет бойынша тон таңдай отырып жасау;

ағынның алшақтығы мен факел диаметрін лактың тұтқырлығы мен бояу консистенциясы бойынша анықтау.

215. Білуге тиіс:

ағаштың бетіне қарапайым композициялы сурет немесе ою салудың әдіс-тәсілдері, қарапайым сурет пен композиция жасау әдістері;

музыкалық аспаптардың өңделу сапасына қойылатын талаптар;

бүркудің оның сыртқы түріне тигізетін әсері.

216. Жұмыс үлгілері:

1) жартылай доғал, жоғары сапалы балалайкалар, мандолиндер – сурет сала отырып, бүрку тәсілімен қаптау;

2) гитары эстрадалық жоғары сапалы гитаралар – бүрку тәсілімен түрлі-түсті лак жағу.

Параграф 4. Шертпелі аспаптарға бүркуші, 5-разряд


217. Жұмыс сипаттамасы:

үнтілшеге, корпусқа және дайын шертпелі музыкалық аспаптарға күрделілігі орташа сурет немесе күрделі композициялы ою салу;

сурет пен ою жасау және олар бойынша трафарет жасау;

ағашты бүріккіштің көмегімен бағалы жыныс түрінде көрсету;

суретті кистьпен әртүрлі лак немесе бояулармен жетілдіру;

суретке көп қабаттап лак жағу, табиғи жағдайда кептіру, лак қабатын тегістеу;

бояу іріктеу және суреттің жарық спектрінің әзірленген үйлесімділігі бойынша колер дайындау;

сурет композициясын ауқымдылығын сақтай отырып, музыкалық аспаптың көлемі бойынша есептеу;

бояу жасау, оның тұтқырлығын анықтау;

бүріккішті реттеу және баптау.

218. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа және күрделі композициялы сурет немесе оюды ағаш бетіне салудың әдіс-тәсілдері;

көркем сурет пен ою жасау тәсілдері;

лак, бояу іріктеу ережесі және оларды таңдалған колерге жағу әдісі;

лак және оның еріткіштерін жасау технологиялық процессі;

бүріккішпен өңдеу сапасына қойылатын талаптар, бүріккішті консистенциясы әр түрлі бояудың барлық түрлеріне реттеу және баптау тәсілдері.

219. Жұмыс үлгілері:

Көркем бүрку:

1) концерттік гитаралар;

2) жоғары сапалы ерекше тапсырыспен жасалған аспаптар;

3) жоғары сапалы оркестрлік аспаптар.

25. Шертпелі аспаптардың күйін келтіруші


Параграф 1. Шертпелі аспаптардың күйін келтіруші, 3-разряд
220. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптардың күйін келтіру;

прима балалайканың ішектерінің астындағы бос орынға арналған ойықтың сапасын тексеру;

грифтің корпусқа қатысты көлбеу орналасу алшақтығына байланысты тұғырларды биіктігі бойынша түзету;

аспаптың мензурасы бойынша үнтілшедегі тұғырдың орналасатын орнын белгілеу;

ішектің тұғырда орналасуы және одан ішекке арналған ойықтарды егеулеу;

прима балалайканың бірінші ішегінің күйін тербеліс жиілігі 440 Гц, бірінші октаваның «ля» камертоны (эталоны) бойынша келтіру;

екінші және үшінші ішекті аспаптың қатарына қарай күйін келтіру;

ішектердің бір октавада үндесуін тексеру және тұғырдың үнтілшеде орналасуын нақтылау;

әрбір ішектің барлық үйлесімде ойнату және прима балалайка қатарының барлық диапазон бойынша дұрыстығын тыңдап көру арқылы анықтау;

күйін келтіру кезінде анықталған кемшіліктерді түзету.

221. Білуге тиіс:

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптардың күйін келтіру ережесі мен тәсілдері және үндесімдердің дұрыс орналасуын мензура бойынша тексеру;

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптардың құрылысы;

музыкалық білім негіздері;

аспаптың ойнау қасиеттерін, тиісті қатары бойынша аспаптың күйінің келтірілуі мен үн тазалығын тексеру әдістері.

Параграф 2. Шертпелі аспаптардың күйін келтіруші, 4-разряд
222. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптардың күйін келтіру;

ішекті сызбалар бойынша гитараның саз пластиналарын биіктетіп орналастыру;

бірінші ішегінің күйін тербеліс жиілігі 440 Гц, бірінші октаваның «ля» камертоны (эталоны) бойынша келтіру;

қалған ішектердің күйін қатарға сәйкес бірінші ішекке үндестіріп келтіру;

гитараның дыбыс шығаруын және оның күйінің келтірілуінің дәлме-дәлдігін барлық диапазоны бойынша ойнату арқылы тексеру;

саз пластиналарының грифте орналастыру дәлдігін, ақаулықтарын түзете отырып тексеру;

күйін келтіру кезінде ішектерді тарту және олардың пайдалануға беріктігін анықтау;

гитараның ойнау және дыбыстау сапасын бағалау.

223. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптардың құрылысы;

күйін келтіру ережесі мен тәсілдері;

мензураның құрылымын есептеу және әдістері;

аспаптың ойнау тазалығын анықтау, медиаторларды пайдалану ережесі.

Параграф 3. Шертпелі аспаптардың күйін келтіруші, 5-разряд
224. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі шертпелі музыкалық аспаптардың күйін келтіру және реттеу;

күйін келтіру процессінде грифтің орналасуын, ішектің саз пластиналарынан биіктігін, тұғыр мен порожканың биіктігі мен орналасқан орнын реттеу;

грифке саз пластиналарын орнату және оларды өңдеу кезінде ақаулықтарды түзету;

капрон, нейлон негізді ішектермен жабдықталған аспаптардың күйін дәлме-дәл келтіру;

оркестрлік аспаптардың, жоғары сапалы гитара, домбыра және балалайканың тоспалы панцирінің жабық тікен механизмін монтаждау;

эстрадалық гитараның электромагниттік дыбыс түсіргішін монтаждау;

кәсіпқой музыканттардың талаптарына сәйкес жоғары сапалы музыкалық аспаптардың дыбыстау сапасын, ойнау ыңғайлылығын субъективті бағалау.

225. Білуге тиіс:

күрделі шертпелі музыкалық аспаптардың күйін келтіру ережесі мен тәсілдері, олардың құрылысы мен құрылымы;

әр түрлі шертпелі музыкалық аспаптардың дыбыстау диапазоны, тікенді механизмі, ішек, ішек байлағыш, кнопка, тұғыр және басқа да бөлшектер номенклатурасы;

ағаш жынысы, ақаулықтары және физикалық - механикалық қасиеттері;

бақылау-өлшеу аспаптары және оларды пайдалану ережесі.

226. Жұмыс үлгілері:

Күйін келтіру:

1) оркестрлік шертпелі аспаптар;

2) арфадан басқа, жеке тапсырыспен жасалатын шертпелі аспаптар;

Параграф 4. Шертпелі аспаптардың күйін келтіруші, 6-разряд


227. Жұмыс сипаттамасы:

өте күрделі шертпелі музыкалық аспаптардың (арфаның) күйін тербеліс жиілігі 440 Гц, бірінші октаваның «ля» камертоны (эталоны) бойынша, «до-бемоль – мажор» үндесімділігінде кварт-квинт шеңбері бойынша келтіру;

арфа педальдарының бекарлық және диездік күйінде тиісінше «до – мажор» және «до-диез – минор» үндесімділігінде реттеу;

педаль және негізгі механизмдердің жұмысын тексеру, ішектерді бір үндесімділіктен басқасына көшірген кезде педальді басу күшін реттеу. Ішектің сапасын анықтау;

ішектердің тартылыс күшін реттеу;

арфаны реттегеннен кейін шертіп байқау;

педаль және негізгі механизмдердің анықталған ақаулықтарын, қосымша үндері мен шуылды жою;

арфаның дыбыстық және ойнау сапасын бағалау;

дыбыс тембрі мен динамикалығын анықтау.

228. Білуге тиіс:

арфа педальдарының бекарлық және диездік күйінде оның күйін келтіру және реттеу ережесі;

шертіп көру техникасы,

анықталған ақаулықтарды түзету тәсілдері;

арфаның құрылысы, педаль және негізгі механизмдері бөліктерінің өзара әрекеттесуі;

музыкалық училище деңгейінде арфа шерту ережесі;

арфаның дыбыстау сапасын және оны шерту ерекшеліктерін анықтау әдістері.

26. Фильерді тегістеуші
Параграф 1. Фильерді тегістеуші, 3-разряд
229. Жұмыс сипаттамасы:

жаңа алмас, кремний және победит фильерлерін тегістеу және қолданылған алмас, кремний және победит фильерлерінің көлеміне арнайы станоктарда жетілдіру;

сым созатын станоктарда жез және қызыл мыс сымды созу;

айналмалы фильердегі болат конус инені көп мәрте ауыстыру;

сым үзіктерін фильер арқылы түпкілікті керу;

қысқаш цанганы өңделетін фильер диаметрі бойынша орнату;

фильердің, цанганың дұрыс орнатылуын тексеру, соққыларды тоқтату;

фильерге арналған болат конус инені жасау және мөлшері бойынша іріктеу;

Тегістеу қоспасын дайындау.

230. Білуге тиіс:

тегістеу және фильер көлеміне дейін жетілдіру әдістері, фильерді тегістеуге арналған арнайы станоктардың құрылысы;

тегістеу кезінде фильер қадамының жүйелілігі, металдың негізгі қасиеттері және оны өңдеу ерекшеліктері;

қолданылатын карбид ұнтағының, алмас пудра мен басқа да қосымша материалдардың негізгі қасиеттері;

тегістеу қоспасын дайындау тәсілдері;

болат конус ине жасау әдістері;

бақылау-өлшеу құралдарын пайдалану ережесі.

27. Шертпелі аспаптарды құрастырып-монтаждаушы
Параграф 1. Шертпелі аспаптарды құрастырып-монтаждаушы, 1-разряд
231. Жұмыс сипаттамасы:

шертпелі музыкалық аспаптарды құрастыруға дайындық жұмыстарын орындау;

бөлшектерді ағаш түсі бойынша іріктеу;

бөлшектер мен тораптарды шаң-тозаңнан бүріккіш кабинада ауа ағынымен тазалау;

бөлшектерді жалпы құрастыруға дайындау.

232. Білуге тиіс:

шертпелі музыкалық аспаптарды құрастыруға дайындық жұмыстарын орындау кезінде қолданылатын тәсілдер мен негізгі әдістер;

қол ұсталық құралын пайдалану ережесі;

желімнің құрамы мен қасиеттері;

бөлшектердің атауы мен мақсаты, құрастыру алдында бөлшектерге қойылатын талаптар.

233. Жұмыс үлгілері:

1) гитараның бұрандалары мен кілттері – құрастыру;

2) розеткалық талсым – іріктеу және бума етіп түю;

3) балалайканы қаптау – жабыстыру;

4) гитара мен мандолинаның шанақтарының тілі - іріктеу және жабыстыру;

5) грифтің целлулоид нүктелері – орнату.

Параграф 2. Шертпелі аспаптарды құрастырып-монтаждаушы, 2-разряд
234. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптарды арнайы айлабұйымдарды пайдалана отырып құрастыру және монтаждау;

ішек ұстағыштарды, кнопкаларды және басқа да бөлшектерді, оркестрлік және жоғары сапалы түрлерінен басқа шертпелі музыкалық аспаптардың шанағына монтаждау;

қарапайым бөлшектер мен тораптарды арнайы станокта өңдеу;

ішектерді арнайы станокта керу және оны гитара грифінің порожкасына орнату;

материалдардың, жартылай дайын өнімдердің, дайын бөлшектердің сапасын тексеру.

235. Білуге тиіс:

шертпелі музыкалық аспаптардың түріне байланысты қарапайым тораптарды құрастыру және монтаждаудың технологиялық процессі;

тікенді механизм, ішек, тұғыр, ішек ұстағыш және құрастыру мен монтаждау кезінде қолданылатын басқа да бөлшектердің номенклатурасы;

мемлекеттік стандарты және техникалық шарттары, шығарылатын шертпелі музыкалық аспаптардың түржиыны;

қолданылатын станоктардың құрылысы, қол ұсталық құрал және оны қайрау әдістері.

236. Жұмыс үлгілері:

1) гитара, балалайка, мандолина грифтерінің басы-шуруп орнату үшін саңылау бұрғылау;

2) гитара шанағы – фальцті тазалау;

3) гитара, балалайка, мандолинаның тікен механизмдері-гриф басына ұяшықтарды орнату.

Параграф 3. Шертпелі аспаптарды құрастырып-монтаждаушы, 3-разряд


237. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптарды арнайы айлабұйымдарды пайдалана отырып құрастыру және монтаждау;

құрастырылған тораптарды ағаш өңдеу станогында станоктық өңдеу;

бөлшектерді түсі, текстурасы мен егеу түріне қарай іріктеу;

жапсырманы жабыстыру және гитараның шанағына қосымша бекіту;

станокта лак қабатын тазалау;

гитара грифін шанағына құрастыру;

грифтің иілу бұрышын анықтау;

шанақ клеціндегі бұрандаға арнап саңылау белгілеу;

гриф бұрандасына арнап көлденең-бұрғылау станогында саңылау бұрғылау;

шертпелі музыкалық аспаптардың тікен механизмін құрастыру;

бұрамдық торабын, колонканы, бұрамдық тістегершіктерді тұғырға және біріктіретін планкаға монтаждау;

құрастырылған тікенді механизмді арнайы жазу станогында байқап көру;

тікенді механизмнің тораптарының өзара әрекеттесуінің дұрыстығын сызбаға сәйкес тексеру.

238. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптарды құрастыру және монтаждау технологиялық процессі;

шертпелі музыкалық аспаптарды құрылысы мен мензурасы, шанақтағы тұғырдың орналасуын есептеу және грифтегі мензураны есептеу ережесі;

ағаш сапасына байланысты бөлшектер мен тораптарды жабыстырудың температуралық режимдері;

кесу құралын қайрау және түзету геометриясы, бақылау-өлшеу құралы және оны пайдалану ережесі;

қолданылатын станоктардың құрылысы және оларды пайдалану ережесі.

239. Жұмыс үлгілері:

1) гитараның үнтілшесі - розетканы жабыстыру;

2) гитара, балалайка, мандолинаның тегіс және жартылай сопақша шанағы – толық құрастыру;

3) балалайка панцирі – үнтілшеге жабыстыру;

4) гитара, балалайка, мандолина грифтерінің тұтқасы – жапсырмаларын жабыстыру;

5) тегіс және жартылай сопақша мандолина грифтерінің тұтқасы – шанаққа жабыстыру;

6) сопақ мандолинаның қалқаны мен жиекшелері – шанаққа жабыстыру.

Параграф 4. Шертпелі аспаптарды құрастырып-монтаждаушы, 4-разряд


240. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі шертпелі музыкалық аспаптарды арнайы айлабұйымдарды пайдалана отырып құрастыру және монтаждау;

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптарды толық құрастыру;

бөлшектер мен тораптарды және қолмен сызбалар бойынша құрастырылған шертпелі музыкалық аспаптарды профильді ұсталық өңдеу;

целлулоидті түсі бойынша іріктеу;

жекелеген тораптарды станоктық өңдеу;

грифке порожканы орнату және бекіту, оны биіктігі бойынша қиыстырып келтіру;

оркестрлік музыкалық аспаптар грифінің басындағы тікенді механизмді орнату және бекіту;

планканың тығыз жанасуын тексеру;

саз пластиналарының мензура бойынша дәлме-дәл орнатылуын тексеру және оны бір жазықтықта грифтің биіктігі бойынша тазалау;

мензураның бөлінуін он екі сатылы біркелкі темперленген қатар бойынша тексеру;

саз пластиналарын гриф жиегі бойынша сопақшалау;

оркестрлік шертпелі музыкалық аспаптардың үнтілшелеріндегі қосымша саздың орналасуын белгілеу;

станоктарды баптау, реттеу;

фрезаны, бұрғыны қайрау және оны станокқа орнату.

241. Білуге тиіс:

шертпелі музыкалық аспаптардың әрбір түріне арналған күрделі тораптарды құрастыру және монтаждау технологиялық процессі;

сызбаларды оқу, оркестрлік шертпелі музыкалық аспаптардың түржиыны, олардың мензурасы мен құрылысы;

ағаш жынысы мен ақаулықтары, целлулоидтің түрі мен қасиеттері;

бөлшектерді өңдеу режимдері, шертпелі музыкалық аспаптардың әрбір түріне арналған ішектер мен тікенді механизмдердің номенклатурасы;

бөлшектерді өңдеуге қойылатын шектеулер мен әдіптер, қолданылатын станоктардың құрылымдық ерекшеліктері, оларды баптау және реттеу тәсілдері.

242. Жұмыс үлгілері:

1) жоғары сапалы гитаралар – құрастыру;

2) шертпелі музыкалық аспаптардың грифтері – профильді жетілдіру;

3) домбыра – арнайы айлабұйымның көмегімен клецті орнату және өңдеу;

4) оркестрлік балалайка грифтерінің тұтқасы – басына және басының жапсырмасына арналған ұяшықтарды іріктеу.

Параграф 5. Шертпелі аспаптарды құрастырып-монтаждаушы, 5-разряд
243. Жұмыс сипаттамасы:

өте күрделі шертпелі музыкалық аспаптарды арнайы айлабұйымдарды пайдалана отырып құрастыру және монтаждау;

шанақтың бөлшектері мен тораптарын дәлме-дәл қиыстырып келтіру және жетілдіру;

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптарды толық құрастыру;

шертпелі музыкалық аспаптарды құрастыруға арналған бөлшектерді түсі, текстурасы және ағаш талшықтарының бағыты бойынша, ағаштың акустикалық қасиеттерін ескере отырып іріктеу;

педаль механизмі мен арфаның негізін монтаждау және бөлшектерінің өзара әрекеттесуін алдын ала реттеу;

дыбыс түсіргішті орнату, электр гитарасының электр схемасы мен торабын монтаждау, дыбысты реттеу;

металл және талсым ішекті октавасы бойынша арнайы аспаппен іріктеу, оны салу және тарту;

алдын ала күйін келтіру және алғаш рет реттеу;

станоктық және қол кесу құралы мен айла бұйымдарын орнату, түзету және бекіту.

244. Білуге тиіс:

өте күрделі шертпелі музыкалық аспаптарды құрастыру және монтаждау технологиялық процессі, шертпелі музыкалық аспаптардың дыбыстау қасиеттерінің технологиялық факторларға тәуелділігі;

ағаштың тығыздығы, дыбыс өткізгіштігі, серпінділігі, макроқұрылысы мен физикалық және механикалық қасиеттері;

желімдеу және желімдеуден кейін сол күйінде ұстау режимі, бөлшектер мен құрастырылған тораптардың шектеулері;

электр гитараның дыбыс түсіргіштерінің электр схемасы.

245. Жұмыс үлгілері:

1) арфа – алдын ала күйін келтіре отырып ішек қаптамасын монтаждау;

2) 12 ішекті жеке гитара – құрастыру;

3) клавишалы гусли – жасау және клавиатуралық механизмін реттеу;

4) оркестрлік балалайка - прима, секунда, альт - құрастыру;

5) оркестрлік домбыра - пикколо, прима, альт, тенор - құрастыру;

6) он жеті жерден бекітілген сопақ мандолина - құрастыру;

7) электр гитаралар - құрастыру.

Параграф 6. Шертпелі аспаптарды құрастырып-монтаждаушы, 6-разряд


246. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі және өте күрделі шертпелі музыкалық аспаптарды арнайы сулагалар мен айлабұйымдарда жекелеген бөлшектері мен тораптарын құрастыру элементтерімен құрастыру;

құрастыру алдында бөлшектерді ұсталық жетілдіру;

негізгі механизм мен арфаның жекелеген механизмдерін монтаждау және дәлме-дәл реттеу;

арфаны шерту кезінде анықталған ақаулықтарды түзету;

арфаны өздігінше жөндеу және реттеу;

қол ұсталық құралды қайрау, баптау және түзету.

247. Білуге тиіс:

күрделі және өте күрделі шертпелі музыкалық аспаптарды құрастырудың технологиялық процессі, жекелеген бөлшектері мен тораптарын құрастыру әдістері;

аспаптың дыбыстық қасиеттерінің музыкалық аспаптың құрылымдық ерекшеліктеріне және бөлшектер мен тораптарды өңдеу режиміне тәуелділігі, шертпелі музыкалық аспаптарды құрастыру және монтаждау кезінде қолданылатын бөлшектер мен тораптарды тиімді өңдеу режимін іріктеу ережесі;

құрастырудың жоғары дәлдігіне қол жеткізу тәсілдері;

аспапты қайрау бұрышының бетінің тазалығы мен үнтілшенің, түбі мен жіктерінің дыбыстық қасиеттеріне тигізетін әсері;

бақылау-өлшеу аспаптары, құралдары мен оларды пайдалану ережесі.

248. Жұмыс үлгілері:

Толық құрастыру:

1) арфаны;

2) оркестрлік балалайканы - бас, контрабас;

3) домбыраны - бас;

4) ерекше тапсырыспен жасалған шертпелі музыкалық аспаптарды;

5) сопақ, жиырма үш жерден бекітілген мандолиналар

28. Саз пластиналарды орнатушы
Параграф 1. Саз пластиналарды орнатушы, 2-разряд
249. Жұмыс сипаттамасы:

белгіленген саз пластиналарын мензурасы бойынша шертпелі музыкалық аспаптардың грифіне гидравликалық нығыздауышта немесе қолмен нығыздау;

саз пластиналарының (басын, аяғын) қасиеттері мен негізгі өлшемдерін калибрмен анықтау;

пластиналардың нығыздалу сапасын бақылау-өлшеу аспаптарымен тексеру;

саздарды грифтің жазықтығы бойынша түзету;

нығыздауыштың аспаптың грифіне қысу орталығын оның мензурасын ескере отырып анықтау;

айлабұйымдарды нығыздауышқа орнату және оларды реттеу;

музыкалық аспаптың мензурасын тексеру;

әрбір аспаптың түріне арналған мензураны есептеу.

250. Білуге тиіс:

саз пластиналарын грифтің барлық жазықтығы бойынша нығыздау және түзету тәсілдері;

гидравликалық нығыздауыштың құрылысы және онымен жұмыс істеу ережесі;

арнайы бақылау-өлшеу құралдарын пайдалану ережесі;

шертпелі музыкалық аспаптардың ойнау сапасына қойылатын талаптар, музыкалық білім негіздері;

шертпелі музыкалық аспаптардың мензурасын есептелуін тексеру ережесі.

Параграф 2. Саз пластиналарды орнатушы, 3-разряд


251. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптар грифінің ұяшықтарына саз пластиналарын арнайы айлабұйымдарда орнату;

саз пластиналарын қолмен белгіленген биіктік пен белгіленген енге қиыстырып келтіру;

мензураны тексеру;

гриф жапсырмаларын бояу;

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптар грифінен саз пластиналарына арналған ұяшықтарды көп егеу мензуралық станоктарда егеулеу;

аралық сақиналары бар мензуралық егеулерді реттеу, баптау және орнату.

252. Білуге тиіс:

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптар грифінің ұяшықтарына саз пластиналарын орнату тәсілдері;

қарапайым шертпелі музыкалық аспаптар мензурасының өлшемдері, саз сымының сапасына қойылатын талаптар, оның шертпелі музыкалық аспаптардың әрбір түріне арналған өлшемі;

көп егеулі мензуралық аралау станогының құрылысы мен баптау ережесі;

араның көлемі, арнайы айлабұйымдарды пайдалану шарттары, ішек мензурасы туралы түсінік, шертпелі музыкалық аспаптардың әр түрлі түрлеріне арналған саздардың саны;

шертпелі музыкалық аспаптар грифіндегі лак пластиналарына арналған ұяшықтардың мақсаты;

сызбаларды оқу, бақылау-өлшеу аспаптарының қолданылу ережесі.

253. Жұмыс үлгілері:

1) прима балалайка – ұяшықтарды аралау және саз пластиналарын орнату.

Параграф 3. Саз пластиналарды орнатушы, 4-разряд
254. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптар грифінің ұяшықтарына саз пластиналарын арнайы айлабұйымдарда орнату;

саз пластиналарының ұштарын арнайы станокта өңдеу;

саз пластиналарын белгілі бір биіктікке дейін мензура бойынша 0,1 мм дейінгі дәлдікпен жетілдіре отырып тегістеу;

саз сымының өлшемін диаметрі бойынша анықтау, оны шертпелі музыкалық аспаптардың әрбір түріне арнап дыбыс тазалығына және шерту ыңғайлылығына қарай іріктеу;

бедерлеудің қиғаш бұрышы мен аяқтың қалыңдығын гриф жапсырмасындағы ойықтың тереңдігі мен еніне сәйкес өлшеу;

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптар грифінен саз пластиналарына арналған ұяшықтарды көп егеу мензуралық станоктарда егеулеу;

арнайы және көп егеулеу мензуралық аралау станоктарын бапату және реттеу.

255. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа шертпелі музыкалық аспаптар грифінің ұяшықтарына саз пластиналарын арнайы айлабұйымдарда орнату тәсілдері;

шертпелі музыкалық аспаптарға арналған мензураны есептеу әдістері және олардың жеке ерекшеліктері;

гриф жасауда пайдаланылатын ағаштың ақаулықтары мен физикалық-механикалық қасиеттері, грифтің шертпелі музыкалық аспаптардың әрбір түрінің шанағына қиғаш орналасу бұрышын тексеру әдісі;

қолданылатын арнайы және көп егеу мензуралық станоктардың құрылымдық ерекшеліктері, оларды баптау және реттеу ережесі.

256. Жұмыс үлгілері:

Ойықтарды егеулеу және саз пластиналарын орнату:

1) оркестрлік балалайкалар - секунда, альт;

2) гитара;

3) домбыра - прима, альт;

4) мандолина.

Параграф 4. Саз пластиналарды орнатушы, 5-разряд


257. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі шертпелі музыкалық аспаптар грифінің ұяшықтарына саз пластиналарын арнайы айлабұйымдарда орнату;

оркестрлік, концерттік және жеке шертпелі музыкалық аспаптардың мензурасын он екі сатылы тең темперленген қатар бойынша есептеу;

есептелген мензура бойынша трафареттерді немесе арнайы мензуралық қораптарды жасау;

аспап грифіндегі мензураны есептеу;

саз пластиналарына арналған ойықты белгісі бойынша немесе арнайы мензуралық қорап бойынша күрделі шертпелі музыкалық аспаптар қатарының барлық регистрлердегі дұрыстығын қамтамасыз ете отырып егеулеу;

саз сымды аспаптың дыбысты таза шығаруын және оңай шертілуін қамтамасыз ететін өлшемі бойынша іріктеу;

саз пластиналарын дәлме-дәл салыстырып тексеру және әр түрлі шертпелі музыкалық аспаптардың мензурасы бойынша жетілдіру;

гриф сапасын онда орнатылған саз пластиналарымен қоса тексеру;

трафаретті, мензуралық қораптарды, қол аспаптары мен қысқыш айлабұйымдарын жұмыс процессіне дайындау.

258. Білуге тиіс:

күрделі шертпелі музыкалық аспаптар грифінің ұяшықтарына саз пластиналарын орнату тәсілдері;

мензура мәні және саз пластиналарының орнатылу дәлдігі мен өңделу сапасының шертпелі музыкалық аспаптардың шерту сапасы мен акустикалық қасиеттеріне тигізетін әсері;

мензураны аспаптардың әрбір түріне арнап бөлу тәсілдері және мензураның шертпелі музыкалық аспаптың түріне тәуелділігі;

шертпелі музыкалық аспаптардың барлық түрлерінің жеке дыбыстау ерекшеліктері;

күрделі шертпелі музыкалық аспаптар грифінің ұяшықтарын егеулеу ережесі;

дыбыс акустикасы бойынша негізгі мәліметтер, музыкалық білім, интервал және қатар.

259. Жұмыс үлгілері:

1) оркестрлік балалайкалар-оркестрлік бас, контрабас, домбыра-ойықтарды егеулеу, сал пластиналарды орнату және өңдеу;

2) концерттік гитаралар – мензураны есептеу;

3) жеке шертпелі аспаптар - ойықтарды өңдеу, сал пластиналарды орнату және өңдеу.


жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау