Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Құсбегі-қыранның әрі ұстазы, әрі досы. Сондықтан да қыран әзі баулып, тәрбиелеген адамнан әзгеге көне бермейді. Астына жүйрік ат мініп, қолына қыран құс қондырып, сайын далада саят құрған құсбегінің  бойында сергектік пен серілік, ептілік пен ерлік астасып жатады.  «Қызыл кітапқа» енген құстар- алтай ұлары, қара ләйлек, қарабай, кәдімгі қоқиқаз, дуадақ,безгелдек,бүркіт,субүркіт,лашын,т.б. Бүркіт – жыртқыш құс. Бүркітті ақиық, мұзбалақ, қараша, көктабан, шөгел, көк бүркіт, су бүркіт, дала бүркіт, тау бүркіті деп атайды.

Су бүркіт - қаршыға тұқымдасына жататын ірі жыртқыш құстардың бірі. Ересек еркегінің салмағы 3-3,5 кг қанатының ұзындығы 57-62 см соған сәйкес ұрғашысынікі 4,9-6,7 кг және 63-71 см. Ересек құстардың қанаты қоңыр ,басы мен мойны ақшыл құйрығы ақ түсті.жас құстардың қанаты сұрғылт қоңыр ,астыңғы жағының ұзына бойына дағы бар, құйрығы мен тұмсығы –қара қоңыр. Қарағынды облысында Сұлтанкелді көлінің жағалауында Ертіс-Қарағанды каналының жағалауын мекендейді.Өзендердің көлдің жағалауында мекендейді. Негізінен балықпен ,сондай –ақ құстармен және сүтқоректілермен қоректенеді. КСРО «Қызыл кітабына » және Қазақстанның «Қызыл кітабына » енгізілген.

Қарақұс - қаршыға тұқымдасына жататын ірі жыртқыш құстардың бірі. Ересек құстардың салмағы 2,8-3,2 кг қанатының ұзындығы 57-67 см , құйрығының 29-33 см. Түсі қара қоңыр түсті, қанатының астыңғы жағы-сарғыш жолақты. Ағаштарға бұталарға ұя салады. Жылы жаққа қазан, қараша айларында ұшып кетеді. Негізінен жас суырлармен құстармен, өлексемен қоректенеді. Әуесқойлар қолға үйретіп шағын жабайы құстарды аулауға пайдаланады.