14
Оқудағы жетістіктерін сырттан бағалау 2013 жылғы 9 – 25 сәуір аралығында
тӛрт пән (қазақ тілі – міндетті, алгебра, физика және шет тілі) бойынша
республиканың 430 мектебінде ӛткізілді.
Тестілеуге мектептердің 24 601 оқушысы қатысты.
2013 жылы Ұлттық бірыңғай тестілеу ҰБТ ӛткізілетін 155 пунктте ӛткізілді.
ҰБТ-ға 95 мың абитуриент немесе ӛтініш бергендердің 96%-ы қатысты
(2012 жылы 117 мың). Демографиялық себептер бойынша 2013 жылы мектеп
бітірген түлектер 14 мыңға аз болды.
Тестілік тапсырмалардың сапасы едәуір жақсарды.
Республика бойынша ҰБТ орташа балы – 74,5 болды, бұл былтырғы
жылғыға қарағанда 3,5 балға жоғары.
50 балдық шекті деңгейді еңсере алмағандардың саны 14 мың адамға
азайды. Сонымен қатар, 100-ден жоғары балл жинаған түлектердің саны бір
мыңға ұлғайды (2013 ж. – 10787, 2012 ж.– 10127).
7 түлек ең жоғары 125 балл жинады (2012 жылы – 3).
Мұндай оң серпін, ең алдымен, білім беру сапасына қойылатын
талаптардың күшейтілуіне байланысты.
Кәсіптік және техникалық білім беру (КжТБ)
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің алдына стратегиялық мақсат
– қоғамның сұранысына және экономиканы индустриялық-инновациялық
дамытуға, әлемдік білім беру кеңістігіне интеграциялануға сәйкес КжТБ жүйесін
жаңғырту мақсаты қойылған.
Осыған сәйкес КжТБ құрылымы мен мазмұнын жаңғырту жӛніндегі жұмыс
жалғасуда.
2011 жылы «Кәсіпқор» холдингі» ҰАҚ құрылуы КжТБ дамытудың маңызды
аспектілерінің бірі болды. КжТБ жүйесіне корпоративтік басқару тетіктері мен
15
инновациялық технологияларды енгізумен қатар холдингке әлемдік деңгейдегі
колледждер желісін құру арқылы жаңа инфрақұрылымды қалыптастыру
жүктелген.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша кадрлар даярлауда оқытудың
дуальды жүйесінің қағидаттарын енгізу жӛнінде шаралар қабылданды. 2012
жылдан бері «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ 9 компаниясы КжТБ 29 оқу мекемесімен
оқытудың дуальды нысаны бойынша келісімдерге қол қойды. 2013 жылдан бастап
ауыл шаруашылығы, кӛлік, энергетика, металлургия және машина жасау, мұнай-
газ ӛндірісі және т.б. сияқты салаларда КжТБ 174 ұйымында 50 мамандық
бойынша кадрлар даярлаудың аталған нысанын жүйелі түрде енгізу жүзеге
асырылуда.
Қазіргі уақытта техникалық және кәсіптік білім беру (КжТБ) жүйесінде 849
(2012 ж. – 854) оқу орны, оның ішінде 472 (2012 ж. – 476) мемлекеттік (56,2%),
377 (2012 ж. – 378) жеке меншік (43,8%) оқу орын жұмыс істейді, оларда 561,9
(2012 ж. – 553,3) мың адам білім алуда, 280 мыңнан астамы қыздар мен әйелдер.
«Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 3-бабына сәйкес барлық
адамдардың сапалы білім алу құқығының теңдігі білім беру саласындағы
мемлекеттік саясаттың негізгі қағидаты болып табылады.
2013-2014 оқу жылында КжТБ оқу орындарына 151 499 (2012 ж. – 152 294)
мың адам қабылданды. Мемлекеттік білім беру тапсырысы (мемлекеттік
тапсырыс) бойынша – 88 804 (2012 ж. – 86 172) мың адам, ақылы негізде – 62 695
(2012 ж. – 66 122* мың адам).
Жастардың техникалық және технологиялық кәсіптер бойынша техникалық
және кәсіптік білім алуға қолжетімділігін арттыру үшін 2013-2014 оқу жылында
16
республикалық бюджет есебінен КжТБ-да кадрлар даярлауға мемлекеттік
тапсырыс кӛлемі
10%-ға немесе 9 353 бірлікке ұлғайды.
Техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарында оқып жатқандар
заңнамалық негізде «студенттерге» жатқызылып, кәсіптік лицейлер колледждерге
ауыстырылды.
Студенттер 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап стипендия (12 188 теңге) және
жол жүру үшін ӛтемақы (4 АЕК) алады.
Студенттерді стипендиямен қамтамасыз етуге облыстық бюджеттерге,
Астана және Алматы қалаларының бюджеттеріне 2013 жылға республикалық
бюджеттен 8 671,5 млн. теңге сомасында ағымдағы нысаналы трансферттер
кӛзделген. Бұдан басқа, студенттердің бәріне жеңілдікпен жол жүруге ӛтемақы
тӛлеу түрінде қолдау кӛрсетілді, бұл мақсаттарға республикалық бюджеттен –
583, 6 млн. теңге бӛлінді.
01.02.2013 жылғы жағдай бойынша 59 430 адам немесе студенттердің
жалпы контингетінің (99 095 адам) 60%-ы ыстық тамақпен қамтамасыз етілді,
оның ішінде:
- жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар,
олардың тамақтануға жұмсалатын шығыстары толық қамтамасыз етіледі (100 %
мӛлшерінде) – 4 550 адам;
- кӛп балалы, табысы аз отбасылардың және қамқоршылықтағы
балалар, олардың тамақтануға жұмсалатын шығыстары ішінара ӛтеледі (40%
мӛлшерінде) – 54 880 адам.
Қосымша білім беру
Ӛсіп келе жатқан жеткіншектердің жан-жақты дамуы мен ӛзін-ӛзі танытуы,
кәсіпте және ӛмірде ӛзін-ӛзі айқындауы үшін оның бойында құндылықтар мен
құзыреттер қалыптастыру қосымша білім беру бағдарламаларын іске асыру
арқылы жүзеге асырылады.
Облыстардың, Алматы және Астана қалаларының білім басқармаларының
деректері бойынша 2013 жылы қосымша білім беру ұйымдарының желісі 641
(2011 ж. – 621, 20 ұйымға ұлғайған) болды.
2012-2013 оқу жылында республика бойынша қосымша білім берумен қамту
22,9%-ды құрады, бұл 2011-2012 оқу жылымен салыстырғанда 1,1%-ға артық.
Қосымша білім беретін ұйымдар желісі 641 болды, оның ішінде:
- мемлекеттік – 608;
- жеке меншік – 33;
- ауылда – 230.
Қосымша білім берумен қамтылған 6 – 18 жас аралығындағы балалардың
саны 563 833 адам болды, оның ішінде:
- мемлекеттік – 559 319;
- жеке меншік – 4 514;
- ауылдағы 169 151.
