Қазақстан республикасы ауылшаруашылығы министрлігі

формадағы  түзету  коэффициенті    φ  -  ді  қойып 

жазған дұрыс: 

U = φ



2

Түзету  коэффициентінің  φ    шамасын  Пита  түтікшесінің  баламалау  (тарировка)  жұмысын 

 

Тақырып  -6.  Сұйықтық  қозғалысының  ламинарлы  және  турбулентті  ережесі. 

XIX  –  ғасырдың  бірінші  жартысында  көптеген  зеріттеушілер  (Хагел,  Дарен,  т.б.),  түрлі 

жағдайда сұйық  арнасы ағының сипаты мен түзілісі  әртүрлі  болуы  мүмкін екендігіне көңіл бөле 

бастады. 

1883 жылы ағылшын физигі О. Рейнольде, сұйық қозғалысының бір-бірінен өзгеше екі түрлі 

болғандығын теориялық тұрғыда өте жай тәжирбелер арқылы дәлелдеп берді. 

Рейнольдстің қозғалыс режимін зерттеген қондырғысының жай үлгісі   суретте көрсетілген. 

Сұйық  толтырылған  ыдысқа  (бак)  Б  қима 

ауданы ω-ға тең болған шыны түтік Т қосылған. 

Сұйықтың  мөлшері  өлшеуіш  ыдыс  (М) 

арқылы  есептеледі.  Үлкен  ыдыстың  үстіне  бояу 

құйылған  ыдыс  (С)  қойылған.  Бояу  ыдыстан 

шыны  түтікке  кішкене  түтік  (Т

1

)  арқылы  түсіп 

1

)  түтігіне 

Рейнольде 

тәжирбені 

үлкен 

құбырдағы  кранды  К  аздап  ашып,  сұйықтың 

үлкен  ыдыстан  (Б)  шамадағы  жылдамдықпен 

ағуынан  бастайды.  Енді  кіші  түтіктің  кранын  (Р) 

аздап  ашса,  жіңішке  түзу  сызықтың  бойында  жіптей  болып,  бояу  кішкене  ыдыстан  (С)  шыны 

түтікке (Т) ағып кіре бастайды. Алғашқы кезде түзу сызықтың бойымен ағып кірген бояу, шыны 

түтіктің ішінде де өзінің түзу бағытын өзгертпейді және жан-жағындағы сұйықпен араласпайды. 

Егер  кранның  (К)  ашылуын  (тесігінің  көлденең  қимасының)  бояулап  ұлғайтып  отыратын 

болсақ, онда бояудың осы жіңішке түзу сызық бойымен жылжыуы көпке дейін өзгермей тұрады. 

Егер шыны түтіктің бойыменбірнеше жерден бояу жіберсе, онда олар бірімен-бірі араласпай 

түзу сызық бойымен ағып, бірнеше параллель ағыс сызықтарын құраған болар еді. 

Кранды  (К)  көбірек  ашып,  қозғалыс  жылдамдығын  көтергенде,  бояу  сызықтың  түзулігі 

бірден  бұзылады.  Бояу  сызық  әуелі  иреңдеп,  соңынан  басқа  сұйық  массасымен  араласып  жоқ 

болып  кетеді.  Осы  кезде  шыны  түтіктің  бүкіл  нүктесінен  ғана  түскен  бояу  тамшысы  бірден 

түтіктің бүкіл қимасына тарап сұйықтың барлық бетін бояп жібереді. 

Сұйықтың түзу сызықты паралель қозғалып ағу режимін Рейнольде