122
123
3 минут
Тұсаукесер
Бағалау түрлері
туралы слайдпен
қорытындылап,
тұжырым
жасайды.
Теориялық
түсінік
қалыптасады.
2 минут
Сауалнама
толтыру.
Бағалауды тексеру
парағын таратады
«Иә», «Жоқ»
деп жабық
сұрақпен жауап
береді.
Қорытынды
бөлім
2 минут
Жұптық жұмыс Бағалауға ойыңыз
өзгерді ме?
Жұп болып
ортаға шығады.
Жұпта
талқылайды.
2 минут
Пікірталас.
Табыс
өлшемдері
қажет пе, қажет
емес пе?
Ой-пікірлерін
ортаға салуды
қадағалайды.
Өз
ойларын
айтады.
2 минут
Кері байланыс
Коучинг сабақтың
мұғалімдер үшін
қаншалықты
сәтті болғанын
бақылау үшін,
тақырып бойынша
не алғандарын
алдарындағы
«Кейін» бағанасына
толтыруды сұрайды.
«Дейін-Кейін»
стратегиясының
«Кейін»
бағанын
толтырып,
тапсырады.
А.МАНКИШЕВА,
К.Мендалиев атындағы жалпы орта
білім беретін мектеп.
Батыс Қазақстан облысы,
Казталов ауданы,
Жалпақтал ауылы
СӨЙЛЕМНІҢ БІРЫҢҒАЙ
МҮШЕЛЕРІ
Мақсаты: оқушыларға сөйлемнің бірыңғай мүшелері, олардың
қандай қызмет атқаратыны, жасалу жолдары мен тыныс белгілері
туралы түсінік беру.
Міндеттері: білімділік – оқушылар сөйлемнің бірыңғай
мүшелері туралы түсінік алады; дамытушылық – сөйлемнің
бірыңғай мүшелерін ажыратып, олардың ерекшеліктерін меңгереді,
тәжірибеде қолдана білу, талдау машықтары қалыптасады, талдау
және салыстыра білу дағдылары дамиды; тәрбиелік – берілген
мысалдар арқылы оқушылар сөз қадірін біледі, тіліміздің байлығын
орынды пайдалана білуге тәрбиеленеді.
Типі: жаңа тақырыпты меңгерту.
Түрі: шығармашылық ізденіс сабағы.
Пәнаралық байланыс: әдебиет, тарих.
Техникалық құралдар: «ActivInspire» бағдарламасы орнатылған
компьютер, проектор, интерактивті тақта.
Сабақтың барысы: Психологиялық ахуал туғызу (2 мин.)
Көтеріңкі көңіл-күй орнату үшін «комплимент» тренингін
ұйымдастырамын. Ақ қағазға жылы лебіздерін жазады да, бір-
біріне лақтырады. Оқушыларды «Мозаика» арқылы үш топқа бөлу.
І топ – «Пысықтауыш»
ІІ топ – «Толықтауыш»
ІІІ топ – «Анықтауыш»
Топ басшыларын сайлап, бағалау парағын үлестіру.
Қызығушылықты ояту (2 мин.)
Миға шабуыл. Арамдық, аразды түбімен жойыңдар.
Өтірік, өсекті біржола қойыңдар.
Намыс, жігер, бойыңа жиып қайрат,
Қажымай адалдық жағында болыңдар.
(Шәкәрім. «Бостандық таңы атты» өлеңінен)
Шәкәрім Құдайбердіұлының өлеңінде бір тұлғада тұрған, бір
124
125
ғана сұраққа жауап беретін, сөйлемдегі қызметі бірдей сөздер бар
ма? (ауызша талдату)
Арамдық (ты), аразды (+қ; ты) (нені) жойыңдар.
Өтірік (ті), өсекті (нені) қойыңдар.
Намыс (ты), жігер (ді), қайрат (ты) (нені) бойға жиыңдар.
Мағынаны тану. (7 мин.)
А) Сөйлемнің бірыңғай мүшелері, 72-бет. «Ойлан, жұптас,
талқыла» әдісі бойынша жаңа тақырыпты топтаса отырып
меңгереді.
Ә) Интерактивті тақта арқылы сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің
ерекшеліктерін топтастыру әдісімен тақтаға жазғызып, бірыңғай
мүшелердің тыныс белгілеріне тоқталу (флипчартты қолдану)
Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің бір-бірімен байланысуы
(3 мин.)
Бірыңғай мүшелер жалғаулықсыз да,жалғаулықтар арқылы да
байланысады. Осыған байланысты олардың тыныс белгілерінің
қойылуы да әркелкі болады.
Алтын - жақсы әнші, әсем биші.
Алтын – жақсы әнші және әсем биші.
Алтын – әрі жақсы әнші, әрі әсем биші.
Бірыңғай мүшелер жалпылауыш мүшелермен де келетін кездері
болады. Жалпылауыш мүшелер бірыңғай мүшелердің алдынан не
соңынан келеді.
Біздің жерде көп кездесетін мына ағаштар: қарағай, қайың,
терек.
Жусан, изен, бұйырғын, көкпек – бәрі малға пайдалы.
Тақтамен жұмыс (4 мин.)
Келісіп пішкен тон, келте болмас.
63-жаттығу. Өлеңде қойылмаған бірыңғай мүшелердің тыныс
белгілерін қойып, сөйлем мүшелерін анықтау.
Шоқпардай кекілі бар, қамыс құлақ,
Қой мойынды, қоян жақ, бөкен қабақ
Ауыз омыртқа шығыңқы, майда жалды,
С
өйлемнің бірыңғай
м
үшелері
Ой желке, үңірейген болса сағақ.
Теке мұрын, салпы ерін, ұзын тісті,
Қабырғалы, жотасы болса күшті.
Ойынды еті бөп-бөлек, омыраулы,
Тояттаған бүркіттей салқы төсті.
Жуан, тақыр бақайлы, жұмыр тұяқ,
Шынтағы қабырғадан тұрса аулақ.
Жерсоғарлы, сіңірлі, аяғы тік,
Жаурыны етсіз, жалпақ тақтайдай-ақ.
Дәптермен жұмыс (6 мин)
Бірыңғай мүшелердің сөйлемдегі қызметтерін анықтау, талдау.
Әр топқа екі сөйлем беріледі.
І топ
Сендер – зерек, дарынды, білуге құмар, қиялы ұшқыр, ойы
өткір, арманшыл ұрпақтың өкілісіңдер.
Мен туған жердің түнін, күнін, өзенін, тауын, гүлін сүйемін.
ІІ топ. Тәуелсіздік алғалы Асан қайғы мен Қорқыт баба,
Кенесары мен Сырым, Абай мен Ахмет, Ербол мен Ләззат сынды
тұлғаларымыз әлемге танылды.
Өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек, бекер мал шашпақ – бес
дұшпаның білсеңіз. (Абай)
ІІІ топ.
Арыстандай айбатты,
Жолбарыстай қайратты,
Қырандай күшті қанатты
Мен жастарға сенемін.
Қазақстанның әрбір азаматының өз елінің бақыты үшін,
абыройы үшін, даңқы үшін, бостандығы үшін күресетіндігін
мақтан тұтамын.
Толғаныс
2015 жылы аталып өтілетін (Ұлы Жеңістің 70 жылдығы, Қазақ
хандығының 550 жылдығы және Қазақстан халқы Ассамблеясының
20 жылдығы) мерекелерге тоқталамын.
А) Топтық жұмыс (12 мин.)
Әр топ берілген мәтіндерді оқып, ішінен бірыңғай мүшелі
сөздері бар сөйлемдері табады және қай сөйлем мүшесі екенін
айтады.
І топ. Міне, Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанына
да 70 жыл өтіпті. Бұл сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі
мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгілік қалатын күн.
Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас
Бір с
ұраққа
жауап береді
.
С
өйлемдегі
қызметі
, т
ұлғасы бір
ғана ортақ
м
үшемен
байланысады.
Бір с
өйлем мүшесі
болып табылады.
Тыныс белгілері
ар
қылы
ажыратылад
ы.
