Атты халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары Том 1

179 

Open  access:

 

http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/

  

 

 

қарастыруымыз  керек.  Осыған  орай,  инвестициялық  іс-  әрекетті  талдауда  оның 

тиімділігіне  экономикалық  шаралармен  бірдей  әсер  ететін  әлеуметтік  шараларды 

ерекшелеудің  маңызы  зор.    Осы  тұрғыдан  алғанда  Қазақстан  Республикасында  аталған 

бағыттарда көптеген жұмыстар атқарылып келеді. Атап көрсетер болсақ, 2003 жылы елдің 

инновациялық-индустриялық  дамуын  қалыптастыру  және  экономиканың  нақты,  түпкі 

өнім  өндіру  секторын  өркендету,  әрі  әртараптандыру  мақсатында  «Қазақстан 

Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған 

стратегиясы», 2005 жылы «Қазақстан Республикасының Ұлттық инновациялық жүйесінің 

қалыптасуы  мен  дамуының  2005-2015  жылдарға  арналған  бағдарламасы»,  2014  жылы 

«Қазақстан  Республикасын  индустриялық-инновациялық  дамытудың  2015  -  2019 

жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасы»,  сонымен  қатар,  ел  экономикасының 

инновациялық белсенділігін көтеру мақсатында 2006 жылы ҚР «Инновациялық қызметті 

мемлекеттік қолдау туралы» Заңы қабылданды. 

Бұл  іс-шаралар  отандық  инновациялық  инфрақұрылымды  дамытудың  тиімді 

тетіктерін  қалыптастыруды  қажет  етеді.  Өйткені,  тек  дамыған  инновациялық 

инфрақұрылымы  қалыптасқан  ел  ғана  инновациялық  ортаның  толыққанды  қатысушысы 

бола алады. Сонымен қатар, инновациялық әлеуеті дамыған елдер болашақтың бағдарын 

елдегі  табиғи  ресурстарға  қарап  емес,  адам  капиталының,  оның  интеллектуалдық 

қуатының  шамасына,  инновациялық  өнім,  қызмет,  сапалы  жұмыс  жасай  алатын 

өнеркәсіптік,  өндірістік  инфрақұрылымның  мүмкіндіктеріне,  ғылыми-зерттеу,  ғылыми-

ізденушілік орталықтарының шамасына қарап айқындайды. 

Бәсекелестік  ортада  ұлттық  экономиканың  қуатты  болуын  қамтамасыз  ету 

еліміздің негізгі ұстанымдарының бірі. Экономиканың бәсекеге қабілетті болуының басты 

бағыты  –  индустриалды-инновациялық  экономика  құру  және  шикізаттық  емес  секторды 

дамыта  отырып,  инновациялық  үрдістерге  бет  бұру  болып  табылады.  Ашық  нарықтың 

басты талабының бірі әрбір тұтынушының нақты қажеттілігін қанағаттандыру деп білсек, 

онда осы талапқа сай экономика құрылымын жасақтау басты міндет болып қала бермек. 

Нарықтың үдемелі және өзгермелі сұранысын тез қанағаттандыру инновациялық әдістерді 

пайдаланумен  ғана  жүзеге  асатыны  белгілі.  Сондықтан  да,  ұлттық экономиканың  жедел 

және тұрақты дамуы еліміздегі инновациялық орта мен инновациялық инфрақұрылымның 

нәтижелі жұмыс істеуіне тікелей тәуелді деуге толық негіз бар. Осыған орай, 2014 жылы 

Қазақстан Республикасының 2015-2019 жылдарға арналған индустриалды-инновациялық 

даму стратегиясы жүзеге асырыла бастады. 

Инвестициялар  еліміздің  әлеуметтік-экономикалық  дамуына  айтарлықтай  әсер 

етеді. Макродеңгейдегі инвестициялар - кеңейтілген қайта өндіру саясатын іске асыруға, 

өндіріс  секторын  құрылымдық  қайта  құруға  және  экономиканың  барлық  салаларының 

теңгерімді дамуына, инновацияларды енгізуге, ел экономикасының бәсекеге қабілеттілігін 

қамтамасыз  етуге  негіз  болып  табылады.  Микродеңгейдегі  инвестициялар  өндірісті 

кеңейту  мен  дамыту,  оның  техникалық  деңгейін  жоғарылату,  негізгі  қорлардың 

моральдық және физикалық тозуын төмендету, өнімнің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін 

жоғарылату, сондай-ақ қоршаған ортаға экологиялық әсерді төмендету үшін қажет. 

Инновациялық саясатты жүзеге асыру барысында  өндіріс өнімінің көлемін ұлғайту 

тұрғысында  сападан  алшақтамау  бірінші  кезектегі    мәселе  болары  сөзсіз.  "Өндірістен  - 

өндіріске"  қағидасы  бүгінгі  күні  Қазақстан  үшін  ең  қажетті  қағидалардың  бірі  болып 

отыр.  Осындай  адамзат  үшін  өте  тиімді  және  оңтайлы  болып  отырған  инновациялық 

саясаттың  негізгі  бағыттары,  біздің  пайымдауымыз  бойынша,  төмендегідей  болып  келуі 

тиіс: 

- 

жоғары  бәсекелестікке  ұмтылған,  шығыны  аз,  керісінше,    пайдаланатын 

ресурстарды    қолданудың  сапалы,  жаңа  деңгейін  қалыптастыру.    Ресурстарды  үнемдеу 

арқылы  өндіріс  өзінің  өсімін  көбейту.  Ресурстарды  үнемдеудің  нәтижесі  ретінде  халық 

шаруашылығының құрылымдарындағы ішкі саудада қазба байлықтарының үлес салмағын 

кемітіп, керісінше, оларды өңдейтін өндіріс орындарының мөлшері артуы қажет; 

180 

Open  access:

 

http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/

  

 

 

 - 

еліміздің  техникалық  артта  қалуын  тоқтату  арқылы,  жаңа  технологияларға  қол 

жеткізу.  Осы  орайда,  бәсекелестік  арқылы  мемлекеттің  саясаты  технологияларды  игеру  

басты міндет болуы қажет; 

 - 

өнім  өндірмейтін  салаларды  құрылымдық,  яғни  технологиялық  негізде 

қамтамасыз ету; 

- 

мемлекеттің  қатысуымен  маманданған  венчурлік  қорлар  арқылы  венчурлік 

капиталды ғылыми-техникалық және инновациялық салаларға тарту; 

- 

инновациялық қызмет субъектілерін мемлекеттік қолдау; 

- 

инновациялық  қызметтің  мемлекеттік,  салааралық,  салалық  және    өңірлік 

сипаттағы  маманданған  субъектілерін  құруға  енетін  инновациялық  инфрақұрылымды 

басқару; 

- 

инновациялық салаларға кадрлар даярлау және қайта даярлау; 

 - 

өнеркәсіптің базалық салаларында жаңа технологиялық құрылым қалыптастыру 

арқылы бәсекеге қабілетті өнім өндіру. 

 

Кесте -1 Негізгі капиталға салынған ішкі және сыртқы инвестициялар 

мың тенге 

 

№ 

 

Өңірлер 

жылдар: 

2016 

жыл 

2013 

жылға 

пайызбен 

 

2013 

 

2014 

 

2015 

 

2016 

 

1 

ҚазақстанРеспуб

ликасы 

6 052 906921 

6 574689089 

7 024 690936 

6 599 117119 

 

109 

2 

Ақмола 

140 323 304 

181 141 633 

199 270 949 

194 498 730 

139 

3 

Ақтөбе 

496 243 796 

525 625 001 

349 768 632 

283 352 523 

57,1 

4 

Алматы 

431 134 400 

452 710 323 

490 158 623 

470 308 455 

109,1 

5 

Атырау 

1 037 614262 

1119 427305 

1 455 872556 

1 840 113327 

177,3 

 

6 

БатысҚазақстан 

193 093 437 

263 884 836 

354 793 736 

340 157 837 

 

176,2 

7 

Жамбыл 

248 543 451 

225 075 245 

226 581 350 

185 871 475 

74,8 

8 

Қарағанды 

403 373 794 

411 851 992 

355 072 069 

263 827 541 

65,4 

9 

Қостанай 

179 630 412 

190 929 278 

167 019 335 

158 744 541 

88,4 

10 

Қызылорда 

371 340 282 

262 011 684 

236 714 522 

177 954 121 

48 

11 

Маңғыстау 

439 579 128 

529 412 926 

454 438 539 

344 547 622 

78,4 

12 

Оңтүстік 

Қазақстан 

415 523 924 

449 384 853 

416 028 640 

327 813 895 

 

78,9 

13 

Павлодар 

266 235 769 

347 799 699 

448 227 471 

378 509 359 

142,2 

14 

Солтүстік 

Қазақстан 

101 505 383 

115 073 027 

154 501 787 

142 468 268 

 

140,4 

15 

Шығыс 

Қазақстан 

301 104 337 

345 499 244 

410 845 171 

337 471 412 

 

112,1 

16 

Астана қаласы 

545 705 205 

644 133 626 

772 701 655 

712 926 823 

131 

17 

Алматы қаласы 

481 956 037 

510 728 417 

532 695 901 

440 551 190 

91,4 

Ескертпе – stat.kzнегізінде автор құрастырған 

 

Кесте мәліметтеріне сүйенсек, 2013жылдан 2016 жыл аралығында негізгі капиталға 

салынған  ішкі  және  сыртқы  инвестициялар  Атырау  облысында77,  Батыс  Қазақстан 

облысына76  пайыз  болса,  Павлодар  облысына  42  пайыз  тартылғанын  көреміз.Бұл 

еліміздегі  және  жергілікті  аймақтарда   жүзеге  асырылып  отырған    индустриялық  – 

инновациялар  ірі  жобалардың  басым  бөлігі   өнеркәсіптік  өнімдерді  өндірумен  өңдеуге 

бағытталып отырғанын дәйектейді. 

Инвестициялық  климатты  жақсарту,  жаңа  инвестициялар  тарту  және  оларды 

дамытуға  мемлекеттік  қолдау  жүйесін  күшейту  Қазақстан  Республикасы  саясатының 

басымдылық  бағыты  болып  табылады.  Нәтижесінде   мемлекетіміздің  халықаралық