36
2.2 Сурет – Коммутатор дабылдарының таралу аймағы
2.3 Cурет – Wi – Fi модемдері дабылдарының таралу аймағы
37
2.2 және 2.3 суреттерінде коммутатор құрылғысының дабылдары
жалпы ғимарат бойынша және модем құрылғыларының дабылдарының үш
қабат бойынша таралған суреттерін сұлбасы қарастырылған . Алайда,
коммутатор дабылдарының таралу аймағы қаншалықты алыс болса да , ол
алуан түрлі өзгерістерге ұшырайды. Соған тоқталап, есептеулер жүргізейік.
2.2. Wi – Fi желісіндегі қабылдау – тарату кезеңіндегі шуылды есептеу
Қандай да бір ақпаратты жіберген кезде, қабылданған дабыл әр түрлі
бұрмалаулармен түрлендірілетіні бәріне мәлім. Яғни бұл процесс, дабыл
жіберілген нүктеден бара жатқан нүктесіне дейінгі жолда таратқыш жүйенің
әсерінен немесе қосымша қажет емес дабылдардың жіберілген дабылмен
әсерлесуінің нәтижесінде жүзеге асады. Бұл қажет емес қосымша
дабылдарды шуыл деп атайды. Шуыл байланыс жүйелерінің өндіргіштігін
әлсірететін негізгі фактор болып табылады.
Шуылды төрт түрге бөлуге болады:
- жылулық шу;
- интермодуляциялық шуыл;
- қиылысатын бөгеуілдер;
- импульсты бөгеуілдер.
Жылулық шу электрондардың жылулық қозғалысы нәтижесi пайда
болады. Бөгеуілдің бұл түрі барлық электрикалық құрылғыларға әсерін
тигізеді, сонымен қатар электромагниттік дабылдардың таралу ортасына да
әсерін тигізеді. Жылулық шуыл температураның функциясы және жиiлiктер
спектрi бойынша бiр қалыпты таралған, сондықтан шуылдың осындай типін
ақ шуыл деп атайды. Жылулық шуылды мүлдем болдырмау мүмкін емес, сол
себепті шуыл кез келген байланыс жүйесінің өндіргіштігінің жоғарғы шегін
анықтайды. Жылулық шуыл жерсеріктік байланыс жүйелеріне айтарлықтай
әсерін тигізеді, сондықтан жердегі станция қабылдайтын дабыл әлсіз болады.
Кез келген құрылғының немесе өткізгіштің 1 Гц жолағында болатын
жылулық шуыл мынаған тең:
kT
N
0
,
(2.1)
мұндағы:
0
N
– жолақтың 1 Гц – iне келетін шуылдың қуатының
ватттағы тығыздығы;
k
– Больцман тұрақтысы,
К
Дж
k
23
10
3803
,
1
;
T
– Кельвиндегі температура (абсолютті температура).
Шу жиiлiкке тәуелдi емес деп есептеледi. Осыған байланысты,
жолақтың В Гц ауқымында болатын жылулық шуылды келесі түрде жазуға
болады:
38
kTB
N
[Вт ]
(2.2)
Децибел – ваттарды қолдану арқылы берілген теңдеуді былайша
жазамыз:
B
T
k
N
lg
10
lg
10
lg
10
. (2.3)
Wi – Fi арнасының енiн (2.7) формула бойынша есептелінеді:
6
23
10
5
lg
10
293
lg
10
10
38
.
1
lg
10
N
=
137 [Вт/Гц]
N = 10lg (1,38 -10
-23
) +10lg 323 +10lg 5 -10
6
= -136[Вт/Гц]
N = 10lg (1,38 -10
-23
) + 10lg 223 + 10lg 5 -10
6
= -138[Вт/Гц]
Егер әр түрлі жиілікті дабылдар бір ортада таралатын болса онда
интермодуляциалық шуыл орын алады. Интермодуляциялық шуыл деп, екі
бастапқы дабылдың жиіліктерінің қосындысын, айырымын немесе
туындысын беретін бөгеуілдерді айтады. Мысалы,
1
f
және
2
f
жиiлiктерінде
жіберілетін екі дабылдың араласуынан
2
1
f
f
жиілігінде энергия жіберуіне
әкеліп соғады. Сонымен қатар пайда болған паразиттік дабыл
2
1
f
f
жиілігінде беріліп жатқан байланыс дабылымен интерференциялануы
мүмкін.
Интермодуляциялық шу қабылдағыштың, таратқыштың немесе аралық
тарату жүйесінiң сызықты емес болуы салдарынан пайда болады. Әдетте,
барлық көрсетілген компоненталар өзін сызықты жүйе ретінде ұстайды, яғни
оның шығыс қуаты кіріс қуатының белгілі бір константаға көбейтілген
мәніне тең. Сызықты емес жүйелер үшін шығыс қуаты кіріс қуатының
күрделі функциясы болып табылады. Жүйелердің сызықты емес болуы, бір
бөлшектің істен шығуынан, шамадан тыс қуатты дабылды қолданудан немесе
қолданыстағы күшейткіштің табиғатына байланысты пайда болуы мүмкін.
Айтылған жағдайлардағы бөгеуілдер берілген екі дабылдың жиіліктерінің
қосындысынан не айырымынан пайда болатын жиіліктерге тән.
Қиылысу бөгеуілімен әркім таныс, кейбіреулер телефон қолданып
жатқан уақытында айнымалы түрде бөтен адамдардың әңгімелесуін естиді.
Бөгеуілдің бұл түрі дабыл жіберу күре жолдарын қалаусыз біріктірген
уақытта пайда болады. Бұндай бірігулер көптеген дабылдар жіберілетін
жақын орналасқан бұралмалы булардың iлiнiсуінің нәтижесі. Қиылысу
бөгеуілдері жоғарғы ауқымдағы жиіліктер антеннасы арқылы бөтен
дабылдарды қабылдау кезінде пайда болады. Берілген байланыс түрі үшін
жоғарғы токты бағытталған антенналарды қолдану керектігіне қарамастан,
тарату кезінде дабылдың қуатының жоғалтуларын айналып өту мүмкін емес.
Әдетте қиылысу бөгеуілінің қуаты, қатар бойынша жылулық шуылдың
қуатына тең болады. Жоғарыда айтылған бөгеуілдердің барлығы болжалады
және тұрақты қуат деңгейімен сипатталады. Осыған байланысты, анықталған
