Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды

35
«Жетістік тарихы» кітабы
делі «үмітсіз» жағдайларда баланың сөйлеуін қалай дамытуға және 
оқып үйретуге болатыны туралы айтылады. Осы кітаппен жұмыс істе-
ген кезімде, жоғарғы нәтижелерге жету үшін, мен автормен телефон 
арқылы сөйлестім және оған көмегі үшін шексіз ризамын.
Біз жаппай оқу әдістемесін байқап көрдік, логопед пен дефекто-
логтың  сабақтарына  бардық.  Тап  осы  уақытта  біз  күйеуіміз  екеуміз 
алғаш  рет  «күн  кестесі»  дегеннің  не  екенін  шындап  түсіндік.  Біздің 
ұлдармен күн кестеміз расында өте тығыз, ал сол уақыттағы жеке ұра-
ным – «Бір де бір күн сабақсыз өтпейді!» болды.
Даму үшін табанды жұмысқа балалардың қатарластарымен арала-
суы да кіреді, сондықтан, үлкен ұлымыз Әлімжанды балабақшаға жі-
беру туралы шешім қабылданды. Әдеттегі балабақшаға барып көруге 
сәтсіз  талпыныстан  кейін,  Әлімжан  балалармен  дефектолог  жұмыс 
істейтін  арнайы  топқа  түсті.  Бұл  балабақшаға  біраз  уақыт  өткен  соң 
кенже ұлымыз Дәулет те келді.
Қазір ұлдардың екеуі де арнайы мектепте оқиды. Біз үйде оқуға 
ауыстыру  мен  мектеп  партасына  оралудың  күрделі  процедурала-
рының  тізбегінен  өттік.  Жүріс-тұрыс  проблемаларына  байланысты 
мұғалімдермен және есші қызметшілермен оңайға түспеген қатына-
стар  кейде  түңілдірді,  бірақ  балалардың  академиялық  білім  алуын 
жалғастыруына  бар  күшімізді  салуға  берік  шешім  мені  ең  басынан 
бастап қайта жалғастыруға сан рет мәжбүрледі.
Дәулеттің ағасынан гөрі зерек және елгезек болғанына қарамастан, 
оның оқуы  көп мазасыздық келтірді. Мектепте жақсы тәртіп үшін екі 
жыл күрестен кейін, сәті түскеннің арқасында, Дәулет педагог Мон-
тессоридің оқыту әдісін меңгерген эксперименталды сыныпқа түсті. 
Біздің аяулы Зәуреш Маратқызы Дәулетпен тіл табысып, ұлымның сы-
ныпта орнығуы үшін қолдан келгеннің бәрін жасады, мен жыл бойы 
сақтық үшін холда отырдым. Даулет егер өзінің тәртібі мен сезімдерін 
билей алмаса, біз бірден үйге қайтатынымызды білетін. Біз екеуміздің 
бірлескен жұмысымыз сондай болды. 
Ұлдарым мектепке бой үйреткен және біз біраз тыныстаған уақыт-
та,  біздің  әр  күніміздің  бүге-шігесіне  дейін  көзделгені  және  онда 
кездейсоқтыққа  орын  жоқ  екені  байқалды.  Әдеттен  тыс  дамитын 
балалардың  ата-аналары  көбінесе  оларды  босатуға  қорқады,  мен 
қолданған  шаралардай  олар  үшін  өмірді  ойдан  жасайды.  Осыны 
ұққаннан және дербестікті, төзімділікті және өзіне деген сенімділік-
ті  тәрбиелеудің  маңызы  академиялық  дамытудан  кем  түспейтінін 
түсінгеннен кейін, біз бұл бағытта аздаған қадамдар жасай бастадық. 

36
Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды
Кей кездері мүлдем қарапайым нәрселер тығырыққа тірейтін, бірақ 
сәтсіздік – ол да нәтиже. Бүгін енді олардың әрқайсысына былай дей 
аламын: «Далада ауа райы, жел. Не киетініңді таңда».
Даму  үшін  жаңа  мүмкіндіктерді  іздеп  жүріп,  біз  «Мұхит-арт» 
арт-терапия орталығы бар екенін білдік. Бұл орталықта, әдеттегі ба-
лаларға арналған топтармен қатар, ерекше балаларға арналған топ 
та бар, біз соған бардық. Балалармен кәсіпқой психологтар, сурет-
шілер, хореографтар, музыканттар, тіпті театр режиссерлері жұмыс 
істейді.
Балалардың  тобы  бір  бірінен  диагноздарымен  және  проблема-
ларымен ерекшеленетініне және жас шамалары әр түрлі екеніне қа-
рамастан, орталықтың қызметкерлері олардың әрқайсысына жол та-
бады. Менің ойымша, табыстың сыры қарым-қатынастардан баланы 
шектеулікте  емес,  оның  мүмкіндіктерінің  негізінде  құрылатынында. 
Әлімжан  мен Дәулет осы орталыққа барып жүрген уақыттың ішінде 
оларда  тамаша  өзгерістер  болды:  олар  тынышырақ,  шыдамдырақ 
болды, сабақтарға деген әуестік пайда болды. 
Бір таңғаларлығы, «Мұхит-арт» арт-терапия орталығына барғанда-
рының арқасында, тек балалар ғана емес, сонымен қатар ата-аналар 
да өзгереді. Біз бір бірімізбен қызу араласамыз, өз проблемаларымыз 
бен уайымдарымызда жалғыз еместігімізді бұрын-соңды болмаған-
дай айқын көреміз, оларды шешу жолдарын бірлесіп табамыз.
Менің  өмірімде  балалармен  көшеде  қыдыру  қиынға  соғатын, 
таңғалған және мүсіркеген назарларды көрген, ту сыртыңнан әңгіме-
лерді естіген жағымсыз болған кезең болды. «Мұхит-арт» маған оны 
еңсеруге көмектесті және қазір мен өз ұлдарымды кез келген қоғам-
дық орындарға жайбарақат апара аламын, олар оған, әрине, өте қу-
анышты.
Қалыптасқан жағдаяттан қашып құтыла алмайсың және оны өзгер-
те алмайсың – бұл өмір, бірақ уақыт өте келе ондай жағдайда өзің 
өзгеруге  талпынып  көруге  болатынын  түсіну  керек.  Алдымен  мен 
екінші білім алып, өз балаларымды жақсырақ түсіну және оларға кез 
келген жасында қалай көмектесуді білу үшін психолог болуды ұйғар-
дым. Сонымен қатар, психологиялық білім алу осындай проблемаға 
тап болған ата-аналарға кәсіби түрде көмектесуге мүмкіндік береді.
Келесі қадам «Мұхит-арт» арт-терапия орталығында ерекше бала-
лардың ата-аналарына арналған клуб ұйымдастыру болды. Клубтың 
мақсаты  –  өз  балалары  үшін  қайғыратын  ата-аналарды  эмоционал-
дық нормаға келтіру, оларды өз балаларын қаз қалпында қабылдау-

37
«Жетістік тарихы» кітабы
ды үйрету. Мен бұл жолды өзім де жүріп өттім және әке-шешелердің 
қандай күйзеліске ұшырайтынын білемін. 
Біз  жағдаятты  бірлесіп  жіктеуге  және  бір  бірімізді  қарапайым 
ақиқатқа үйретуге талпынамыз, ол: ең бастысы – өз балаңа сену. Көп 
ата-аналар, тіпті ең мұқият және сүюші ата-аналар, расын айтқанда, 
басым дәрежеде тап солар, күнделікті күйбеңге, тұрмыстық ұсақ-түй-
екке тежеліп қалады да, кейде ата-аналар мен балалардың қарым-қа-
тынастарына ықпал ететін өте маңызды нәрселерді байқамай қалады. 
Ондай сәттерде оларға біреудің түрткі болуы, ең бастысына назарла-
рын аударуы керек. «Мұхит-арт» арт-терапия орталығындағы біздің 
кездесулер осыған көмектеседі.
Әлімжанға да, Дәулетке де «Мұхит-арт» арт-терапия орталығына 
бару  өте  ұнайтындықтан,  біз  оған  баруымызды  жалғастырудамыз 
және  балаларымның  сурет  салатыны,  билейтіні,  театр  қойылымда-
рына қатысатыны мені қуантады.
Әрине, Әлімжанмен және Дәулетпен уақыттың басым бөлігін мен 
өткіземін. Бұл біздің отбасының ерекшелігі болып табылмайды, бұл қа-
лыпты нәрсе, өйткені Ардан, отағасылардың көпшілігі секілді, өз уақы-
тының айтарлықтай бөлігін жұмыста өткізеді. Осы себептен оған ұлда-
рымызға өз бетімен ие болу кейде қиынға соқты және көмекке күтуші 
келетін.  Уақыт  өте  келе  ол  Әлімжан  мен  Дәулетті  жақсырақ  түсініп 
үйренді  және  ұлдармен  қарым-қатынастар  басқа  болды.  Демалыста 
Ардан балаларды суға жүзуге үйретеді және олармен экскурсияларға 
барады, ал жай күндері ұлдар папасы компьютер ойындарын ойнаған 
кезде, ол үшін жанкүйер болды. Біздің папамыз бұрынғысынша бала-
лар аулада өз беттерімен қыдырған уақытта өте мазасызданады, бірақ 
шектен  тыс  қаморлықтың  мұндай  көрінісін  жеңуге  біртіндеп  үйреніп 
келеді. Міне, біздің отбасымыздағы толассыз оқу үдерісі осындай. 
Психологиялық  талдаудың  түрлі  әдістемелерін  пайдалану  да, 
басқа  ата-аналардың  тәжірибесін  зерделеу  де  күйіну  және  күйзелу 
бастан асатын ашыну сәттерінен құтқармайды. Көбінесе бұл балалар-
да әлдебір нәрсенің сәті келмейтін уақытта, мен олардың енді мең-
герген  өз  машықтарын  пайдалануға  тырыспайтынын  көрген  уақыт-
та,  балалардың  денсаулығымен  қосымша  проблемалар  орын  алған 
уақыт  та  болады.  Ондай  жағдайларда  сәл  тынығып,  «тынысты  ішке 
терең тартып, толық шығару» және талай өткен жолдармен тағы да 
алға тарту керек.
Барлық  аналар  секілді,  мен  балалардың  толыққанды  өмірі,  сан 
алуан  әуестіктері  болғанын  өте  қалаймын.  Біз  бірге  спорттың  қилы